Τα λαγωνικά του DNA έλυσαν το μυστήριο με σκελετό 2000 ετών

Πώς ένας νεαρός άνδρας που γεννήθηκε πριν από 2.000 χρόνια

κοντά στη σημερινή νότια Ρωσία, κατέληξε στην αγγλική επαρχία; Ήταν ένα μυστήριο που θα έμενε άλυτο αν δεν έμπαιναν στην μέση τα λαγωνικά του DNA.

Αυτά τα λαγωνικά εντόπισαν τα βήματα του νεαρού τα ακολούθησαν και κατάφεραν έτσι να ρίξουν φως σε ένα επεισόδιο-κλειδί στην ιστορία της ρωμαϊκής Βρετανίας, όπως συνηθίζεται να λέγεται το βρετανικό νησί, την εποχή που το είχαν κατακτήσει οι Ρωμαίοι

 Η έρευνα λοιπόν δείχνει ότι ο σκελετός που βρέθηκε στο Cambridgeshire ανήκει σε άνθρωπο από μια νομαδική ομάδα γνωστή ως Σαρμάτες. Πρόκειται για την πρώτη βιολογική απόδειξη ότι οι άνθρωποι αυτοί ήρθαν στη Βρετανία από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και ότι ορισμένοι από αυτούς ζούσαν στην ύπαιθρο. Τα λείψανα ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια ανασκαφών για τη βελτίωση του δρόμου Α14 μεταξύ του Κέιμπριτζ και του Χάντινγκτον. Οι επιστημονικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις περιπτώσεις θα βοηθήσουν να επιβεβαιωθούν οι ιστορίες των απλών ανθρώπων που βρίσκονται πίσω από μεγάλα ιστορικά γεγονότα.

Ιστορίες που ως τώρα φτάνουν σε εμάς με τις διηγήσεις. Αλλά τα λαγωνικά του DNA τις επιβεβαιώνουν. Πώς το κάνουν; Διαβάζουν τον γενετικό κώδικα σε απολιθωμένα θραύσματα οστών ηλικίας εκατοντάδων χιλιάδων ετών, ο οποίος δείχνει την εθνοτική καταγωγή ενός ατόμου. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν λοιπόν έναν πλήρη, καλά διατηρημένο σκελετό ενός άνδρα, τον οποίο ονόμασαν Offord Cluny 203645 – ένας συνδυασμός του χωριού του Cambridgeshire στο οποίο βρέθηκε και του αριθμού του δείγματός του. Ήταν θαμμένος μόνος του χωρίς προσωπικά αντικείμενα σε ένα χαντάκι, οπότε δεν υπήρχαν πολλά στοιχεία για να διαπιστωθεί η ταυτότητά του.
Μίλησε το… αυτί του

Η Δρ Marina Silva του Εργαστηρίου Αρχαίας Γονιδιωματικής του Ινστιτούτου Francis Crick στο Λονδίνο, εξήγαγε και αποκωδικοποίησε το αρχαίο DNA του Offord από ένα μικροσκοπικό οστό που ελήφθη από το εσωτερικό του αυτιού του, το οποίο ήταν το καλύτερα διατηρημένο μέρος ολόκληρου του σκελετού.
«Αυτό δεν είναι σαν να εξετάζουμε το DNA κάποιου που είναι ζωντανός. Το DNA είναι πολύ κατακερματισμένο και σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένο. Ωστόσο, καταφέραμε να (αποκωδικοποιήσουμε) αρκετό από αυτό. Το πρώτο πράγμα που είδαμε ήταν ότι γενετικά ήταν πολύ διαφορετικός από τα άλλα ρωμαιο-βρετανικά άτομα που είχαν μελετηθεί μέχρι τώρα», δήλωσε η ίδια.

Το σύγχρονο DNA

Οι τελευταίες μέθοδοι ανάλυσης αρχαίου DNA είναι πλέον σε θέση να δώσουν σάρκα και οστά στις ανθρώπινες ιστορίες πίσω από γεγονότα που, μέχρι πρόσφατα, aνακατασκευάζονταν μόνο από έγγραφα και αρχαιολογικά στοιχεία. Αυτά είναι τα λαγωνικά που ανακαλύπτουν και αποκαλύπτουν σε μεγάλο βαθμό τις ιστορίες των πλουσίων και ισχυρών.

Η τελευταία έρευνα είναι μια αστυνομική ιστορία που χρησιμοποιεί την τελευταία λέξη της εγκληματολογικής επιστήμης για να διαλευκάνει το μυστήριο ενός συνηθισμένου ανθρώπου – ενός νεαρού άνδρα που θάφτηκε σε ένα χαντάκι στο Cambridgeshire μεταξύ 126 και 228 μ.Χ., κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής κατοχής της Βρετανίας.

Οι Σαρμάτες

Αρχικά, οι αρχαιολόγοι θεώρησαν ότι ο Όφορντ ήταν μια ασήμαντη ανακάλυψη ενός ντόπιου άνδρα. Όμως η ανάλυση DNA στο εργαστήριο της Δρ Σίλβα έδειξε ότι προερχόταν από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, μια περιοχή που σήμερα οριοθετείται ανάμεσα στην νότια Ρωσία, την Αρμενία και την Ουκρανία.

Η ανάλυση έδειξε ότι επρόκειτο για Σαρμάτη, μέλος του λαού που ήταν γνωστός για τις ικανότητές του στην ιππασία. Οι Σαρμάτες (λέγονται και Σαυρομάτες) ήταν αρχαίος, νομαδικός, πολεμικός λαός, πιθανώς ιρανικής καταγωγής που κατά τον 6ο – 4ο αιώνα π.Χ. είχαν εγκατασταθεί στα Ουράλια και αργότερα πέρασαν στο μεγαλύτερο μέρος της νότιας Ευρωπαϊκής Ρωσίας, της Πολωνίας και σημερινής Ρουμανίας.  Πώς λοιπόν κατέληξε σε μια ήσυχη, απομονωμένη περιοχή της αυτοκρατορίας, τόσο μακριά από την πατρίδα του;

Η νέα τεχνική ανάλυσης

Για να βρει τις απαντήσεις, μια ομάδα από το τμήμα αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Durham χρησιμοποίησε μια άλλη συναρπαστική τεχνική ανάλυσης για να εξετάσει τα απολιθωμένα δόντια του σκελετού, τα οποία έχουν χημικά ίχνη από το τι έτρωγε.  Τα δόντια αναπτύσσονται με την πάροδο του χρόνου, οπότε, όπως ακριβώς οι δακτύλιοι των δέντρων, κάθε στρώμα καταγράφει ένα στιγμιότυπο των χημικών ουσιών που τα περιέβαλλαν εκείνη τη στιγμή.

Η ανάλυση έδειξε ότι μέχρι την ηλικία των έξι ετών έτρωγε κεχρί και σπόρους σόργου, γνωστές επιστημονικά ως καλλιέργειες C4, οι οποίες είναι άφθονες στην περιοχή όπου είναι γνωστό ότι ζούσαν οι Σαρμάτες. Όμως με την πάροδο του χρόνου, η ανάλυση έδειξε σταδιακή μείωση της κατανάλωσης αυτών των σπόρων και περισσότερο σιτάρι, που συναντάται στη δυτική Ευρώπη, σύμφωνα με την καθηγήτρια Τζάνετ Μοντγκόμερι.  «Η (ανάλυση) μας λέει ότι αυτός, και όχι οι πρόγονοί του, έκανε το ταξίδι στη Βρετανία. Καθώς μεγάλωνε, μετανάστευσε δυτικά και τα φυτά αυτά εξαφανίστηκαν από τη διατροφή του».

Τα αρχεία

Τα ιστορικά αρχεία δείχνουν ότι ο Όφορντ θα μπορούσε να είναι γιος ενός ιππέα ή, ενδεχομένως, σκλάβος του. Δείχνουν ότι περίπου την εποχή που έζησε, μια μονάδα του ιππικού των Σαρμάτων που ενσωματώθηκε στον ρωμαϊκό στρατό είχε αποσπαστεί στη Βρετανία.

Η ήττα των Σαρματών από τους Ρωμαίους το 175 π.Χ.

Τα στοιχεία DNA επιβεβαιώνουν αυτή την εικόνα, σύμφωνα με τον Δρ Alex Smith της MOLA Headland Infrastructure, της εταιρείας που διηύθυνε την ανασκαφή. «Πρόκειται για την πρώτη βιολογική απόδειξη», δήλωσε στο BBC News.

«Η διαθεσιμότητα αυτών των τεχνικών DNA και της χημικής ανάλυσης σημαίνει ότι μπορούμε πλέον να θέσουμε διαφορετικά ερωτήματα και να εξετάσουμε πώς σχηματίστηκαν οι κοινωνίες, τη σύνθεσή τους και πώς εξελίχθηκαν κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Υποδηλώνει ότι υπήρχε πολύ μεγαλύτερη μετακίνηση, όχι μόνο στις πόλεις αλλά και στην ύπαιθρο», είπε.

Ο δρ Pontus Skoglund, επικεφαλής του εργαστηρίου αρχαίας γονιδιωματικής στο Crick, δήλωσε στο BBC News ότι η νέα τεχνολογία αλλάζει την κατανόησή μας για το παρελθόν.

«Ο κύριος αντίκτυπος του αρχαίου DNA μέχρι σήμερα ήταν η βελτίωση της κατανόησής μας για τη λίθινη και τη χάλκινη εποχή, αλλά με καλύτερες τεχνικές, αρχίζουμε επίσης να μετασχηματίζουμε την κατανόησή μας για τη ρωμαϊκή και τις μεταγενέστερες περιόδους», είπε.