Οι αστρολάβοι έχουν ένα κρυφό στοιχείο που αποκαλύπτει την προέλευσή τους

Οι αστρολάβοι εξυπηρετούν δύο σκοπούς. Πρώτον, είναι χρήσιμοι ως αστρονομικό εργαλείο, ιδίως για την

εύρεση του γεωγραφικού πλάτους ενός πλοίου. Και δεύτερον, είναι έργα τέχνης.

Εκτός από το ότι πρέπει να είναι ακριβείς, πολλοί από αυτούς είναι πανέμορφοι. Τα τελευταία χρόνια η δημοτικότητά τους έχει εκτοξευθεί, καθώς οι συλλέκτες λατρεύουν ακόμη και εκείνα που έχουν κατασκευαστεί με σύγχρονες διαδικασίες κατασκευής λόγω της αισθητικής τους γοητείας. 

Τώρα, μία νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι οι αστρολάβοι έχουν ακόμα μία ικανότητα. Μπορούν να αποκαλύψουν το έτος που κατασκευάστηκαν από τα σχέδια των άστρων στα οποία αναφέρονται.

Ο Dr. Emmanuel Davoust είναι επαγγελματίας αστρονόμος στο Observatorie Midi-Pyrenees στην Τουλούζη της Γαλλίας. Είναι επίσης ερασιτέχνης ιστορικός. Σε μια εργασία που κυκλοφόρησε πρόσφατα στο arXiv, αναλύει τις θέσεις των άστρων ως προς το πού θα βρίσκονταν σε σχέση με τους δείκτες ενός αστρολάβου που βρίσκεται στο Musee des Arts precieux Paul-Dupuy.

Πώς κατασκευάζονται οι αστρολάβοι

Η κατασκευή ενός αστρολάβου είναι μια πολύπλοκη διαδικασία και απαιτεί την κατασκευή πολλών εξαρτημάτων με απόκρυφα ονόματα όπως το “rete”, το οποίο “αντιπροσωπεύει μια επίπεδη προβολή της ουράνιας σφαίρας”, και το “mater”που αναφέρεται στον δίσκο με τις διαβαθμίσεις στο πίσω μέρος που επιτρέπουν στον χρήστη να προσδιορίσει το ύψος ενός άστρου πάνω από τον ορίζοντα.

Αλλά ίσως το πιο σημαντικό, οι αστρολάβοι έχουν “δείκτες” που, όταν τοποθετούνται στον ουρανό, θα αντιπροσωπεύουν τη θέση ενός συγκεκριμένου συνόλου άστρων. Ο αστρολάβος που μελέτησε ο Dr. Davoust έχει 34 τέτοιους δείκτες.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι φαινομενικά παραμένουν ακίνητα στον νυχτερινό ουρανό, τα αστέρια κινούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα – για παράδειγμα, για αιώνες.

Αυτήν την αργή κίνηση χρησιμοποίησε ο Dr. Davous για να χρονολογήσει τον αστρολάβο. Δεδομένου ότι ο αστρολάβος δεν είχε κάποιο σημάδι από τους Δομινικανούς μοναχούς που τον κατασκεύασαν και κανένα από τα αστέρια στο τέλος των δεικτών δεν είχε όνομα, ο αστρονόμος χρησιμοποίησε σύγχρονη τεχνολογία.

Ο Dr Davous τράβηξε μια φωτογραφία του «rete» και προσπάθησε να προσδιορίσει τις συντεταγμένες καθενός από τους 34 δείκτες. Στη συνέχεια διασταύρωσε έναν κατάλογο αστέρων που έδειχνε τη θέση όλων των αστέρων αναφοράς που χρησιμοποιήθηκαν σε άλλους γνωστούς λατινικούς αστρολάβους και προσπάθησε να βρει το μοτίβο που ήταν πιο κοντά σε αυτό που φαινόταν στο «rete» που μελετούσε.

Διαπίστωσε ότι η ισημερία του έτους 1550 ήταν η πιο κοντινή στην ύπαρξη αστέρων αναφοράς κοντά στο τέλος των δεικτών του αστρολάβου της Τουλούζης. Δεν ευθυγραμμίζονταν με απόλυτη ακρίβεια, αλλά πιθανότατα ήταν αρκετά κοντά ώστε να είναι χρήσιμος στους μοναχούς για τους οποίους είχε αρχικά σχεδιαστεί.

Αυτή η ιστορική έρευνα με τη χρήση της αστρονομίας δείχνει πώς η διεπιστημονική έρευνα μπορεί να αποδώσει απροσδόκητους καρπούς, ακόμη και αν ο καρπός αυτός είναι τόσο απλός όσο η κατανόηση του πότε κατασκευάστηκε ένα αντικείμενο που σήμερα είναι μόνο ένα εντυπωσιακό μουσειακό κομμάτι.