Για τον παρανοϊκό, αιμοδιψή δικτάτορα Στάλιν -ο οποίος πέθανε σαν σήμερα, 5 Μαρτίου του 1953-, το αλκοόλ χρησίμευε τόσο ως ψυχαγωγία όσο και ως μέσο εσωτερικής καταστολής. Στο κύριο σοβιετικό όργανο λήψης αποφάσεων, το γνωστό ως Πολίτμπιρο (Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης), οι σύντροφοι ζούσαν υπό τον καθημερινό φόβο ότι θα τους πυροβολήσουν. Ωστόσο, υπήρχε και κάτι ακόμα που φοβόντουσαν, περισσότερο ίσως και από το να συλληφθούν: να προσκληθούν σε ένα από τα πάρτι του…
Τις τελευταίες δεκαετίες, η ανθρωπολογία βλέπει την ανταλλαγή αλκοόλ ως μέσο για την ανάλυση των σχέσεων εξουσίας στην κοινωνία. Ο έλεγχος στα μέσα παραγωγής αλκοόλ λέγεται ότι είναι μια μέθοδος πολιτικής επιρροής και ελέγχου. Ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι -το Στάλιν είναι παρωνύμιο του σημαίνει "Ατσαλένιος"-, που κυβέρνησε την Σοβιετική Ένωση με σιδερογροθιά από το 1924 έως το '53, το κατάλαβε από νωρίς!
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς η υγεία του άρχισε να φθίνει, ο Στάλιν απομακρύνθηκε από το κέντρο εξουσίας και απομονωνόταν όλο και περισσότερο, περνώντας όλο και περισσότερο χρόνο στη μικρή του κατοικία στα προάστια της Μόσχας, ένα πραγματικό φρούριο διακοπών.
Μερικοί από τους στενούς συνεργάτες του -οι Λαυρέντι Μπέρια, Νικήτα Χρουστσόφ, Γκεόργκι Μαλένκοφ και Βιάτσεσλαβ Μολότοφ- έγιναν τα πραγματικά πρόσωπα εξουσίας και ήταν οι κυρίως καλεσμένοι στην "dacha" (στα ρωσικά, εξοχικό σπίτι ή δευτερεύουσα κατοικία) του. Δεν ήταν όμως οι μόνοι. Συχνά, ο Στάλιν προσκαλούσε διάσημους ηθοποιούς, κινηματογραφιστές και ηγέτες ξένων κομμουνιστικών κομμάτων. Οι επισκέπτες δύσκολα μπορούσαν να αρνηθούν και σίγουρα δεν ξέχασαν ποτέ αυτές τις επισκέψεις τους...
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς η υγεία του άρχισε να φθίνει, ο Στάλιν απομακρύνθηκε από το κέντρο εξουσίας και απομονωνόταν όλο και περισσότερο, περνώντας όλο και περισσότερο χρόνο στη μικρή του κατοικία στα προάστια της Μόσχας, ένα πραγματικό φρούριο διακοπών.
Μερικοί από τους στενούς συνεργάτες του -οι Λαυρέντι Μπέρια, Νικήτα Χρουστσόφ, Γκεόργκι Μαλένκοφ και Βιάτσεσλαβ Μολότοφ- έγιναν τα πραγματικά πρόσωπα εξουσίας και ήταν οι κυρίως καλεσμένοι στην "dacha" (στα ρωσικά, εξοχικό σπίτι ή δευτερεύουσα κατοικία) του. Δεν ήταν όμως οι μόνοι. Συχνά, ο Στάλιν προσκαλούσε διάσημους ηθοποιούς, κινηματογραφιστές και ηγέτες ξένων κομμουνιστικών κομμάτων. Οι επισκέπτες δύσκολα μπορούσαν να αρνηθούν και σίγουρα δεν ξέχασαν ποτέ αυτές τις επισκέψεις τους...
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αυτές οι μικρές γιορτές έγιναν προέκταση της πολιτικής. Τα δείπνα μετατράπηκαν σε βραδιές, οι βραδιές σε γιορτές και οι γιορτές σε... καταστροφές. Ενώ ο Στάλιν διασκέδαζε πολύ, αυτά τα δείπνα ήταν ένας συνεχής εφιάλτης για τους καλεσμένους του, καθώς δεν είχε να κάνει με ένα συνηθισμένο δείπνο με έναν εκκεντρικό θείο. Ο Χρουστσόφ, τακτικός σε αυτά τα σουαρέ, έγραψε στα απομνημονεύματά του, "Μόνος ένας διασκέδαζε στα πάρτι του: ο Στάλιν".
Ο σύντροφος Στάλιν σας προσκαλεί για ένα μικρό "σουαρέ"
Ο Χρουστσόφ έχει περιγράψει το πώς ξεκινούσε η βραδιά. Γύρω στις τέσσερις το απόγευμα, ο Χρουστσόφ (ο τότε αρχηγός του κόμματος στη Μόσχα) έλαβε ένα τηλεφώνημα που -στην ουσία- του έλεγε, "Ο σύντροφος Στάλιν θα ήθελε να σε καλέσει σε δείπνο". Ο Χρουστσόφ, σημαδεμένος ακόμα από την δοκιμασία της προηγούμενης νύχτας, απάντησε -αφήνοντας έναν μικρό αναστεναγμό- "Φυσικά". Λίγες ώρες αργότερα, ένοπλοι φρουροί έφτασαν για να τον συνοδεύσουν στο λάκκο των λεόντων...
Όταν έφτασαν όλοι στο εξοχικό, το δείπνο μπορούσε να ξεκινήσει. Ο Στάλιν, ενθυμούμενος τις γεωργιανές του ρίζες, μεταμορφώθηκε σε έναν άψογο οικοδεσπότη, παρέχοντας στους επισκέπτες του έναν μπουφέ με τα πιο πολυτελή πιάτα που θα μπορούσαν να βρουν. Σε μια εποχή που το μεγαλύτερο μέρος της ΕΣΣΔ τα κατάφερνε μόλις και μετά βίας, οι Σοβιετικοί ηγέτες γλεντούσαν σαν να μην υπήρχε αύριο. Λέγεται ότι ο Στάλιν είχε πάντα -τουλάχιστον- δέκα διαφορετικές μάρκες βότκας να προσφέρει στους καλεσμένους του.
Ανάμεσα στις αγαπημένες σοδειές του Στάλιν, ξεχώριζε το περίφημο Khvanchkara, ένα ρουμπινί κόκκινο κρασί. Το πολυτελές κρασί που λάτρευε να μοιράζεται είχε μεταφερθεί από τη Γεωργία με αεροπλάνα του Κόκκινου Στρατού, στα οποία αεροπλάνα, συνταγματάρχες είχαν στερεώσει σφιχτά τα βαρέλια ανάμεσα στα πόδια τους για να ελαχιστοποιήσουν τη ζημιά από τις αναταράξεις -με την ποινή του θανάτου, φυσικά.
Ο Χρουστσόφ έχει περιγράψει το πώς ξεκινούσε η βραδιά. Γύρω στις τέσσερις το απόγευμα, ο Χρουστσόφ (ο τότε αρχηγός του κόμματος στη Μόσχα) έλαβε ένα τηλεφώνημα που -στην ουσία- του έλεγε, "Ο σύντροφος Στάλιν θα ήθελε να σε καλέσει σε δείπνο". Ο Χρουστσόφ, σημαδεμένος ακόμα από την δοκιμασία της προηγούμενης νύχτας, απάντησε -αφήνοντας έναν μικρό αναστεναγμό- "Φυσικά". Λίγες ώρες αργότερα, ένοπλοι φρουροί έφτασαν για να τον συνοδεύσουν στο λάκκο των λεόντων...
Όταν έφτασαν όλοι στο εξοχικό, το δείπνο μπορούσε να ξεκινήσει. Ο Στάλιν, ενθυμούμενος τις γεωργιανές του ρίζες, μεταμορφώθηκε σε έναν άψογο οικοδεσπότη, παρέχοντας στους επισκέπτες του έναν μπουφέ με τα πιο πολυτελή πιάτα που θα μπορούσαν να βρουν. Σε μια εποχή που το μεγαλύτερο μέρος της ΕΣΣΔ τα κατάφερνε μόλις και μετά βίας, οι Σοβιετικοί ηγέτες γλεντούσαν σαν να μην υπήρχε αύριο. Λέγεται ότι ο Στάλιν είχε πάντα -τουλάχιστον- δέκα διαφορετικές μάρκες βότκας να προσφέρει στους καλεσμένους του.
Ανάμεσα στις αγαπημένες σοδειές του Στάλιν, ξεχώριζε το περίφημο Khvanchkara, ένα ρουμπινί κόκκινο κρασί. Το πολυτελές κρασί που λάτρευε να μοιράζεται είχε μεταφερθεί από τη Γεωργία με αεροπλάνα του Κόκκινου Στρατού, στα οποία αεροπλάνα, συνταγματάρχες είχαν στερεώσει σφιχτά τα βαρέλια ανάμεσα στα πόδια τους για να ελαχιστοποιήσουν τη ζημιά από τις αναταράξεις -με την ποινή του θανάτου, φυσικά.
Οι απαίσιες φάρσες του Μπέρια
Μέχρι εκείνη την στιγμή, κανείς δεν είχε πυροβοληθεί ή είχε σταλθεί στα γκουλάγκ. Όλοι πρόσεχαν το ποτό τους και έλεγαν προσεκτικά όλα τα όμορφα πράγματα που ήθελε να ακούσει ο Στάλιν. Όλοι συμπεριφέρονταν ευδιάκριτα. Όλοι εκτός από τον Μπέρια, τον αρχηγό της μυστικής αστυνομίας, ο οποίος παρατηρούσε μηχανικά όλους τους συντρόφους του με ένα ανατριχιαστικό βλέμμα.
Ο Μπέρια άδραξε κάθε ευκαιρία για να κολακέψει τον Στάλιν. Ένα από τα αγαπημένα του παιχνίδια ήταν να επισημάνει ποιος προσποιούταν στις αμέτρητες προπόσεις του Στάλιν. Καθώς άναβαν τα αίματα, κανείς δεν ήθελε να διακινδυνεύσει να είναι τόσο ειλικρινής, ή -ίσως- επειδή δεν ήθελαν να έχουν hangover το πρωί. Αυτό βέβαια ήταν μια ευσεβής σκέψης καθώς ο Μπέρια τους κάρφωνε τον Στάλιν όποτε μπορούσε. Εν τω μεταξύ, έπιναν γεωργιανό κρασί, συχνά λευκό.
Το χειρότερο ήταν ότι όλοι ήξεραν ότι ο Στάλιν αραίωνε το ποτό του με νερό ή, απλά, δεν έπινε. Το 1950, ο γιατρός του του είχε συστήσει έντονα να μην πίνει αλκοόλ για να μετριάσει την πίεση στην άρρωστη καρδιά του. Ο Στάλιν υπέφερε από διάφορα προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση και αρτηριοσκλήρωση. Επιπλέον, είχε ιστορικό εγκεφαλικών επεισοδίων, τα οποία είχαν αρχίσει να επηρεάζουν τις γνωστικές του λειτουργίες. Ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής του -έντονο κάπνισμα και κατανάλωση αλκοόλ- συνέβαλε στην επιδείνωση της υγείας του.
Μέχρι εκείνη την στιγμή, κανείς δεν είχε πυροβοληθεί ή είχε σταλθεί στα γκουλάγκ. Όλοι πρόσεχαν το ποτό τους και έλεγαν προσεκτικά όλα τα όμορφα πράγματα που ήθελε να ακούσει ο Στάλιν. Όλοι συμπεριφέρονταν ευδιάκριτα. Όλοι εκτός από τον Μπέρια, τον αρχηγό της μυστικής αστυνομίας, ο οποίος παρατηρούσε μηχανικά όλους τους συντρόφους του με ένα ανατριχιαστικό βλέμμα.
Ο Μπέρια άδραξε κάθε ευκαιρία για να κολακέψει τον Στάλιν. Ένα από τα αγαπημένα του παιχνίδια ήταν να επισημάνει ποιος προσποιούταν στις αμέτρητες προπόσεις του Στάλιν. Καθώς άναβαν τα αίματα, κανείς δεν ήθελε να διακινδυνεύσει να είναι τόσο ειλικρινής, ή -ίσως- επειδή δεν ήθελαν να έχουν hangover το πρωί. Αυτό βέβαια ήταν μια ευσεβής σκέψης καθώς ο Μπέρια τους κάρφωνε τον Στάλιν όποτε μπορούσε. Εν τω μεταξύ, έπιναν γεωργιανό κρασί, συχνά λευκό.
Το χειρότερο ήταν ότι όλοι ήξεραν ότι ο Στάλιν αραίωνε το ποτό του με νερό ή, απλά, δεν έπινε. Το 1950, ο γιατρός του του είχε συστήσει έντονα να μην πίνει αλκοόλ για να μετριάσει την πίεση στην άρρωστη καρδιά του. Ο Στάλιν υπέφερε από διάφορα προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση και αρτηριοσκλήρωση. Επιπλέον, είχε ιστορικό εγκεφαλικών επεισοδίων, τα οποία είχαν αρχίσει να επηρεάζουν τις γνωστικές του λειτουργίες. Ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής του -έντονο κάπνισμα και κατανάλωση αλκοόλ- συνέβαλε στην επιδείνωση της υγείας του.
Ο Μπέρια, ο οποίος καταλάβαινε καλά τους αγώνες για την εξουσία και ήταν περισσότερο από πρόθυμος να κάνει τα χειρότερα κόλπα για να ευχαριστήσει τον Στάλιν, έβαζε συχνά σάπιες ντομάτες στην καρέκλα του Χρουστσόφ, ενώ, μερικές φορές, ο ίδιος ο Στάλιν τις πετούσε κατευθείαν πάνω του. Του ήταν πολύ διασκεδαστικό να βλέπει τους συντρόφους του να λερώνονται με μερικές σάπιες ντομάτες. Μάλιστα, μόνο και μόνο για να διασκεδάσει τον Μπέρια, ο Στάλιν επέβαλε έναν κανόνα: όποιος εμφανιζόταν με λευκό κοστούμι θα του πετούσαν αμέσως ντομάτες! Ένα ακόμη από τα αγαπημένα παιχνίδια του Στάλιν ήταν το να χτυπάει τον Χρουστσόφ στο κεφάλι με την πίπα του για να αδειάσει τη στάχτη...
Χωρίς να το γνωρίζει ο ίδιος, ο Στάλιν σκεφτόταν σοβαρά να ξεφορτωθεί τον Χρουστσόφ, καθώς τον περιφρονούσε επειδή υποπτευόταν ότι ήθελε να τον ανατρέψει. Ο Μπέρια, όπως είναι φυσικό, ήξερε πάρα πολλά... Γνώριζε όλα τα κρατικά μυστικά, ήλεγχε τη μισή οικονομική δραστηριότητα και βασίλευε με τον δικό του παράλληλο τρόμο. Ο Στάλιν ανάγκαζε τον Χρουστσόφ να χορέψει gopak, τον ουκρανικό χορό που απαιτεί σωστή κάμψη γονάτων, κάτι που ήταν στην κυριολεξία ένα βασανιστήριο για τον Χρουστσόφ, ο οποίος έπασχε ήδη από αρθρίτιδα.
