Το #BookTok είναι μια υποκοινότητα στο TikTok που εστιάζει στα βιβλία και τη λογοτεχνία. Οι δημιουργοί κάνουν βίντεο αναθεωρώντας, συζητώντας και αστειεύονται για τα βιβλία που διαβάζουν.
Μέλος της υποκοινότητας είναι και η Sarah Scannell, της οποίας ο τοίχος του διαμερίσματός της στο Σαν Φρανσίσκο είναι γεμάτος από 100 σελίδες με σκισμένες άκρες, επιμελώς κολλημένες με μπλε ταινία σε ένα μοτίβο που έχει νόημα μόνο για την ίδια. Αρχικά, οι σελίδες συνδέονταν με έναν λευκό σπάγκο, αλλά αργότερα, η Scannell υιοθέτησε ένα πιο φιλικό προς το χρήστη σχέδιο χρωματικής κωδικοποίησης που περιλαμβάνει αυτοκόλλητες κάρτες ευρετηρίου.
Δεν ψάχνει για έναν δολοφόνο, αλλά για έξι. Και σε αντίθεση με τους περισσότερους ερευνητές, ξεκινά με ένα φοβερό μειονέκτημα: δεν ξέρει ποια είναι τα θύματα.
Για εβδομάδες, η Scannell προσπαθούσε να λύσει ένα εξαντλητικά δύσκολο λογοτεχνικό σταυρόλεξο, το "Cain's Jawbone" (το Σαγόνι του Κάιν), το οποίο έγραψε ο καινοτόμος των σταυρολέξων Edward Powys Mathers και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1934. Για δεκαετίες, το σταυρόλεξο είχε σχεδόν ξεχαστεί, μέχρι που, μια τυχαία συνάντηση σε ένα λογοτεχνικό μουσείο του Ηνωμένου Βασιλείου, οδήγησε σε επανέκδοσή του το 2019.
Χάρη στα αστεία βίντεο της Scannell στο TikTok που τεκμηριώνουν την πρόοδό της, εκδόθηκαν 80.000 νέα αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Σε μια βιομηχανία όπου η πώληση 5.000 αντιτύπων σε μια εβδομάδα μπορεί να φέρει ένα βιβλίο στη λίστα των μπεστ σέλερ των New York Times, είναι μια εκπληκτική τροπή των γεγονότων για μια 87χρονη σπαζοκεφαλιά με δεσμούς με τη γέννηση των κρυπτογραφικών σταυρόλεξων και την εξέλιξη της πειραματικής μυθοπλασίας -και η οποία, μέχρι στιγμής και απ' όσο γνωρίζουμε, έχει λυθεί μόνο από τέσσερα άτομα.
"Ένα νέο πρόβλημα"
Δεν ψάχνει για έναν δολοφόνο, αλλά για έξι. Και σε αντίθεση με τους περισσότερους ερευνητές, ξεκινά με ένα φοβερό μειονέκτημα: δεν ξέρει ποια είναι τα θύματα.
Για εβδομάδες, η Scannell προσπαθούσε να λύσει ένα εξαντλητικά δύσκολο λογοτεχνικό σταυρόλεξο, το "Cain's Jawbone" (το Σαγόνι του Κάιν), το οποίο έγραψε ο καινοτόμος των σταυρολέξων Edward Powys Mathers και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1934. Για δεκαετίες, το σταυρόλεξο είχε σχεδόν ξεχαστεί, μέχρι που, μια τυχαία συνάντηση σε ένα λογοτεχνικό μουσείο του Ηνωμένου Βασιλείου, οδήγησε σε επανέκδοσή του το 2019.
Χάρη στα αστεία βίντεο της Scannell στο TikTok που τεκμηριώνουν την πρόοδό της, εκδόθηκαν 80.000 νέα αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Σε μια βιομηχανία όπου η πώληση 5.000 αντιτύπων σε μια εβδομάδα μπορεί να φέρει ένα βιβλίο στη λίστα των μπεστ σέλερ των New York Times, είναι μια εκπληκτική τροπή των γεγονότων για μια 87χρονη σπαζοκεφαλιά με δεσμούς με τη γέννηση των κρυπτογραφικών σταυρόλεξων και την εξέλιξη της πειραματικής μυθοπλασίας -και η οποία, μέχρι στιγμής και απ' όσο γνωρίζουμε, έχει λυθεί μόνο από τέσσερα άτομα.
"Ένα νέο πρόβλημα"
Η έπαρση του Cain's Jawbone είναι απλή και τρομακτική: Σύμφωνα με μια επιγραφή στο μπροστινό μέρος του βιβλίου, οι σελίδες του λεπτού τόμου έχουν μπει επίτηδες εκτός σειράς και εναπόκειται στον αναγνώστη να βρει τη σωστή σελιδοποίηση. Υπάρχουν εκατομμύρια πιθανοί συνδυασμοί, αλλά μόνο μία διάταξη είναι σωστή, η οποία -υποτίθεται- ότι θα βοηθήσει τον επίδοξο λύτη να εντοπίσει έξι θύματα δολοφονίας και τους δολοφόνους τους -με την προϋπόθεση ότι μπορούν να ξεδιαλύνουν το φαινομενικά ατελείωτο κουβάρι σκοτεινών λογοτεχνικών και ιστορικών αναφορών της ιστορίας, καθεμία από τις οποίες μπορεί να είναι είτε μια σημαντική ένδειξη ή... τίποτα.
Ο Mathers συνήθιζε να περιλαμβάνει στοιχεία βασισμένα στις Γραφές στους γρίφους του, κάτι που έκανε πολλούς να σκεφτούν -λανθασμένα- ότι ήταν κληρικός και ότι ο τίτλος του γρίφου αναφέρεται στο όπλο που υποτίθεται ότι χρησιμοποίησε ο Κάιν για να σκοτώσει τον αδερφό του, Άβελ -το σαγόνι ενός γαϊδάρου.
Η Scannell δεν γνώριζε τίποτα από αυτά όταν, ευρισκόμενη σε ένα βιβλιοπωλείο, της τράβηξε την προσοχή το γοτθικό εξώφυλλο του Σκωτσέζου σκιτσογράφου Tom Gauld. Δεν το αγόρασε αμέσως, αλλά διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να σταματήσει να το σκέφτεται -και παρόλο που παραδέχεται ότι δεν είχε διαβάσει ποτέ κάποιο μυστήριο φόνων, είναι φανατική των γρίφων.
Ακόμη και αφότου αγόρασε το βιβλίο, η Scannell δεν έπιασε αμέσως δουλειά. "Δεν μπορούσα να σκεφτώ τον καλύτερο τρόπο να αντιμετωπίσω φυσικά το έργο", μια δουλειά για την οποία έπρεπε να σκίσει ή να κόψει και τις 100 σελίδες και να τις ανακατέψει μέχρι να αρχίσει να βγαίνει κάποιο νόημα. Όταν λοιπόν άλλαξε διαρρύθμιση στα έπιπλα του υπνοδωματίου της, είχε έναν κενό τοίχο που ήξερε πώς μπορούσε να τον γεμίσει.
Ο Mathers συνήθιζε να περιλαμβάνει στοιχεία βασισμένα στις Γραφές στους γρίφους του, κάτι που έκανε πολλούς να σκεφτούν -λανθασμένα- ότι ήταν κληρικός και ότι ο τίτλος του γρίφου αναφέρεται στο όπλο που υποτίθεται ότι χρησιμοποίησε ο Κάιν για να σκοτώσει τον αδερφό του, Άβελ -το σαγόνι ενός γαϊδάρου.
Η Scannell δεν γνώριζε τίποτα από αυτά όταν, ευρισκόμενη σε ένα βιβλιοπωλείο, της τράβηξε την προσοχή το γοτθικό εξώφυλλο του Σκωτσέζου σκιτσογράφου Tom Gauld. Δεν το αγόρασε αμέσως, αλλά διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να σταματήσει να το σκέφτεται -και παρόλο που παραδέχεται ότι δεν είχε διαβάσει ποτέ κάποιο μυστήριο φόνων, είναι φανατική των γρίφων.
Ακόμη και αφότου αγόρασε το βιβλίο, η Scannell δεν έπιασε αμέσως δουλειά. "Δεν μπορούσα να σκεφτώ τον καλύτερο τρόπο να αντιμετωπίσω φυσικά το έργο", μια δουλειά για την οποία έπρεπε να σκίσει ή να κόψει και τις 100 σελίδες και να τις ανακατέψει μέχρι να αρχίσει να βγαίνει κάποιο νόημα. Όταν λοιπόν άλλαξε διαρρύθμιση στα έπιπλα του υπνοδωματίου της, είχε έναν κενό τοίχο που ήξερε πώς μπορούσε να τον γεμίσει.
Αυτό ήταν μόνο η αρχή. Το πρώτο πραγματικό βήμα προς την επίλυση του γρίφου ήταν να διαβάσει και τις 100 σελίδες όπως είχαν τυπωθεί, "για να μάθει τα ονόματα των χαρακτήρων και τυχόν σημαντικά γεγονότα". Αν ήλπιζε να συνδυάσει κομμάτια προτάσεων για να βοηθήσει στην εύρεση της σωστής σειράς σελίδων, δε θα τα κατάφερνε καθώς, κάθε σελίδα, ξεκινά με την πρώτη λέξη μιας νέας πρότασης. Επίσης, υπάρχει και το γλωσσικό. Ο Mathers έγραφε σε αρχαϊκό στυλ και, οποιοσδήποτε σύγχρονος λύτης, πρέπει να το κατανοήσει.
Ως προς αυτό, η Google είναι χρήσιμη, φυσικά, αλλά η πρόκληση έγκειται στο να ξέρει κανείς τι να ψάξει. Η Scannell υποψιάζεται ότι έχασε στοιχεία που είναι κρυμμένα σε κοινή θέα, απλώς και μόνο επειδή τα σχεδόν 90 χρόνων βρετανικά αγγλικά είναι τόσο ξένα γι' αυτήν που δεν αναγνωρίζει ενδείξεις. "Αυτός ο γρίφος γίνεται ακόμα πιο δύσκολος όσο περνάνε τα χρόνια", λέει.
