Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα των άρθρων -Τα δημοσιεύματα στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν τους συγγραφείς.

Ιουνίου 13, 2024

Επιστροφή στο Βρυσάκι, στη χαμένη γειτονιά της Αθήνας

Σχεδόν τέτοια εποχή πέρυσι εγκαινιαζόταν στο Λουτρό των Αέρηδων στην Πλάκα η έκθεση της Αρτεμης Χατζηγιαννάκη με μια σειρά από υδατογραφίες που απεικόνιζαν το Βρυσάκι, τη χαμένη συνοικία της Αθήνας που απαλλοτριώθηκε και κατεδαφίσθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 για τις ανάγκες των ανασκαφών της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, που μετά τον πόλεμο απέδωσε τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αγοράς με την αναστηλωμένη Στοά του Αττάλου.



Ενα χρόνο μετά, στις 18 Ιουνίου, η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών και οι Ανασκαφές της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών διοργανώνουν στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη (πτέρυγα Ιωάννη Μακρυγιάννη) μεγάλη περιοδική έκθεση με τίτλο «Βρυσάκι: Η αναβίωση μιας γειτονιάς μέσα από τα αρχεία της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα», σε επιμέλεια της Σιλβί Ντιμόντ· το όνομά της μας είναι γνωστό από τον ωραίο τόμο των εκδόσεων Μέλισσα που είχε υπογράψει το 2020 τόσο ως επιμελήτρια της ανασκαφής όσο και με την ιδιότητα της πολιτογραφημένης Αθηναίας (ήρθε στην πρωτεύουσα από την πατρίδα της, τον Καναδά, το 1985).

Ο χώρος πριν από την αναστήλωση της Στοάς του Αττάλου.


Πρόκειται για μια καθαρά ιστορική έκθεση, μας επιβεβαιώνει ο Ανδρέας Γεωργιάδης, ο οποίος μαζί με τη Βιβή Γερολυμάτου από την ομάδα της Μικρής Αρκτου έχουν αναλάβει τον σχεδιασμό και τη σκηνογραφική παρουσίασή της. Μέσα από έξι θεματικές ενότητες ξεδιπλώνεται αυτό το μοναδικό στα χρονικά της Αθήνας εγχείρημα, που μπορεί να έλαβε χώρα κατά κύριο λόγο τη δεκαετία του ’30, αλλά στην πραγματικότητα είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Ηδη από το 1848 το ελληνικό κράτος αγοράζει στην περιοχή οικόπεδα με εμφανείς αρχαιότητες, αλλά μόλις το 1924 έρχεται στη Βουλή νομοσχέδιο για την απαλλοτρίωση της γειτονιάς ανάμεσα στον λόφο της Ακρόπολης και στη γραμμή του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου (Αδριανού). Το σχέδιο νόμου απορρίπτεται εξαιτίας των υψηλών δαπανών που το γονατισμένο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ελληνικό κράτος δεν μπορεί να υποστηρίξει.

Η κυβέρνηση στρέφεται στις ξένες αρχαιολογικές αποστολές σε αναζήτηση οικονομικών πόρων και η Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή ανταποκρίνεται. Ο Αμερικανός μεγιστάνας της εποχής Τζον Ντάβισον Ροκφέλερ αναφέρεται ως ένας από τους πρώτους χρηματοδότες του σχεδίου, που φαίνεται ότι επιτέλους παίρνει σάρκα και οστά.

Πλανόδιος πωλητής με μια καμήλα στην οδό Αστεροσκοπείου, πουλώντας φιαλίδια με το υγρό σαπούνι ΣΑΠΟΛ, εν έτει 1957.

Τον Ιούλιο του 1929 ξεκινούν οι πρώτες απαλλοτριώσεις. Σταδιακά και για τα επόμενα δέκα χρόνια θα εκτοπιστούν περίπου 5.000 κάτοικοι, θα κατεδαφιστούν 358 σπίτια αλλά και πλήθος άλλων εγκαταστάσεων, εργοστάσια, βιοτεχνίες, προσφυγικές παράγκες, υπαίθρια θέατρα και θερινοί κινηματογράφοι· είναι χαρακτηριστικό ότι δύο θερινά σινεμά που επιβιώνουν μέχρι σήμερα, ο «Ζέφυρος» των Πετραλώνων και το «Θησείον» της Αποστόλου Παύλου, είχαν αρχικά έδρα το Βρυσάκι. Οσο για τις απαλλοτριώσεις, που εκτός από την αποκάλυψη της Αρχαίας Αγοράς μάς έδωσαν την αναστήλωση της Στοάς του Αττάλου ως εκθεσιακού/μουσειακού χώρου του νέου αρχαιολογικού πάρκου, συνεχίστηκαν σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, ενώ η τελευταία καταγράφηκε πριν από μόλις δέκα χρόνια επί της οδού Αστιγγος.


Το στήσιμο της έκθεσης βασίστηκε στα πολύτιμα τεκμήρια της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής, από ανασκαφικά ημερολόγια και φωτογραφικό υλικό (υπήρξε πλήρης καταγραφή και αποτύπωση των σπιτιών που κατεδαφίστηκαν) μέχρι αρχαιολογικά ευρήματα και χρηστικά αντικείμενα της εποχής, κάποια εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν και για την αποθήκευση των αρχαιοτήτων (κουτιά παπουτσιών, τσιγάρων, ντενεκέδες). Η έκθεση θα εγκαινιαστεί την ερχόμενη Τρίτη 18 Ιουνίου και με ένα μικρό διάλειμμα τον Αύγουστο θα συνεχιστεί έως τις 17 Νοεμβρίου. Προγραμματίζονται ξεναγήσεις, διαλέξεις, παράλληλες εκδηλώσεις.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου