Ρόμπερτ Ρέκορντ, ο εφευρέτης του συμβόλου της ισότητας

 

 

Τον 16ο αιώνα, τα βρετανικά μαθηματικά, συγκριτικά με άλλα προηγμένα κράτη στην Ευρώπη, υστερούσαν. Ωστόσο, ένας γιατρός και δάσκαλος μαθηματικών, ο Ρόμπερτ Ρέκορντ (Robert Recorde) έκανε ό,τι μπορούσε για να εξισώσει τα πράγματα και επινόησε ένα από τα πιο σημαντικά σύμβολα της εν λόγω επιστήμης: το σύμβολο της ισότητας, το γνωστό ίσον (=).

 

Ο Ρέκορντ γεννήθηκε στο Pembrokeshire της Ουαλίας το 1510. Αν και λίγα είναι γνωστά για τα νεανικά του χρόνια, σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Britannica του 1911, φέρεται ότι "κατάγεται από μια αξιοσέβαστη οικογένεια". Παρακολούθησε τα πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέμπριτζ και ακολούθως, προτού μετακομίσει στο Λονδίνο όπου άσκησε την ιατρική, φέρεται να δίδαξε και στα δύο Πανεπιστήμια.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Ρέκορντ ήταν προσωπικός γιατρός της βασιλικής οικογένειας, αλλά αυτό έχει αμφισβητηθεί. Όπως και να έχει, έγραψε ένα ιατρικό έργο με τίτλο "The Urinal of Physick", το οποίο καθοδήγησε τους αναγνώστες πώς να κάνουν διάγνωση παρατηρώντας συγκεκριμένο δείγμα ούρων.

Ο Ρέκορντ έγινε επίσης δημοφιλής συγγραφέας μαθηματικών βιβλίων, τα οποία, σε αντίθεση με τα λατινικά στα οποία δημοσιεύονταν τα περισσότερα επιστημονικά έργα (ιδίως τα επιστημονικά και μαθηματικά) εκείνη την εποχή, έγραφε στην απλή αγγλική. Όπως ανέφερε ο Joy B. Easton, ο Ρέκορντ έγραψε "απλή, καθαρή αγγλική πεζογραφία, υψηλότερης ποιότητας από τους συγχρόνούς του επιστήμονες".

Για την εποχή του, το έργο του 1543 με τίτλο "The Ground of Artes" ήταν το πιο δημοφιλές έργο του. Στο βιβλίο, το οποίο ο συγγραφέας προόριζε για τον "απλώς αδαή" αναγνώστη, επικεντρώθηκε στα στοιχειώδη μαθηματικά και περιλάμβανε μια πρόσθετη ενότητα για να βοηθήσει τους εμπόρους να χρησιμοποιούν τον άβακα. Αργότερα δημοσίευσε το "Pathwaie to Knowledge", το οποίο περιλάμβανε στοιχειώδη γεωμετρία βασισμένη στα Στοιχεία του Ευκλείδη.

Η επόμενη προσπάθειά του, το "The Castle of Knowledge" (Κάστρο της Γνώσης), ήταν ένα βιβλίο για την αστρονομία, το οποίο περιλάμβανε τη νέα θεωρία της ηλιοκεντρικότητας του Κοπέρνικου (η Γη περιστρεφόταν γύρω από τον Ήλιο).

 

Ο Ρόμπερτ Ρέκορντ ενώ διδάσκει - πηγή

 

Σήμερα, το πιο διάσημο βιβλίο του Ρέκορντ είναι το "The Whetstone of Witte", το οποίο περιελάμβανε προηγμένα μαθηματικά και άλγεβρα. Σε αυτό, εισάγει το σύμβολο του ίσον (=), το οποίο θα άλλαζε για πάντα τα μαθηματικά. Όπως δήλωσε ο ίδιος ως προς το γιατί επέλεξε αυτό το σύμβολο, "γιατί οποιαδήποτε 2 αντικείμενα δεν μπορούν να είναι πιο ισότιμα".