Πιθανότατα, αυτό θα άρεσε στον δημιουργού του, του οποίου τα σταυρόλεξα, κάποτε, έκαναν παγκόσμια αίσθηση.
Edward Powys Mathers: ο Πατέρας των κρυπτογραφικών σταυρόλεξων
Ως προς αυτό, η Google είναι χρήσιμη, φυσικά, αλλά η πρόκληση έγκειται στο να ξέρει κανείς τι να ψάξει. Η Scannell υποψιάζεται ότι έχασε στοιχεία που είναι κρυμμένα σε κοινή θέα, απλώς και μόνο επειδή τα σχεδόν 90 χρόνων βρετανικά αγγλικά είναι τόσο ξένα γι' αυτήν που δεν αναγνωρίζει ενδείξεις. "Αυτός ο γρίφος γίνεται ακόμα πιο δύσκολος όσο περνάνε τα χρόνια", λέει.
Πιθανότατα, αυτό θα άρεσε στον δημιουργού του, του οποίου τα σταυρόλεξα, κάποτε, έκαναν παγκόσμια αίσθηση.
Edward Powys Mathers: ο Πατέρας των κρυπτογραφικών σταυρόλεξων
Edward Powys Mathers - πηγή
Το πιθανότερο έχετε δει κάποιο από τα έργα του Edward Powys Mathers. Ο γεννημένος το 1892 Mathers ήταν μεταφραστής, σεβαστός κριτικός λογοτεχνίας και καταξιωμένος ποιητής. Όμως, η μεγαλύτερη επιτυχία του ήταν να φτιάχνει σταυρόλεξα για τη βρετανική εφημερίδα The Observer, μια θέση που κατείχε από το 1926 μέχρι το θάνατό του το 1939.
Ο Mathers ήρθε πρώτη φορά αντιμέτωπος με τα σταυρόλεξα το 1924, αλλά βαρέθηκε γρήγορα τα "λεξικά στοιχεία", τα στοιχεία δηλαδή που αποτελούνται ή περιέχουν συνώνυμο της απάντησης, που ήταν δημοφιλή στα αμερικανικά σταυρόλεξα. Αντίθετα, του άρεσαν τα λεγόμενα "κρυπτογραφημένα στοιχεία" που απαιτούσαν από τους λύτες να σκέφτονται πλευρικά και δημιουργικά. Ο Mathers δεν επινόησε κρυπτογραφικά στοιχεία, αλλά θεωρείται ο πρώτος δημιουργός σταυρόλεξων που τα χρησιμοποίησε αποκλειστικά, εγκαταλείποντας εντελώς αυτά του λεξικού.
Εκτός από τα δύσκολα στοιχεία, ο Mathers ήταν γνωστός και ως καινοτόμος των σταυρολέξων που πρωτοστάτησε σε μια σειρά από μορφές και στυλ. Αν έχετε λύσει ποτέ κάποιο σταυρόλεξο το οποίο χρησιμοποιεί χοντρές μαύρες γραμμές αντί για μαύρα τετράγωνα για να υποδείξει πού τελειώνει μια απάντηση (barred grid, φωτογραφία κάτω), μπορείτε να ευχαριστήσετε (ή και να κατηγορήσετε) τον Mathers που επινόησε τη μορφή. Επίσης, στον Mathers πιστώνεται η δημοφιλία των θεματικών σταυρόλεξων και ήταν ένας από τους πρώτους που δόμησαν τις ενδείξεις του ως τεχνάσματα, όπως αστεία και δίστιχα με ομοιοκαταληξία.
Ο Mathers ήρθε πρώτη φορά αντιμέτωπος με τα σταυρόλεξα το 1924, αλλά βαρέθηκε γρήγορα τα "λεξικά στοιχεία", τα στοιχεία δηλαδή που αποτελούνται ή περιέχουν συνώνυμο της απάντησης, που ήταν δημοφιλή στα αμερικανικά σταυρόλεξα. Αντίθετα, του άρεσαν τα λεγόμενα "κρυπτογραφημένα στοιχεία" που απαιτούσαν από τους λύτες να σκέφτονται πλευρικά και δημιουργικά. Ο Mathers δεν επινόησε κρυπτογραφικά στοιχεία, αλλά θεωρείται ο πρώτος δημιουργός σταυρόλεξων που τα χρησιμοποίησε αποκλειστικά, εγκαταλείποντας εντελώς αυτά του λεξικού.
Εκτός από τα δύσκολα στοιχεία, ο Mathers ήταν γνωστός και ως καινοτόμος των σταυρολέξων που πρωτοστάτησε σε μια σειρά από μορφές και στυλ. Αν έχετε λύσει ποτέ κάποιο σταυρόλεξο το οποίο χρησιμοποιεί χοντρές μαύρες γραμμές αντί για μαύρα τετράγωνα για να υποδείξει πού τελειώνει μια απάντηση (barred grid, φωτογραφία κάτω), μπορείτε να ευχαριστήσετε (ή και να κατηγορήσετε) τον Mathers που επινόησε τη μορφή. Επίσης, στον Mathers πιστώνεται η δημοφιλία των θεματικών σταυρόλεξων και ήταν ένας από τους πρώτους που δόμησαν τις ενδείξεις του ως τεχνάσματα, όπως αστεία και δίστιχα με ομοιοκαταληξία.
Δημιούργησε τα πρώτα του σταυρόλεξα ως παιχνίδια για τους φίλους του, αλλά τον πρόσεξε γρήγορα η εφημερίδα The Saturday Westminster. Όταν η εφημερίδα έκλεισε, ο Mathers πήγε στον The Observer, όπου υιοθέτησε το ψευδώνυμο "Torquemada" -μια αναφορά στον Tómas de Torquemada, έναν ιδιαίτερα σκληρό Μεγάλο Ιεροεξεταστή της Ισπανικής Ιεράς Εξέτασης. Δεν είναι σαφές γιατί επέλεξε να κρύψει την ταυτότητά του, αλλά δεν ήταν η πρώτη φορά που δημοσίευε με ψευδώνυμο. Το βιβλίο του "The Garden of Bright Waters" (1920), μια συλλογή ποιημάτων που υποτίθεται ότι μεταφράστηκαν από συχνά ανώνυμες πηγές της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, περιελάμβανε ποιήματα γραμμένα από τον J. Wing και τον John Duncan -δύο πρόσωπα που εφευρέθηκαν από τον ίδιο για να κρύψει το γεγονός ότι είχε βάλει μερικά από τα δικά του ποιήματα στη συλλογή.
Ως Torquemada, ο Mathers έγινε παγκόσμιο φαινόμενο. Ο The Observer πρόσφερε βραβεία για τις τρεις πρώτες σωστές λύσεις που θα λάμβανε σε κάθε νέο σταυρόλεξο και ο ανταγωνισμός ήταν σκληρός -έως και 7000 λύσεις πλημμύριζαν την εφημερίδα κάθε εβδομάδα, ενώ υπολογίζεται ότι περίπου 20.000 ακόμη λάτρεις των σταυρόλεξων ολοκλήρωναν τα εβδομαδιαία του Mathers, αλλά δεν διαγωνίστηκαν για τα βραβεία. Οι λύσεις έφταναν από την Αλάσκα, την Ινδία και τη Δυτική Αφρική.
Λίγα είναι γνωστά για τις μεθόδους που χρησιμοποίησε για να κατασκευάσει τα σταυρόλεξά του. Ένα δοκίμιο που γράφτηκε από τη χήρα του και δημοσιεύτηκε σε μια συλλογή το 1942 σημειώνει ότι μπορούσε να συνθέσει ένα αρκετά απλό (σύμφωνα με τα πρότυπά του) σταυρόλεξο σε περίπου δύο ώρες, αλλά δεν αναφέρει πολλές λεπτομέρειες για το πώς το έκανε. Σύμφωνα με άλλες πηγές, ο Mathers συνεργαζόταν τακτικά με τη σύζυγό του για να κατασκευάσει ένα σταυρόλεξο. Μόλις είχε αποφασίσει για το θέμα του και έκανε μια λίστα με λέξεις που ήθελε να χρησιμοποιήσει, η Rosemond Crowdy Mathers έκανε το διάγραμμα.
Για να πάρετε μια ιδέα για το στυλ του Mathers, δείτε το παρακάτω παράδειγμα με ένα δύσκολο στοιχείο:
"Creeper formed of Edmund and his son Charles" (Αναρριχητικό φυτό που σχηματίστηκε από τον Έντμουντ και τον γιο του Τσαρλς).
Για να καταλήξετε στην απάντηση, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσετε την αναφορά στους Έντμουντ και Τσαρλς Κιν (Edmund και Charles Kean), ένας πατέρας και γιος, και οι δυο ηθοποιοί, που έπαιξαν μαζί για τελευταία φορά σε μια παραγωγή του Οθέλλου το 1833. Στη συνέχεια, πρέπει να αναδιατάξετε τα γράμματα "Keans" (οι Κιν) για να ονομάσετε το εν λόγω "αναρριχητικό φυτό": SNAKE (φίδι). Φανταστείτε 100 σελίδες με σκοτεινές, χρονολογημένες αναφορές όπως αυτή, και έχετε κάποια ιδέα για το τι σας περιμένει στο "Cain’s Jawbone".
Ωστόσο, όσον αφορά το πώς δημιουργήθηκε το πιο αινιγματικό σταυρόλεξο του Mathers, υπάρχουν λίγες ενδείξεις. Το Cain's Jawbone πρωτοεμφανίστηκε το 1934 ως η τελευταία καταχώρηση στο The Torquemada Puzzle Book, μια συλλογή από σταυρόλεξα, αναγραμματισμούς και άλλα "λεκτικά χόμπι". Το βιβλίο εκδόθηκε από την Victor Gollancz Ltd., τον ίδιο οίκο που είχε εκδώσει τα απομνημονεύματα του Όργουελ "Down and Out in Paris and London" (Οι αλήτες του Παρισιού και του Λονδίνου). Σύμφωνα με μια διαφήμιση του 1934 στον The Observer, προσφερόταν το χρηματικό έπαθλο των 25 λιρών -περισσότερο από 1800 λίρες Αγγλίας, ή 2400 δολάρια ΗΠΑ, σήμερα- στο πρώτο άτομο που θα έστελνε τη σωστή λύση.
Ωστόσο, όσον αφορά το πώς δημιουργήθηκε το πιο αινιγματικό σταυρόλεξο του Mathers, υπάρχουν λίγες ενδείξεις. Το Cain's Jawbone πρωτοεμφανίστηκε το 1934 ως η τελευταία καταχώρηση στο The Torquemada Puzzle Book, μια συλλογή από σταυρόλεξα, αναγραμματισμούς και άλλα "λεκτικά χόμπι". Το βιβλίο εκδόθηκε από την Victor Gollancz Ltd., τον ίδιο οίκο που είχε εκδώσει τα απομνημονεύματα του Όργουελ "Down and Out in Paris and London" (Οι αλήτες του Παρισιού και του Λονδίνου). Σύμφωνα με μια διαφήμιση του 1934 στον The Observer, προσφερόταν το χρηματικό έπαθλο των 25 λιρών -περισσότερο από 1800 λίρες Αγγλίας, ή 2400 δολάρια ΗΠΑ, σήμερα- στο πρώτο άτομο που θα έστελνε τη σωστή λύση.
Ο εκδότης έλαβε δύο σωστές καταχωρήσεις, και οι δύο έφτασαν την ίδια μέρα. Το έπαθλο των 25 λιρών πήγε στον W.S. Kennedy, του οποίου η λύση έτυχε να ανοιχτεί πρώτη. Ο εκδότης απένειμε μια "ειδική επιταγή παρηγοριάς" στον άλλο λύτη, που ταυτοποιήθηκε ως τον S. Sydney-Turner. Η λύση όμως δεν καταγράφηκε και το σταυρόλεξο χάθηκε τελικά στην ιστορία. Μέχρι που επανεμφανίστηκε πριν από αρκετά χρόνια στο Shandy Hall, ένα μουσείο που στεγάζει το πρώην σπίτι του Ιρλανδού μυθιστοριογράφου, Λώρενς Στερν, γνωστού κυρίως για το μυθιστόρημά του "The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman" ("Η ζωή και οι απόψεις του Τρίστραμ Σάντυ, κυρίου από σόι" ή απλά, Τρίστραμ Σάντυ, 1759), που άσκησε μεγάλη επίδραση στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία.
Η σύνδεση με τον Λώρενς Στερν
Λώρενς Στερν - πηγή
Πώς η τύχη ενός διαβόητου σταυρολέξου του 1934 μπλέκεται με την κληρονομιά ενός μυθιστοριογράφου του 18ου αιώνα; Για να κατανοήσουμε τη σύνδεση, πρέπει να δούμε το Cain’s Jawbone όχι απλώς ως ένα ιδιαίτερα δύσκολο σταυρόλεξο, αλλά ως ένα λογοτεχνικό έργο.
"Όταν ήρθα για πρώτη φορά στο Shandy Hall, ήθελα οι επισκέπτες να καταλάβουν γιατί το Τρίστραμ Σάντυ ήταν ένα σημαντικό συστατικό στην ιστορία του μυθιστορήματος", λέει ο επιμελητής του μουσείου, Patrick Wildgust. Σύμφωνα με τον ιστότοπο Laurence Sterne Trust, οι αναγνώστες και οι κριτικοί δεν ήξεραν τι να κάνουν με το μυθιστόρημα όταν πρωτοεμφανίστηκε. Ο Στερν πήρε μεγάλες ελευθερίες, τόσο με τη μορφή, όσο και με το περιεχόμενό του. Το βιβλίο είναι γεμάτο από πρόστυχο χιούμορ, περιπετειώδεις παρεκβάσεις και "οπτικές παρεμβολές", όπως κενές αλλά και εντελώς μαύρες σελίδες. Σε ένα σημείο, φαίνεται να λείπει ένα ολόκληρο κεφάλαιο 10 σελίδων, το οποίο φαινομενικά αφαιρέθηκε από τον αφηγητή επειδή ήταν τόσο καλό που έκανε τα γύρω κεφάλαια να φαίνονται άσχημα.
"Το γεγονός ότι γράφτηκε το 1759 μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στον σύγχρονο αναγνώστη", λέει ο Wildgust, "έτσι προσπάθησα να κάνω συγκρίσεις με βιβλία που αμφισβητούν το παραδοσιακό 'αρχή, μέση, τέλος' και παρουσιάζουν στον αναγνώστη πιο πειραματικές προσεγγίσεις".
"Όταν ήρθα για πρώτη φορά στο Shandy Hall, ήθελα οι επισκέπτες να καταλάβουν γιατί το Τρίστραμ Σάντυ ήταν ένα σημαντικό συστατικό στην ιστορία του μυθιστορήματος", λέει ο επιμελητής του μουσείου, Patrick Wildgust. Σύμφωνα με τον ιστότοπο Laurence Sterne Trust, οι αναγνώστες και οι κριτικοί δεν ήξεραν τι να κάνουν με το μυθιστόρημα όταν πρωτοεμφανίστηκε. Ο Στερν πήρε μεγάλες ελευθερίες, τόσο με τη μορφή, όσο και με το περιεχόμενό του. Το βιβλίο είναι γεμάτο από πρόστυχο χιούμορ, περιπετειώδεις παρεκβάσεις και "οπτικές παρεμβολές", όπως κενές αλλά και εντελώς μαύρες σελίδες. Σε ένα σημείο, φαίνεται να λείπει ένα ολόκληρο κεφάλαιο 10 σελίδων, το οποίο φαινομενικά αφαιρέθηκε από τον αφηγητή επειδή ήταν τόσο καλό που έκανε τα γύρω κεφάλαια να φαίνονται άσχημα.
"Το γεγονός ότι γράφτηκε το 1759 μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στον σύγχρονο αναγνώστη", λέει ο Wildgust, "έτσι προσπάθησα να κάνω συγκρίσεις με βιβλία που αμφισβητούν το παραδοσιακό 'αρχή, μέση, τέλος' και παρουσιάζουν στον αναγνώστη πιο πειραματικές προσεγγίσεις".
Μία από τις μαύρες σελίδες του Τρίστραμ Σάντυ - πηγή
Ένα από αυτά τα βιβλία ήταν το "The Unfortunates" του B.S. Johnson, το οποίο ο Wildgust λέει ότι χρησιμοποίησε "για να δείξει πώς ένα 'βιβλίο' μπορεί επίσης να είναι ένα κουτί με μη δεσμευμένες σελίδες". Σύμφωνα με τον Wildgust, ο Johnson δανείστηκε την ιδέα από το πειραματικό μυθιστόρημα Composition No. I (1962) του τουρκικής καταγωγής συγγραφέα Marc Saporta, το οποίο τυπώθηκε ως μια συλλογή από 150 μη δεσμευμένες σελίδες μονής όψης που μπορούν να διαβαστούν με οποιαδήποτε σειρά.
Ο Wildgust δεν ήταν ο μόνος θαυμαστής του Στερν που τον συνεπήρε το The Unfortunates. Όταν ο John Mitchinson, συνιδρυτής του ανεξάρτητου οίκου Unbound, επισκέφτηκε το Shandy Hall το 2018, ανέφερε στον Wildgust ότι, πρόσφατα, είχε κάνει ένα podcast για τον Johnson. Αυτό ώθησε τον Wildgust να βγάλει ένα αντίγραφο του The Torquemada Puzzle Book, το οποίο είχε δωρίσει ο μελετητής και διαχειριστής του Στερν, Geoffrey Day -ο οποίος το είχε για χρόνια, αλλά δεν είχε καταφέρει να το λύσει. Μόλις ο Wildgust έλαβε το βιβλίο, αμέσως του τράβηξε το ενδιαφέρον. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι, στην βιβλιοθήκη του Shandy Hall υπάρχουν -μεταξύ άλλων- το "100.000.000.000.000 Poems" του Raymond Queneau (συλλογή 10 14στιχων σονέτων, με την κάθε σελίδα κομμένη σε 14 λωρίδες που επιτρέπουν στους αναγνώστες να τις βάλουν σε έναν εκπληκτικό αριθμό παραλλαγών), το "The Interrogative Mood" της Padgett Powell (μυθιστόρημα που αποτελείται αποκλειστικά από ερωτήσεις) και το "253" του Geoff Ryman [(αρχικά δημοσιεύτηκε στον διαδίκτυο με τη μορφή συλλογής συνδέσμων υπερκειμένου (link)].
Το Cain's Jawbone συνεπήρε τον Wildgust, ο οποίος ξεκίνησε να βρει τη λύση. Το 2016, στράφηκε στον The Guardian για βοήθεια και η εφημερίδα έκανε έκκληση για βοήθεια εκ μέρους του. Η αναζήτηση για μια λύση οδήγησε τον Wildgust σε κάποιον John Price, ο οποίος, στη δεκαετία του 1980, είχε αποκτήσει ένα αντίγραφο του "The Torquemada Puzzle Book" και ο οποίος είχε ζητήσει και αυθτός βοήθεια από ένα περιοδικό σταυρολέξων το 1988. Η έκκληση του Price απαντήθηκε από τον ένοικο ενός γηροκομείου στο Hampshire της Αγγλίας, ο οποίος του έστειλε τη λύση του Cain’s Jawbone, μαζί με τη σωστή σελιδοποίηση. Ο άντρας έγραψε ότι είχε λύσει το σταυρόλεξο όταν πρωτοεκδόθηκε το βιβλίο, και μάλιστα, είχε ένα συγχαρητήριο σημείωμα από τον ίδιο τον Torquemada ως απόδειξη.