Χωρίς να το γνωρίζει ο ίδιος, ο Στάλιν σκεφτόταν σοβαρά να ξεφορτωθεί τον Χρουστσόφ, καθώς τον περιφρονούσε επειδή υποπτευόταν ότι ήθελε να τον ανατρέψει. Ο Μπέρια, όπως είναι φυσικό, ήξερε πάρα πολλά... Γνώριζε όλα τα κρατικά μυστικά, ήλεγχε τη μισή οικονομική δραστηριότητα και βασίλευε με τον δικό του παράλληλο τρόμο. Ο Στάλιν ανάγκαζε τον Χρουστσόφ να χορέψει gopak, τον ουκρανικό χορό που απαιτεί σωστή κάμψη γονάτων, κάτι που ήταν στην κυριολεξία ένα βασανιστήριο για τον Χρουστσόφ, ο οποίος έπασχε ήδη από αρθρίτιδα.
Κραιπάλη για την Πατρίδα
Τα πράγματα γινόντουσαν δύσκολα μετά το δείπνο. Στην πιο αγνή γεωργιανή παράδοση φιλοξενίας, υπήρχε ένα ωραίο μικρό τελετουργικό ανταλλαγής καλών λέξεων προς τιμή των καλεσμένων και του οικοδεσπότη. Όμως, για τον Στάλιν, το να επαινεί κανείς τον δικτάτορα δεν ήταν προαιρετικό και η πρόποση δεν ήταν ένα απλό δείγμα. Το ποτό ήταν υποχρεωτικό. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τελικά, όλοι μεθούσαν, πάρα πολύ!
Επισκεπτόμενος τη Μόσχα, ο αρχηγός του κόμματος της Γιουγκοσλαβίας, Μίλοβαν Τζίλας, ανέφερε ότι, αυτοί οι εύθυμοι φαρσέρ έπαιζαν ένα παιχνίδι με το οποίο μάντευαν τη θερμοκρασία του δωματίου για να μεθύσουν χωρίς μέτρο. Στόχος ήταν να μαντέψουν σωστά τη θερμοκρασία και να πιουν ένα σφηνάκι βότκα για κάθε βαθμό.
Για να αποφύγουν το κώμα από το αλκοόλ, κάποιοι κρυβόντουσαν στις τουαλέτες όπου έπαιρναν έναν υπνάκο. Ο Μπέρια όμως, πάντα σε επιφυλακή, τους ανέφερε στον Στάλιν, ο οποίος τους έλεγε, "Νομίζεις ότι είσαι καλύτερος από εμένα;". Αρκετοί πυροβολήθηκαν για λιγότερο από αυτό! Ο ίδιος ο Μπέρια δωροδόκησε μια από τις σερβιτόρες και της ζήτησε να τους σερβίρει χρωματιστό νερό. Ο Στάλιν το έμαθε σχεδόν αμέσως και τον ανάγκασε να πιει αρκετά σφηνάκια.
Τα πράγματα γινόντουσαν δύσκολα μετά το δείπνο. Στην πιο αγνή γεωργιανή παράδοση φιλοξενίας, υπήρχε ένα ωραίο μικρό τελετουργικό ανταλλαγής καλών λέξεων προς τιμή των καλεσμένων και του οικοδεσπότη. Όμως, για τον Στάλιν, το να επαινεί κανείς τον δικτάτορα δεν ήταν προαιρετικό και η πρόποση δεν ήταν ένα απλό δείγμα. Το ποτό ήταν υποχρεωτικό. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τελικά, όλοι μεθούσαν, πάρα πολύ!
Επισκεπτόμενος τη Μόσχα, ο αρχηγός του κόμματος της Γιουγκοσλαβίας, Μίλοβαν Τζίλας, ανέφερε ότι, αυτοί οι εύθυμοι φαρσέρ έπαιζαν ένα παιχνίδι με το οποίο μάντευαν τη θερμοκρασία του δωματίου για να μεθύσουν χωρίς μέτρο. Στόχος ήταν να μαντέψουν σωστά τη θερμοκρασία και να πιουν ένα σφηνάκι βότκα για κάθε βαθμό.
Για να αποφύγουν το κώμα από το αλκοόλ, κάποιοι κρυβόντουσαν στις τουαλέτες όπου έπαιρναν έναν υπνάκο. Ο Μπέρια όμως, πάντα σε επιφυλακή, τους ανέφερε στον Στάλιν, ο οποίος τους έλεγε, "Νομίζεις ότι είσαι καλύτερος από εμένα;". Αρκετοί πυροβολήθηκαν για λιγότερο από αυτό! Ο ίδιος ο Μπέρια δωροδόκησε μια από τις σερβιτόρες και της ζήτησε να τους σερβίρει χρωματιστό νερό. Ο Στάλιν το έμαθε σχεδόν αμέσως και τον ανάγκασε να πιει αρκετά σφηνάκια.
Στο τέλος της νύχτας με καουμπόηδες και κονιάκ
Ο Στάλιν είχε τον δικό του κινηματογράφο, με μια εντυπωσιακή συλλογή ταινιών που κατέλαβε ο Κόκκινος Στρατός κατά την κατάληψη του Βερολίνου.
Αυτή η συλλογή προήλθε εν μέρει από το ιδιωτικό απόθεμα του Γιόζεφ Γκέμπελς, του Υπουργού Προπαγάνδας της Ναζιστικής Γερμανίας -και διδάκτορα λογοτεχνίας. Το πρόβλημα ήταν ότι η επιλογή μιας καλής ταινίας ήταν λίγο περίπλοκο. Ο Στάλιν ήταν λίγο ιδιότροπος και είχε βάλει να σκοτώσουν τον υπεύθυνο για την επιλογή και την προβολή της ταινίας.
Τούτου λεχθέντος, στον Στάλιν άρεσαν τα γουέστερν και οι ταινίες με γκάνγκστερ γκάνγκστερ. Σε περίπτωση αμφιβολίας, επέλεγαν κάποια ταινία που είχε δει άπειρες φορές. Ο κινηματογράφος είχε περίπου είκοσι ζευγάρια καρέκλες, ανάμεσα στις οποίες υπήρχε ένα τραπεζάκι με σοκολάτες, κονιάκ και βότκα. Συχνά, η προβολή άρχιζε πολύ μετά τα μεσάνυχτα και ο Στάλιν σχολίαζε συνεχώς, έκανε σπόιλερ και συχνά ζητούσε μια δεύτερη ταινία προτού πει, "Τι θα λέγατε να τσιμπήσετε μια μπουκιά;".
Στο ημίφως του πρωινού, οι κορυφαίοι ηγέτες της ΕΣΣΔ μεταφέρονταν από φρουρούς στο σπίτι τους σε ημιλυπόθυμη κατάσταση και περνούσαν μεγάλο μέρος της ημέρας προσπαθώντας να συνέλθουν από την προηγούμενη νύχτα.
Συχνά, έχοντας μόλις και μετά βίας τις αισθήσεις τους, τους έβαζαν στα κρεβάτια τους υπό την απειλή όπλου, και υπό το ανακουφισμένο βλέμμα των συζύγων τους που φοβόντουσαν ότι ίσως να μην τους έβλεπαν ποτέ ξανά.
Κάποιοι στενοί συνεργάτες του Στάλιν έγιναν αλκοολικοί. Ένας από τους τακτικότερους στα σουαρέ, ο Χρουστσόφ, τελικά έγινε αρχηγός του κόμματος. Όσο για τον Μπέρια, τον αρχιτέκτονα των μεγάλων εκκαθαρίσεων, ήταν από τους πρώτους που εκκαθαρίστηκε όταν πέθανε ο Στάλιν το 1953, καθώς, την ίδια χρονιά, συνελήφθη και εκτελέστηκε από τους πολιτικούς του αντιπάλους γιατί είχε δηλητηριάσει τον Στάλιν, όπως ισχυρίστηκε, σύμφωνα με τον Μόλοτοφ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου