Ιστορίες αϋπνίας, άπνοιας και υπνηλίας – Οι 83 διαταραχές

Μπορεί να φοβάσαι τον ύπνο; Να αγχώνεσαι για τη στιγμή που θα πέσεις να κοιμηθείς; Η Στ., 47 ετών, γνωρίζει πολύ καλά αυτή την

αίσθηση. «Δυσκολεύομαι πάρα πολύ να κοιμηθώ. Για μένα ευτυχία θα ήταν να κλείνω τα μάτια μου και να με παίρνει ο ύπνος όπως όλο τον κόσμο. Αλλά όσο κουρασμένη και αν είμαι, απλά δεν γίνεται. Η πιο φυσική διεργασία στον κόσμο έχει γίνει βραχνάς». Ο Β., 42 ετών, κοιμάται πολύ εύκολα, αλλά για πολύ λίγο. «Με παίρνει ο ύπνος συνήθως σκρολάροντας στο κινητό. Αλλά ξυπνάω πολύ εύκολα και μετά δυσκολεύομαι να ξανακοιμηθώ. Τι σκέφτομαι; Ολα τα προβλήματα της ζωής μου, ένα προς ένα, από τα οικονομικά μας μέχρι κάτι που είπε το παιδί και με προβλημάτισε». Ο Ν., 50 ετών, ήταν μονίμως κουρασμένος, μονίμως δύσθυμος, αν και κοιμόταν κανονικά τα βράδια. Αυτή που δεν κοιμόταν ήταν η γυναίκα του. «Με ξυπνούσε το φοβερό ροχαλητό του», λέει στην «Κ». «Ολη νύχτα στριφογύριζα, τον κλωτσούσα να αλλάξει πλευρό μήπως σταματήσει και στο τέλος πήγαινα στον καναπέ. Είχα εξαντληθεί». Με παρότρυνσή της έκανε μελέτη ύπνου στο νοσοκομείο με ειδικό μηχάνημα, όπου διαπιστώθηκε ότι έκανε άπνοιες. Πολλές. «Εκτοτε φοράει μάσκα ύπνου. Είναι άλλος άνθρωπος. Κι εγώ επίσης».

Κάθε κρεβάτι και καημός, κάθε καημός και μαύρος κύκλος από την αϋπνία. Ο καλός, ο ήσυχος, ο συνεχόμενος ύπνος φαίνεται ότι είναι το νούμερο ένα ζητούμενο, αν όχι για τους περισσότερους, σίγουρα για πάρα πολλούς, με σαρωτικές επιπτώσεις για την υπόλοιπη ζωή τους. «Ο καλός ύπνος βοηθάει να λειτουργήσουμε καλύτερα την επόμενη μέρα», λέει στην «Κ» η δρ Αναστασία Αμφιλοχίου, πνευμονολόγος και διευθύντρια της Μονάδας Μελέτης Υπνου στο Σισμανόγλειο Γενικό Νοσοκομείο. «Οχι ότι θα αλλάξει μαγικά τα πράγματα στη ζωή μας, αλλά θα μας δώσει δύναμη να τα αντιμετωπίσουμε. Το 1/3 της ζωής πρέπει να το περνάμε κοιμισμένοι στο κρεβάτι για να μπορούν να είναι ποιοτικά τα υπόλοιπα 2/3 της ζωής μας».

Η αντιμετώπιση του ροχαλητού μειώνει σημαντικά τους θανάτους από καρδιακές παθήσεις

83 διαταραχές


Οπως φαίνεται από τις επισκέψεις που δέχεται η μονάδα, όλο και περισσότεροι αντιμετωπίζουν θέματα με τον ύπνο τους. Οπως λέει η κ. Αμφιλοχίου, ένας στους τρεις ενηλίκους θα εκδηλώσει αϋπνία κάποια στιγμή στη ζωή του. «Υπάρχουν συνολικά 83 διαταραχές ύπνου, με πλέον συνήθη την αϋπνία. Φυσικά υπάρχουν πολλά είδη αϋπνίας. Το πρώτο που διερευνούμε όταν έρχεται κάποιος στη μονάδα είναι εάν πρόκειται για οξεία ή για χρόνια αϋπνία. Δεν είναι σπάνιο ύστερα από ένα ψυχοτραυματικό γεγονός, μια απώλεια, προσώπου ή δουλειάς, ακόμα και κατοικιδίου, ή σε μια περίοδο δύσκολη στην εργασία ή μετά ένα χωρισμό, να εκδηλώνεται αϋπνία. Οταν υπάρχει αυξημένο στρες τα πρώτα δύο που επηρεάζονται είναι ο ύπνος και η αναπνοή».

Σε περιπτώσεις οξείας αϋπνίας λόγω μιας απώλειας ή άλλου τραυματικού γεγονότος, στο άτομο προτείνεται ψυχολογική υποστήριξη. «Για να φτάσει βέβαια κάποιος σε εμάς, η αϋπνία έχει γίνει χρόνια. Αν σιγουρευτούμε ότι η χρόνια αϋπνία έχει τις ρίζες της σε κάποια απώλεια, και πάλι παραπέμπουμε το άτομο σε ψυχολόγο. Αν όχι, ξεκινάμε άλλου τύπου διερεύνηση». 

Ο κιρκάρδιος ρυθμός

Συχνά η αϋπνία αλλά και ο δια-κεκομμένος ύπνος οφείλονται σε διαταραχές του κιρκάρδιου ρυθμού, σε απορρύθμιση δηλαδή του βιολογικού ρολογιού. Οπως εξηγεί η ίδια, στον φυσιολογικό κιρκάδιο ρυθμό το άτομο είναι σε εγρήγορση την ημέρα και αναπαύεται τη νύχτα. «Ο σύγχρονος τρόπος ζωής όμως έχει κάνει τη νύχτα μέρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μολονότι η πέψη πρέπει να γίνεται την ημέρα, τρώμε αργά το βράδυ, γεγονός που θέτει τον οργανισμό σε εγρήγορση. Παραβιάζοντας όμως την κιρκάρδια λειτουργία, δημιουργείται ένα χρέος ύπνου».


«Αν κάποιος τρώει μια μπριζόλα πριν κοιμηθεί, το σώμα θα ασχολείται με την πέψη. Επίσης, αν βλέπει ένα θρίλερ, μπορεί και αυτό να επηρεάσει τον ύπνο».

Τα πρώτα ερωτήματα συνεπώς που θέτουν οι ειδικοί εκτός από το πόσες ώρες κοιμάται το άτομο, είναι τι κάνει αμέσως πριν κοιμηθεί. «Αν τρώει μια μπριζόλα, το σώμα θα ασχολείται με την πέψη. Επίσης, αν βλέπει ένα θρίλερ μπορεί και αυτό να επηρεάσει τον ύπνο». Συχνά του ζητούν να διατηρήσει ένα ημερολόγιο ύπνου όπου θα καταγράφει ακριβώς τις συνθήκες που κοιμάται. «Το συνειδητοποιούν μόνο όταν το διαβάσουν και οι ίδιοι ότι οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές. Είναι γενικό το φαινόμενο, σήμερα τα παιδιά και οι νέοι ενήλικες δουλεύουν πολύ, διασκεδάζουν πολύ και κοιμούνται λίγο. Ολα δηλαδή λειτουργούν εις βάρος του ύπνου. Δεν θα κόψουν κάτι από τα υπόλοιπα για να κοιμηθούν. Οπως επίσης δεν τρώνε όλοι μέρα και τρώνε το βράδυ».

Ομως συχνά οι γιατροί στη μονάδα διαπιστώνουν την ύπαρξη και διαταραχών όπως η άπνοια που δημιουργεί προβλήματα ποιότητας ύπνου. Τα συμπτώματα του ανθρώπου που παρουσιάζει συχνά υπνική άπνοια είναι ροχαλητό (ιδίως στους άνδρες), έντονη υπνηλία, χρόνια κόπωση, νυχτερινή ενούρηση, κεφαλαλγίες, διαταραχές στη μνήμη και στην προσοχή. Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι καρδιακές παθήσεις: καρδιακή προσβολή, καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιακές αρρυθμίες, εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτης, υψηλή αρτηριακή πίεση (ιδίως διαστολική), γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Εκτιμάται ότι και πολλά τροχαία ατυχήματα οφείλονται στην υπνηλία από ανθρώπους που υποφέρουν από υπνική άπνοια και δεν το γνωρίζουν.

Η διαστολική πίεση

Η Τ.Π. ένιωθε μόνιμα κουρασμένη. «Οταν πριν από λίγους μήνες βρέθηκε ότι είχα αυξημένη διαστολική πίεση, ο καρδιολόγος μου πρότεινε να κάνω μια μελέτη ύπνου», λέει στην «Κ». Πράγματι, επισκέφθηκε ιατρείο μελέτης ύπνου σε δημόσιο νοσοκομείο, όπου και υποβλήθηκε στην εξέταση. Για τη μελέτη τοποθετούνται ηλεκτρόδια από το κεφάλι μέχρι τα πόδια, που συνδέονται με ένα ειδικό μηχάνημα με οθόνη με στόχο να παρακολουθείται η δραστηριότητα των μυών, του εγκεφάλου, της καρδιάς, καθώς και η ροή του αέρα από το στόμα και τη μύτη. «Βρέθηκε ότι στη διάρκεια της νύχτας έκανα 39 υπόπνοιες την ώρα (σ.σ. μερικό κλείσιμο του φάρυγγα για τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα τη φορά). Δεν έπαιρνα αρκετό οξυγόνο. Οι γιατροί μου σύστησαν να πάρω ρινική μάσκα ύπνου, που έχει αισθητήρα και στέλνει αέρα με πίεση όταν χρειάζεται». Από την πρώτη κιόλας νύχτα είδε μεγάλη διαφορά. «Προηγουμένως πιο πολύ νύσταζα όταν ξύπναγα παρά όταν έπεφτα για ύπνο. Πλέον χτυπάει το ξυπνητήρι και νιώθω ξεκούραστη». Καθώς η Τ.Π. αντιμετωπίζει και πρόβλημα παχυσαρκίας, στο οποίο οφείλονται σε μεγάλο βαθμό οι υπόπνοιες, έχει ξεκινήσει και διατροφή ώστε κάποια στιγμή να μη χρειάζεται τη μάσκα ύπνου. Είναι φοβερό, αλλά ένας λόγος που δεν μπορούσε εύκολα να χάσει κιλά όλα αυτά τα χρόνια ήταν το Σύνδρομο Αποφρακτικής Απνοιας κατά τον ύπνο, που μπλοκάρει τον μεταβολισμό.

«Το αποτέλεσμα της αϋπνίας ή του διακεκομμένου ύπνου μπορεί να είναι το ίδιο», λέει η κ. Αμφιλοχίου. «Κάποιος που δεν κοιμάται καλά δεν μπορεί να λειτουργήσει καλά, μπορεί να είναι πολύ κουρασμένος, να μην έχει διάθεση να κάνει τίποτα, να αισθάνεται ότι δεν έχει δυνάμεις να κάνει αυτά που θέλει, να είναι κακοδιάθετος». Για την ιστορία, καλός ύπνος θεωρείται ο ύπνος 7-9 ωρών για τους νέους ενήλικες και 6-8 ωρών για τους μεγαλύτερους. «Υπάρχουν βέβαια και οι τυχεροί αυτής της ζωής που χρειάζονται λιγότερες ώρες».