Έχοντας πλέον τη λύση, οι Wildgust και Mitchinson αποφάσισαν να επανεκδώσουν το Cain’s Jawbone, μέσω του Unbound. Η καμπάνια του 2019 για τον γρίφο συγκέντρωσε πάνω από το διπλάσιο του στόχου της, με περισσότερους από 900 συνδρομητές να μαζεύουν τουλάχιστον 30 δολάρια για να λάβουν μια συλλεκτική έκδοση της ιστορίας, τυπωμένη σε 100 μη δεσμευμένες κάρτες. Σύμφωνα με την παράδοση, υπήρχε και ένα νέο έπαθλο: Ο πρώτος που θα το έλυνε θα έπαιρνε 1000 λίρες.
Μέχρι σήμερα, μόνο ένα άτομο τα έχει καταφέρει: ο Βρετανός συγγραφέας, κωμικός και δημιουργός σταυρόλεξων John Finnemore, ο οποίος από τότε έχει επιλεγεί ως συν-σεναριογράφος του Neil Gaiman στη δεύτερη σεζόν του Good Omens. Αρχικά, ο Finnemore απέρριψε το σταυρόλεξο ως πολύ δύσκολο, αλλά οι συνθήκες τον οδήγησαν να το ξανασκεφτεί. "Ο μόνος τρόπος για να τα καταφέρω ήταν να βρεθώ για κάποιον περίεργο λόγο κλεισμένος στο σπίτι για μήνες, χωρίς να μπορώ να πάω κάπου και να μπορώ να δω κανέναν", είπε ο Finnemore το 2020. "Το σύμπαν με άκουσε, δυστυχώς".
Ο Finnemore δούλεψε το σταυρόλεξο για περίπου τέσσερις μήνες κατά τη διάρκεια του lockdown της πανδημίας του 2020, φτάνοντας τελικά στη σωστή λύση και λαμβάνοντας το χρηματικό έπαθλο. Με την επιτυχία του, ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν κατακτήσει το Cain's Jawbone είναι μόλις τέσσερις: οι δύο αρχικοί νικητές του βραβείου, ο άνθρωπος που αποκάλυψε τη λύση στον Price και -πλέον- ο Finnemore.
Ο Wildgust δεν ήταν ο μόνος θαυμαστής του Στερν που τον συνεπήρε το The Unfortunates. Όταν ο John Mitchinson, συνιδρυτής του ανεξάρτητου οίκου Unbound, επισκέφτηκε το Shandy Hall το 2018, ανέφερε στον Wildgust ότι, πρόσφατα, είχε κάνει ένα podcast για τον Johnson. Αυτό ώθησε τον Wildgust να βγάλει ένα αντίγραφο του The Torquemada Puzzle Book, το οποίο είχε δωρίσει ο μελετητής και διαχειριστής του Στερν, Geoffrey Day -ο οποίος το είχε για χρόνια, αλλά δεν είχε καταφέρει να το λύσει. Μόλις ο Wildgust έλαβε το βιβλίο, αμέσως του τράβηξε το ενδιαφέρον. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι, στην βιβλιοθήκη του Shandy Hall υπάρχουν -μεταξύ άλλων- το "100.000.000.000.000 Poems" του Raymond Queneau (συλλογή 10 14στιχων σονέτων, με την κάθε σελίδα κομμένη σε 14 λωρίδες που επιτρέπουν στους αναγνώστες να τις βάλουν σε έναν εκπληκτικό αριθμό παραλλαγών), το "The Interrogative Mood" της Padgett Powell (μυθιστόρημα που αποτελείται αποκλειστικά από ερωτήσεις) και το "253" του Geoff Ryman [(αρχικά δημοσιεύτηκε στον διαδίκτυο με τη μορφή συλλογής συνδέσμων υπερκειμένου (link)].
Το Cain's Jawbone συνεπήρε τον Wildgust, ο οποίος ξεκίνησε να βρει τη λύση. Το 2016, στράφηκε στον The Guardian για βοήθεια και η εφημερίδα έκανε έκκληση για βοήθεια εκ μέρους του. Η αναζήτηση για μια λύση οδήγησε τον Wildgust σε κάποιον John Price, ο οποίος, στη δεκαετία του 1980, είχε αποκτήσει ένα αντίγραφο του "The Torquemada Puzzle Book" και ο οποίος είχε ζητήσει και αυθτός βοήθεια από ένα περιοδικό σταυρολέξων το 1988. Η έκκληση του Price απαντήθηκε από τον ένοικο ενός γηροκομείου στο Hampshire της Αγγλίας, ο οποίος του έστειλε τη λύση του Cain’s Jawbone, μαζί με τη σωστή σελιδοποίηση. Ο άντρας έγραψε ότι είχε λύσει το σταυρόλεξο όταν πρωτοεκδόθηκε το βιβλίο, και μάλιστα, είχε ένα συγχαρητήριο σημείωμα από τον ίδιο τον Torquemada ως απόδειξη.