Επίσης, στο Whetstone of Witte εισήγαγε τον όρο "zenzizenzizenzic", ο οποίος προοριζόταν να αντιπροσωπεύσει έναν αριθμό υψωμένο στην 8η δύναμη (x⁸). Όπως έγραψε ο Ρέκορντ, το zenzizenzizenzic "αντιπροσωπεύει το τετράγωνο των τετραγώνων στο τετράγωνο". Για μάλλον προφανείς λόγους, αυτός ο αδέξιος όρος απέτυχε όσο το σύμβολο ίσον.

 

Η πρώτη γνωστή εξίσωση, ισοδύναμη με 14x + 15 = 71 σε σύγχρονη σημειογραφία, από το The Whetstone of Witte. (Η λύση είναι x = 4) - πηγή

 

Εκτός από τα μαθηματικά και την ιατρική, ο Ρέκορντ ήταν καλός μελετητής κλασικών και μεσαιωνικών εγγράφων. Συμμετείχε επίσης σε κυβερνητικές υποθέσεις, υπηρετώντας ως ελεγκτής του νομισματοκοπείου του Μπρίστολ, όπου αντιμετώπισε προβλήματα γιατί αρνήθηκε να εκτρέψει το νόμισμα στον μελλοντικό κόμη του Pembroke, William Herbert. Ο κόμης, εξοργισμένος από την άρνηση, κατηγόρησε τον μαθηματικό για προδοσία. Αν και ο Ρέκορντ έπρεπε να παραμείνει δύο μήνες στη φυλακή, δραπέτευσε. Του έμεινε όμως η πικρία.

Το 1556, ο Ρέκορντ κατηγόρησε τον κόμη για κακομεταχείριση. Με τη σειρά του, ο κόμης έκανε έκκληση στη βασίλισσα και τον βασιλιά, οι οποίοι, κρίνοντας ότι ο κόμης ήταν πολύ πιο σημαντικός από έναν μαθηματικό, φρόντισαν να ακολουθηθεί η νομική οδός όπως έπρεπε.

Όσο νόμιμο κι αν ήταν το παράπονό του, ο Ρέκορντ ήταν απερίσκεπτος με την κατηγορία, κάτι που είναι περίεργο για έναν τόσο έξυπνο άνθρωπο. Ίσως, είχε θολώσει από την αγανάκτηση.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1557, επιβλήθηκε στον Ρέκορντ πρόστιμο 1000 λιρών για συκοφαντία εναντίον του κόμη. Τον 16ο αιώνα, το συγκεκριμένο ποσό δεν ήταν καθόλου ευκαταφρόνητο και για τον Ρέκορντ θα αποδεικνυόταν ένα άλυτο πρόβλημα. Πέρασε τις υπόλοιπες μέρες της ζωής του στη φυλακή King's Bench στο Southwark του Λονδίνου.

Πέθανε σε ηλικία 48 ετών, χωρίς να προλάβει να γράψει βιβλία για την τοπογραφία και τη ναυσιπλοΐα, όπως ήταν η πρόθεσή του. Ωστόσο, τα υπάρχοντα βιβλία του είχαν γίνει βασικό στοιχείο μάθησης στην Ελισαβετιανή Αγγλία και, πολλές γενιές Άγγλων επιστημόνων, θεωρούσαν ότι ο Ρέκορντ είχε διευκρινίσει τα μαθηματικά.

Περίπου 100 χρόνια μετά την εφεύρεσή του για το σύμβολο της ισότητας, το ίσον είχε κερδίσει "γενική αποδοχή" στην Αγγλία. Μέχρι τον 18ο αιώνα, είχε γίνει πρότυπο στην Ευρώπη.

Γράφοντας όμως στα αγγλικά και όχι στα λατινικά, ο Ρέκορντ θυσίασε σε μεγάλο βαθμό μια διεθνή επιστημονική φήμη. Ταυτόχρονα όμως, θυσίασε και την ελευθερία του αποτυγχάνοντας να αναγνωρίσει την προνομιακή θέση του κόμη, κάποιον με τον οποίο δε θα μπορούσε ποτέ να είναι ίσος...