Αρχαίος ρωμαϊκός τάφος που ανακαλύφθηκε στην Πομπηία αποκαλύπτει μία άγνωστη περιοχή της αυτοκρατορίας – Η αινιγματική επιγραφή έκρυβε μία έκπληξη

Μία περίλαμπρη στρατιωτική καριέρα, την οποία ακολούθησε μια ευχάριστη περίοδος συνταξιοδότησης, στην Πομπηία, στην πόλη της Καμπανίας, φημισμένη για την ομορφιά του φυσικού της τοπίου και τη θέα στον Κόλπο της Νάπολης, είναι στοιχεία που προσείλκυσαν στην περιοχή, ιστορικές προσωπικότητες όπως του Κικέρωνα και του Αγρίππα.
 

Ένα χαρακτηριστικό ταφικό μνημείο της Πομπηίας με μια αποκαλυπτική επιγραφή

Τα παραπάνω, μας γίνονται γνωστά από επιγραφή σε τάφο που ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια εργασιών κατασκευής  λειτουργικού αεροθαλάμου για την καταπολέμηση της υγρασίας από τις υπόγειες περιοχές του Σαν Παολίνο, στο νέο κτίριο διοίκησης της βιβλιοθήκης του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας.

H ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό για τις ανασκαφές στην Πομπηία, το E-Journal of Pompei Excavations, το οποίο αναμεταδίδει σε πραγματικό χρόνο τις νέες ανακαλύψεις στον αρχαιολογικό χώρο.

Λήψη του τάφου από ψηλά. Φωτογραφία: Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας

Η Maria Chiara Scappaticcio, τακτική καθηγήτρια Λατινικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης, Fedrico II, και ο Alberto Dalla Rosa, τακτικός καθηγητής ρωμαϊκής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Bordeaux Montaigne, συνέβαλαν στην ανάγνωση και την ερμηνεία της επιγραφής.

Η ανασκαφή για τη δημιουργία του αεροθαλάμου είχε μόλις αγγίξει τις δύο άκρες του τάφου, ημικυκλικές στο σχήμα και αναγόμενες σε μια γνωστή τυπολογία της Πομπηίας, τους λεγόμενους τάφους «a schola», oι οποίοι ήταν μνημεία που αποτελούταν από  έναν ημικυκλικό πάγκο πορώδες πετρώματος, σχηματισμένου από την επεξεργασία ηφαιστειακής τέφρας, και οι άκρες τους ήταν διακοσμημένες  με πόδια λιονταριών.

Έτσι προέκυψε και η απόφαση των αρχών του αρχαιολογικού πάρκου να επεκτείνουν την ανασκαφή και να την μετατρέψουν σε μουσείο, κοντά στη νέα βιβλιοθήκη.

Η ανακάλυψη αποτελεί ένα μοναδικό ταφικό μνημείο που ίσως χρονολογείται στην περίοδο του Αυτοκράτορα Αυγούστου (27 – 14 μ.Χ.).

Λεπτομέρειες του ταφικού μνημείου. Φωτογραφία: Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας

Η επιγραφή πίσω από τον πάγκο μαρτυρά το όνομα του νεκρού, επιφυλάσσοντας περισσότερες εκπλήξεις για τους επικεφαλής της ανασκαφής:

N(umerius) AGRESTINUS N(umerius) F(ilius) EQUITUS PULCHER TRIB(unus) MIL(itum) PRAEF(ectus) AUTRYGON(um) PRAEF(ectus) FABR(um) II D(uum)V(irus) I(ure) D(icundo) ITER(um) LOCUS SEPULTURAE DATUS D(ecreto) D(ecurionum).

«Στον Νουμέριο Αγκρεστίνο, γιο του Νουμέριου, δίκαιου ιππότη, στρατιωτικού χιλίαρχου, χιλίαρχου των Αυτριγόνων (Autrygoni), χιλίαρχου των μηχανικών, δύο φορές δικαστή (Duumvir) με δικαιοδοσία (δηλαδή κάτοχος του υψηλότερου αξιώματος της πόλης της Πομπηίας), το σημείο της ταφής δόθηκε με διάταγμα του συμβουλίου της πόλης».

Το πρώτο εκπληκτικό γεγονός είναι ότι, το ίδιο άτομο είναι γνωστό και από μια άλλη ταφική επιγραφή στη νεκρόπολη Porta Nocera, όπου η σύζυγός του, Veia Barchilla, είχε ανεγείρει ένα κυλινδρικό μνημείο για την ίδια και τον άνδρα της.

Αργότερα, το Συμβούλιο των Εκατόνταρχων, εξέδωσε διάταγμα προς τιμήν του Νουμέριου Αγκρεστίνου, χτίζοντάς προς τιμήν του, μνημείο σε δημόσια έκταση.

Οι Αυτριγόνες, ήταν ένας λαός στις βόρειες περιοχές της Ιβηρικής Χερσονήσου, όπου ο Αύγουστος διεξήγαγε τους  «Καντάβριους Πολέμους», μεταξύ του 29 και του 19 π.Χ., αποσκοπώντας στην ολοκληρωτική κατάληψη της Ισπανίας.

Πρόκειται για μια, έως πρότινος, ανεπιβεβαίωτη τοποθεσία, η οποία σε ιστορικό επίπεδο, βοηθά στην καλύτερη κατανόηση της οργάνωσης της ρωμαϊκής δύναμης κατά την μετάβαση προς το μοντέλο της αυτοκρατορίας.

Αρχαιολόγοι φέρνουν στο φως τις επιγραφές. Φωτογραφία: Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας

Η σπουδαιότητα της ανακάλυψης του τάφου του Νουμέριου

Η ανακάλυψη του τάφου του Νουμέριου Αγκρεστίνου, αποτελεί ένα νέο και σημαντικό αποτέλεσμα ενός έργου που προέκυψε απ’ την ανοικοδόμηση των κτιρίων του κράτους στην περιοχή του Σαν Παολίνο, το οποίο ήδη απ’ το 2017, ως τμήμα του έργου «Great Pompei», έχει φέρει στο φως πρωτοφανή ευρήματα, σημειώνει ο γενικός διευθυντής των Μουσείων, Massimo Osanna.

Η τωρινή ανακάλυψη, όπως εκείνη που έγινε πριν από λίγα χρόνια στην ίδια περιοχή, του μνημειώδους τάφου του Nigidius Alleius Maius, ο οποίος έφερε επιγραφή μήκους τεσσάρων μέτρων -η μακροσκελέστερη που έχει ανακαλυφθεί στην πόλη-, εμπλουτίζει τη γνώση για την ιστορία και την κοινωνία της αρχαίας Πομπηίας.

Οι ανακαλύψεις αυτές σηματοδοτούν επίσης ευκαιρίες για γνώση, καθώς και ανάδειξη της εξαιρετικής αρχαιολογικής κληρονομιάς, θεμελιακές για τη διατήρηση της μνήμης του παρελθόντος και την μετάδοσή της στις μελλοντικές γενιές.

«Οι ανακαλύψεις δείχνουν τον τρόπο με τον οποίον συνυφαινόταν το δίκτυο ισχύος με τις ελίτ της αυτοκρατορίας, τα μέλη της οποίας καλούνταν στις περιοχές των συγκρούσεων, με την υπόσχεση οικονομικών αμοιβών αλλά κυρίως, κοινωνικού κύρους στον τόπο διαμονής τους», εξηγεί ο διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας, Gabriel Zuchtriegel.

Κατέχοντας για δύο θητείες  την υψηλότερη δικαστική εξουσία στην Πομπηία, o Νουμέριος Αγκρεστίνος, ο οποίος συμμετείχε και στο σύστημα διακυβέρνησης «duumvirate» [σ.σ. δύο άτομα κυβερνούν από κοινού μια πολιτεία], τιμήθηκε με  ταφικό μνημείο σε δημόσια έκταση, ως εκδήλωση της αναγνώρισης και της πίστης  ενός ανθρώπου που είχε πολεμήσει, κυριολεκτικά στις πρώτες γραμμές για την προάσπιση της αυτοκρατορίας.

Η αναπάντεχη ανακάλυψη του μνημείου αυτού, αποτελεί ένα επιπλέον παράδειγμα του πόσο στενά συνυφασμένα είναι στην Πομπηία η προστασία της κληρονομιάς, η έρευνα, και η πρόοδος.