Έχοντας πλέον τη λύση, οι Wildgust και Mitchinson αποφάσισαν να επανεκδώσουν το Cain’s Jawbone, μέσω του Unbound. Η καμπάνια του 2019 για τον γρίφο συγκέντρωσε πάνω από το διπλάσιο του στόχου της, με περισσότερους από 900 συνδρομητές να μαζεύουν τουλάχιστον 30 δολάρια για να λάβουν μια συλλεκτική έκδοση της ιστορίας, τυπωμένη σε 100 μη δεσμευμένες κάρτες. Σύμφωνα με την παράδοση, υπήρχε και ένα νέο έπαθλο: Ο πρώτος που θα το έλυνε θα έπαιρνε 1000 λίρες.
Μέχρι σήμερα, μόνο ένα άτομο τα έχει καταφέρει: ο Βρετανός συγγραφέας, κωμικός και δημιουργός σταυρόλεξων John Finnemore, ο οποίος από τότε έχει επιλεγεί ως συν-σεναριογράφος του Neil Gaiman στη δεύτερη σεζόν του Good Omens. Αρχικά, ο Finnemore απέρριψε το σταυρόλεξο ως πολύ δύσκολο, αλλά οι συνθήκες τον οδήγησαν να το ξανασκεφτεί. "Ο μόνος τρόπος για να τα καταφέρω ήταν να βρεθώ για κάποιον περίεργο λόγο κλεισμένος στο σπίτι για μήνες, χωρίς να μπορώ να πάω κάπου και να μπορώ να δω κανέναν", είπε ο Finnemore το 2020. "Το σύμπαν με άκουσε, δυστυχώς".
Ο Finnemore δούλεψε το σταυρόλεξο για περίπου τέσσερις μήνες κατά τη διάρκεια του lockdown της πανδημίας του 2020, φτάνοντας τελικά στη σωστή λύση και λαμβάνοντας το χρηματικό έπαθλο. Με την επιτυχία του, ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν κατακτήσει το Cain's Jawbone είναι μόλις τέσσερις: οι δύο αρχικοί νικητές του βραβείου, ο άνθρωπος που αποκάλυψε τη λύση στον Price και -πλέον- ο Finnemore.
Τον Φεβρουάριο του 2021, κυκλοφόρησε μια χαρτόδετη έκδοση του Cain's Jawbone και αυτό μπορεί να ήταν το τέλος της ιστορίας… αν, αρκετούς μήνες αργότερα, η Scannell δεν είχε μπει στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς της και δεν έπαιρνε τυχαία ένα από αυτά. Στα μέσα Νοεμβρίου, η Scannell δημοσίευσε το πρώτο της βίντεο σχετικά με το σταυρόλεξο. Η ανάρτηση έγινε γρήγορα viral και, μέχρι τον Δεκέμβριο του '21 είχε συγκεντρώσει σχεδόν 6 εκατομμύρια προβολές.
Τον Νοέμβριο του '21, η Unbound ξεκίνησε την εκτύπωση 10.000 επιπλέον αντιτύπων για να ανταποκριθεί στην εκπληκτική αύξηση της ζήτησης. Οι βιβλιοπώλες εξακολουθούσαν να κατακλύζονται από αιτήματα για το βιβλίο και, στις αρχές Δεκεμβρίου, ο εκδότης ανακοίνωσε επιπλέον 70.000 αντίτυπα, ενώ, έτρεχε και ένας διαγωνισμός: Όλοι όσοι θα υπέβαλλαν μια σωστή απάντηση πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2022, θα λάμβαναν μια δωροεπιταγή 250 λιρών (περίπου 333 δολάρια) για άλλα βιβλία, χωρίς κάποια δέσμευση.
"Το Cain’s Jawbone παίζει με τη γλώσσα, τις ιδέες και την πλοκή, και φαινόταν καλή ιδέα να δούμε αν οι σύγχρονοι αναγνώστες θα το θεωρούσαν ενδιαφέρον, ευχάριστο και ασυνήθιστο", λέει ο Wildgust. "Φαίνεται ότι έπιασε".
Τον Νοέμβριο του '21, η Unbound ξεκίνησε την εκτύπωση 10.000 επιπλέον αντιτύπων για να ανταποκριθεί στην εκπληκτική αύξηση της ζήτησης. Οι βιβλιοπώλες εξακολουθούσαν να κατακλύζονται από αιτήματα για το βιβλίο και, στις αρχές Δεκεμβρίου, ο εκδότης ανακοίνωσε επιπλέον 70.000 αντίτυπα, ενώ, έτρεχε και ένας διαγωνισμός: Όλοι όσοι θα υπέβαλλαν μια σωστή απάντηση πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2022, θα λάμβαναν μια δωροεπιταγή 250 λιρών (περίπου 333 δολάρια) για άλλα βιβλία, χωρίς κάποια δέσμευση.
"Το Cain’s Jawbone παίζει με τη γλώσσα, τις ιδέες και την πλοκή, και φαινόταν καλή ιδέα να δούμε αν οι σύγχρονοι αναγνώστες θα το θεωρούσαν ενδιαφέρον, ευχάριστο και ασυνήθιστο", λέει ο Wildgust. "Φαίνεται ότι έπιασε".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου