Φώτης Κόντογλου: “Η Αγριότητα του Ανθρώπου”

Στις απάνθρωπες μέρες που ζούμε σήμερα, όπου στον τόπο που γεννήθηκε ο Χριστός σφάζονται

άνθρωποι και ανάμεσά τους γυναίκες με τα παιδιά τους, ας δούμε τι έγραφε για την «Αγριότητα του ανθρώπου» ο Κόντογλου το 1948. 

Το άρθρο έχει υπότιτλο «Και η Πάντερπνη Αγάπη» αλλά να μιλάμε σήμερα, με όλα όσα γίνονται, για αγάπη του ανθρώπου στον άνθρωπο είναι σα να κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας.

Ο Κόντογλου στην εικονογράφηση του ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΥ έχει ζωγραφίσει Αγριάνθρωπους και Ανθρωποφάγους της Αφρικής, μόνο που αυτοί, μπροστά στους σημερινούς αγριανθρώπους, ήσαν άκακα αρνιά. 

________****________

Η Αγριότητα του Ανθρώπου. Και η Πάντερπνη Αγάπη

Από άρθρο του Φώτη Κόντογλου στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 28/3/1948:

“Κανένα πράγμα δε φαίνεται στον άνθρωπο τόσο σιχαμερό όσο το να του πούνε να φάγει κρέας ανθρώπινο. Και μολαταύτα κάποιοι αγριάνθρωποι το τρώγανε και το τρώνε ακόμα με πολλή όρεξη και μάλιστα παραξενεύονται πως δεν το τρώνε κι οι ταξιδευτές που πάνε στον τόπο τους από την Ευρώπη. 

Τον καιρό που πολιόρκησε ο Ρωμαίος Τίτος τα Ιεροσόλυμα, οι δυστυχείς Εβραίοι είχανε γίνει σκέλεθρα από την πείνα. Αφού φάγανε ό,τι μπορούσε να μασήσει άνθρωπος, κοιτάζανε σαν αγρίμια ο ένας τον άλλον έτοιμοι να σπαραχτούνε για να χορτάσουνε την πείνα τους. Στο τέλος πέσανε οι Ρωμαίοι μέσα στην Ιερουσαλήμ, σφάζοντας και καίγοντας.

Ο Φλάβιος Ιώσηπος που ιστόρησε αυτόν τον πόλεμο γράφει και τα παρακάτω: «Ο Πτολεμαίος ο Λάθουρος ύστερα από τη νίκη εδιαγούμησε τη χώρα. Και σαν βράδιασε στρατοπέδεψε σε κάποια χωριά της Ιουδαίας. Αυτά τα χωριά ήτανε γεμάτα από γυναίκες και μωρά παιδιά. Τότε ο στρατηγός πρόσταξε τους στρατιώτες να τα σφάξουμε και να τα λιανίσουνε κείνα τα γυναικόπαιδα κι ύστερα να τα ρίξουνε μέσα σε καζάνια που βράζανε.

Κι έδωσε τέτοια προσταγή ώστε σαν έρθουνε να παραδοθούνε όσοι ξεφύγανε από τη μάχη, βλέποντας τα καζάνια να νομίσουνε πως οι εχθροί τους είναι ανθρωποφάγοι και να τρομάξουνε ακόμα περισσότερο. Τούτο το περιστατικό το γράφουνε κι ο Στράβωνας κι ο Νικόλαος, το ίδιο όπως το ιστόρησα κι εγώ».

Όλα τούτα τα άγρια πράγματα να με συγχωρέσει ο αναγνώστης γιατί τα ‘γραψα. Αλλά καμιά φορά δεν κάνει ζημιά να ακούμε και κανένα τέτοιο, ώστε να μην ξεχνάμε τι θηρία είμαστε εμείς οι άνθρωποι.

Αν και δεν είναι ανάγκη να τρώμε με ακριβολογία ο ένας τον άλλον μας, για να σιχαθούμε το ακοίμητο θηρίο που φωλιάζει μέσα στο σπήλαιο της ψυχής μας, αφού αυτό φανερώνεται κάθε τόσο με χίλιους δυο άλλους τρόπους …

Αλλά επειδή φανερώνεται σκεπασμένο με προβιά αρνίσια να μην κάνουμε πως δεν το καταλαβαίνουμε. Γιατί όποτε δε νιώθουμε τον πόνο τ’ αλλουνού και τον μαλώνουμε μάλιστα γιατί ταράζει την ησυχία μας και γινόμαστε με την αλαζονεία μας και την αχορταγιά μας αιτία της θλίψης του, της αρρώστιάς του και του χαμού του, τι είμαστε λοιπόν παρά θηρία άκαρδα;

Δε ρωτώ μονάχα εσάς ρωτώ και τον εαυτό μου και δε βρίσκω απολογία. Μόνο παρακαλώ το Θεό να με δυναμώνει για να αντιστέκουμαι όλο και περισσότερο στη θηριώδη τούτη τίγρη που λέγεται πλεονεξία και στην άλλη λεοπάρδαλη που λέγεται περηφάνια και στην κακιά τη μαϊμού που λέγεται ζηλοφθονία και στον παμφάγο χοίρο που λέγεται κοιλιά και στην έχιδνα τη φαρμακερή που λέγεται αχαριστία και στην ύαινα τη ανήμερη που λέγεται αδικία, για να μη με σκεπάσει ολότελα η σκοτεινή νύχτα της ψυχής που λέγεται αμαρτία. Γιατί ψυχή που δεν καθαρίστηκε δε βρίσκει ειρήνη, κι όπου δεν υπάρχει ειρήνη δεν υπάρχει αληθινή χαρά, παρά κάποια είδωλα και ομοιώματα ψεύτικα της χαράς.

Ας λέγει ό,τι θέλει ο ένας κι ο άλλος, για να μην αποχωριστούνε τα αγαπημένα τους πάθη, γιατί αυτά τα πάθη καταντήσανε να είναι η ίδια η ζωή μας.”

ΓΕΡΟΜΟΡΙΑΣ