Γιατί τα σκυλιά του Αγίου Βερνάρδου απεικονίζονται πάντα με κρεμασμένα βαρελάκια στο λαιμό τους;

 

 

Οι δημιουργικές ελευθερίες ενός εφήβου καλλιτέχνη γέννησαν έναν διαρκή θρύλο.

 

 

Αυτό που θα περίμενε να δει κανείς σε μια απεικόνιση ενός σκύλου θα ήταν ένα κολάρο, ίσως και κανένα παιχνίδι. Αν δείτε όμως φωτογραφίες σκυλιών του Αγίου Βερνάρδου, θα δείτε τα σκυλιά της εν λόγω ράτσας στα βουνά και στο λαιμό τους έχουν κρεμασμένο ένα βαρελάκι. Εδώ και πολλά χρόνια, αυτά τα μεγαλόσωμα σκυλιά χρησιμοποιούνται σε αποστολές διάσωσης στις Άλπεις, οπότε το χιονισμένο φόντο είναι λογικό. Το βαρελάκι όμως -το οποίο λέγεται ότι είναι γεμάτο με κονιάκ- δεν είναι ιστορικά ακριβές.

Μια σύντομη ιστορία των σκυλιών της ράτσας

 

Σκύλοι του Αγίου Βερνάρδου σε διάσωση 

Ψηλά στις Άλπεις, κοντά στα σύνορα μεταξύ Ιταλίας και Ελβετίας, βρίσκεται το Μεγάλο Πέρασμα του Αγίου Βερνάρδου, που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για να διασχίσουν την οροσειρά από την Εποχή του Χαλκού. Οι Ρωμαίοι, ενώ πήγαιναν βόρεια για να συνεχίσουν τις κατακτήσεις τους, έχτισαν εκεί έναν ναό αφιερωμένο στον Δία. Το 1049, ο Βερνάρδος του Μαντόν (Menthon, στα γαλλικά)-αγιοποιήθηκε ως Άγιος Βερνάρδος το 1681 και έγινε ο προστάτης των Άλπεων το 1923- έχτισε έναν ξενώνα πάνω από τα ερείπια του ναού ως καταφύγιο για τους ταξιδιώτες.

Μια ομάδα μοναχών συντηρούσε τον ξενώνα, φρόντιζε τους επισκέπτες, ενεργούσε ως οδηγοί μέσα από το πέρασμα και χρησίμευε ως ομάδα έρευνας και διάσωσης για ταξιδιώτες που είχαν χαθεί ή τραυματιστεί. Κάποια στιγμή, οι μοναχοί άρχισαν να εκπαιδεύουν τα σκυλιά τους, τα οποία έφεραν από τα χωριά στις κοιλάδες για να εργαστούν ως φύλακες και συνοδοί, αλλά και ως ζώα διάσωσης. Τα σκυλιά, με τη δύναμή τους, το ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες τρίχωμά τους και την καλή τους όσφρηση, ήταν καλά εξοπλισμένα για να καθοδηγούν και να διασώζουν ταξιδιώτες.

Δεν είναι σαφές πότε μεταφέρθηκαν τα σκυλιά για πρώτη φορά στο ξενώνα, ή πότε εκπαιδεύτηκαν για σκοπούς διάσωσης -στα τέλη του 16ου αιώνα, ο ξενώνας καταστράφηκε από πυρκαγιά και τα αρχεία του χάθηκαν. Με βάση πληροφορίες από εξωτερικές πηγές, οι ιστορικοί εκτιμούν ότι τα σκυλιά έφτασαν για πρώτη φορά στο μοναστήρι μεταξύ του 1550 και του 1660. Η παλαιότερη σωζόμενη γραπτή αναφορά στα σκυλιά, η οποία πρόκειται για την αναφορά ενός μάγειρα του μοναστηριού που προσπαθεί να εκπαιδεύσει έναν σκύλο σε έναν τροχό δικής του εφεύρεσης για να γυρνάει μια σούβλα, είναι από το 1707.

Η ράτσα που γνωρίζουμε σήμερα είναι το αποτέλεσμα αιώνων αναπαραγωγής στον ξενώνα και στις γύρω περιοχές. Το γενεαλογικό δέντρο πιθανότατα ξεκινά με τα σκυλιά τύπου μαστίφ -που έφεραν στην Ελβετία οι Ρωμαίοι στρατιώτες- που εκτράφηκαν με τους γηγενείς σκύλους της περιοχής. Μέχρι το 1800, οι μοναχοί είχαν τη δική τους κυνοτροφείο και πρόγραμμα αναπαραγωγής, ένα χωνευτήρι που συνδύαζε τις ράτσες των Μεγάλων Πυρηναίων, των Μεγάλων Δανών, των μπουλντόγκ, της Νέας Γης κ.ά.. Τα σκυλιά του ξενώνα ήταν πολύ γνωστά στην περιοχή και αναφέρονταν ως "Barryhunds" (έναν φόρο τιμής προς τον Barry, έναν σκύλο που φέρεται να έσωσε 40 ζωές), ιεροί σκύλοι, αλπικά μαστίφ, "Alpendogs" και σκυλιά του Ξενώνα. Αυτό, μέχρι το 1880, όταν ορίστηκε η επίσημη ονομασία Αγίου Βερνάρδου.

Γιατί τα σκυλιά φέρουν το βαρελάκι

 

Πίνακας του John Emms που τα απεικονίζει ως σκυλιά διάσωσης - πηγή

 

Αν κανείς είχε χαθεί στις Άλπεις, και έβλεπε ένα τέτοιο σκυλί, δε θα έβλεπε ένα κρεμασμένο από το λαιμό του βαρελάκι.

Τα βαρέλια που βλέπουμε σήμερα σε πίνακες και κινούμενα σχέδια είναι η εφεύρεση ενός καλλιτέχνη, του Edwin Henry Landseer. Το 1820, ο τότε 17χρονος ζωγράφος από την Αγγλία Landseer, δημιούργησε ένα έργο (εικόνα στην αρχή) με τίτλο "Alpine Mastiffs Reanimating a Distressed Traveler" (Μαστίφ των Άλπεων αναζωογονούν έναν αγχωμένο ταξιδιώτη). Ο πίνακας απεικονίζει δύο σκύλους να στέκονται πάνω από έναν πεσμένο ταξιδιώτη. Ο ένας σκύλος γαβγίζει σε συναγερμό, ενώ ο άλλος προσπαθεί να ζωντανέψει τον ταξιδιώτη γλείφοντας το χέρι του. Αυτός ο σκύλος έχει ένα βαρελάκι δεμένο γύρω από το λαιμό του, το οποίο ο Landseer ισχυρίστηκε ότι περιέχει κονιάκ.

Παρά το γεγονός ότι το κονιάκ δεν είναι κάτι που χρειάζεται κάποιος που έχει παγιδευτεί σε μια χιονοθύελλα -το αλκοόλ προκαλεί διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα το αίμα να τρέχει στο δέρμα και η θερμοκρασία του σώματος να μειώνεται γρήγορα- και ότι τα σκυλιά δεν κουβαλούσαν ποτέ τέτοια βαρέλια, η εικόνα έμεινε για πάντα στην φαντασία του κοινού.