Η Αλήθεια & Το Ψέμα

Όλοι οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι στις διδασκαλίες τους έλεγαν στους μαθητές τους ότι οι άνθρωποι δεν μπορούμε να διακρίνουμε τις αλήθειες, τις άφθαρτες μορφές που συγκροτούν την κοινωνία των ιδεών. Οι αλήθειες αποκαλύπτονται μόνο στους σοφούς, σαν σκιές φευγαλέες. Ο Καντ, ο Νίτσε, ο Βιτγκενστάιν, ο Σπινόζα και ο Χάιντεγκερ προχώρησαν στις δικές τους διασκευές περί αλήθειας, ως μία και μοναδική και επανέλαβαν ότι η κατάκτηση της αλήθειας δεν είναι εφικτή.

Η κριτική θεωρία, που βρίσκεται σε περίοπτη θέση στην μοντέρνα θεωρία της Woke χαβούζας, πρεσβεύει ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα πάντα για τίποτα. Κατά συνέπεια, κάθε γνώση είναι παράγωγο μιας εξουσίας, κάθε ιδέα είναι αποτέλεσμα της επιβολής ενός συστήματος σκέψης και κάθε γεγονός είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα. Η αλήθεια είναι άλλη στην Αθήνα του Περικλή και άλλη στην Μόσχα του Στάλιν.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι όλες οι αλήθειες είναι ισάξιες. Κάθε εποχή κατασκευάζει τις αλήθειες που της ταιριάζουν, για την ακρίβεια, τις αλήθειες που ταιριάζουν στην εξουσία, γι αυτό και σπάνια κάποια αλήθεια ταιριάζει με την λογική. Γιατί είναι άλλη η λογική του ανθρώπου των μαζών κι άλλη η λογική των κυβερνητών τους, άλλη η λογική της αλήθειας των τραπεζιτών-τοκογλύφων και άλλη η λογική των μισθωτών, άλλη των ποδοσφαιριστών και άλλη των παπάδων… και πάει λέγοντας.

Κάπως έτσι φτάσαμε στην εποχή των (αστείων και σαν όνομα) fake news / hoax όπου όλες οι αλήθειες, όλων των κλάδων, επιστημονικών και θρησκευτικών, πολιτικών και οικονομικών, έχουν γίνει σούπα, με τις συστημικές να έχουν ξεπέσει σε ανυποληψία και τις εναλλακτικές να παίρνουν την πρωτοκαθεδρία ανάκατες με ψεύδη και γελοιότητες. Λογικό είναι, εφόσον δεν έχουμε πρόσβαση στην απόλυτη αλήθεια, είναι αναμενόμενο ότι οι σχετικές αλήθειες και ψεύδη του μεταπολεμικού κόσμου κάποτε θα κλονίζονταν από νέες αλήθειες και νέα ψεύδη. Επίσης είναι αναμενόμενο πως θα κλονίζονταν σήμερα, αφού η παραγωγή αλήθειας, πληροφορίας και πραγματικότητας έφυγε από τα κέντρα εξουσίας και κατέβηκε στην μάζα όπου με την έξαρση του ιντερνέτ ο καθένας μπορεί να παράξει την οποιαδήποτε αλήθεια ακόμη και την πιο αντισυστημική, ακόμη και την πλέον εξωπραγματική.



Τι είναι πραγματικότητα;

Ο,τι συμφωνούμε ότι είναι πραγματικό, ότι δεν συμφωνούμε, δεν είναι πραγματικό κι άρα δεν είναι αλήθεια.

Τι είναι εξωπραγματικό;

Ο,τιδήποτε δεν συμφωνεί με την συμφωνημένη αλήθεια – πραγματικότητα.

Ας πούμε, κάποτε οι ερευνητές, επιστήμονες ιατροί, (κι όχι κάποιοι «θεοί με άσπρη μπλούζα») είπαν στους ανθρώπους ότι τα εμβόλια είναι πανάκεια και τα παιδιά τους δεν θα ασθενήσουν από κάποιες παιδικές ασθένειες. Οι άνθρωποι συμφώνησαν κι έκαναν στα παιδιά τους εμβόλια, χωρίς να γνωρίζουν οι ίδιοι τι ήταν ακριβώς αυτά που έβαζαν στο σώμα των παιδιών τους. Απλώς συμφώνησαν με την αλήθεια των ιατρών κι έκαναν ότι τους έλεγαν. Κάθε παρενέργεια αυτών των εμβολιασμών δεν γινόταν γρήγορα γνωστή γιατί δεν υπήρχε η ταχύτητα της διάδοσης της πληροφορίας. Ακόμη κι όταν γινόταν γνωστό κάποιο πρόβλημα είχαν τον τρόπο να ρίξουν την αλήθεια «κάτω απ’ το χαλί».

Με τα χρόνια όμως, η ταχύτητα μετάδοσης την αλήθειας σχεδόν αυτοστιγμή, σε ολόκληρο τον πλανήτη, έδωσε σε πολλούς ιατρούς κι ερευνητές την δυνατότητα να κοινοποιήσουν τις παρενέργειες των εμβολιασμών και ταυτόχρονη πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες στους γονείς. Έτσι δημιουργήθηκαν δύο πόλοι (με δεκάδες ενδιάμεσους) από την μία οι αντιεμβολιστές κι από την άλλη οι εμβολιαζόμενοι με τις ανοησίες και τις υπερβολές και στους δύο πόλους αληθειών. Οι μεν βρίζουν και καταριούνται τους δε και η ανυποληψία που έχει περιέλθει το θέμα «εμβολιασμοί» είναι μνημειώδης.



Σαφώς και δεν λύνεται με νόμους και επιβολές (πρακτικές εποχών προ πολέμων) αλλά με την ανάκτηση της εμπιστοσύνης από πλευράς των εξουσιών που τα προωθούν, αν θέλουν οι άνθρωποι να κάνουν εμβολιασμούς. Μα, βλέπουμε πως αυτό δεν το κάνουν!!! κάθε άλλο. Οι άνθρωποι αν δεν θέλουν δεν θα κάνουν εμβόλια, κι έχουν τους τρόπους τους να το επικοινωνούν, μυριάδες νόμοι να βγουν για να τους αναγκάσουν να τα κάνουν είναι αναποτελεσματικοί, από την στιγμή που δεν συμφωνούν με αυτά που τους λένε. Δηλαδή δεν είναι αληθινή η αλήθεια που τους πουλάνε οι «θεοί με την άσπρη μπλούζα» γιατί οι ίδιοι έχουν ξεπέσει σε δημόσια ανυποληψία, από την σκανδαλώδη συμπεριφορά τους που κι αυτή γίνεται ταχύτατα γνωστή.

Από την στιγμή που η δική του αλήθεια περί εμβολιασμών, εν προκειμένω, δεν συμφωνεί με την εν γένει συμπεριφορά του (ηθική, λογική, οικονομικά κλπ) σε παρόμοια θέματα καταρρίπτει κάθε έννοια εμπιστοσύνης σε οποιοδήποτε θέμα. Αναρωτήσου αν θα πήγαινες σε κάποιον νευροχειρούργο για επέμβαση αν γνώριζες ότι αυτός είναι καθημερινός θαμώνας χαρτοπαικτικών λεσχών, αν θα εμπιστευόσουν σε δικηγόρο τα νομικά σου αν γνώριζες πως εμπορεύεται κι εκδίδει γυναίκες ή αν θα εμπιστευόσουν σε ιδιωτικό σχολείο τα παιδιά σου αν γνώριζες ότι είναι οι διδάσκαλοι του χρήστες ναρκωτικών ουσιών; Ξέρω είναι ακραία παραδείγματα, αλλά με ακραία παραδείγματα αντιλαμβάνεται ο νους τις αντιθέσεις, που φυσικά έχουν μερικές χιλιάδες αποχρώσεις ενδείξεις και διαβάθμιση.

Κατάλαβες αναγνώστη; Δεν είναι ότι οι άνθρωποι δεν θέλουν να εμβολιάσουν τα παιδιά τους και τους εαυτούς τους αλλά είναι που δεν τους πιστεύουν και δεν τους πιστεύουν, όχι γιατί πιθανόν λένε ψέματα, όχι, μπορεί να λένε αλήθεια, αλλά γιατί πλέον είναι ανυπόληπτοι. Κι όποιος είναι ανυπόληπτος όποια αλήθεια και να πει δεν την πιστεύει κανείς, τουλάχιστον όχι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι.



Τώρα στο θέμα «εμβολιασμοί» βάλε οποιοδήποτε άλλο θέμα θέλεις, δημοσιογραφία, πολιτική, θρησκεία, οικονομολόγοι, φυσικοί και μεταφυσικοί, χαρτορίχτρες, αστρολόγοι κι αστρονόμοι, στρατιωτικοί, οι κυνηγοί των UFO κι αναμένοντες τους Ανδρομέδιους ή τους Πλειάδειους (θα σε γελάσω) τους επιπεδογήινους και τους σφαιρογήινους, την προπαγάνδα και την αντιπροπαγάνδα, τους Ατλάντειους, τους Κρόνιους, τον Χριστό-Γιαχβέ, τον Βούδα, τον Κρίσνα, τους ΕΛΛ και τους Κουνελ κάθε είδους κι απόχρωσης ..κι όσα περισσότερα υποδείγματα φτιάξεις τόσο περισσότερο θα σου γίνει αντιληπτό ότι μεγάλο μέρος της εξουσίας, αλλά και της παραεξουσίας, τους κράτους και του παρακράτους, έχει περιέλθει σε ανυποληψία.

Υπόληψη είναι η πολύ καλή εικόνα, η καλή φήμη του, το ήθος του, η βαθύτατη εκτίμηση και ο σεβασμός που έχουν οι άλλοι για κάποιον και τα πεπραγμένα του.

Ανυποληψία είναι η έλλειψη εκτίμησης για το ήθος, για την εντιμότητα ή για την συνέπεια κάποιου. Η αμφισβήτηση της αξίας και η περιφρόνηση με την οποία αντιμετωπίζουμε κάποιον ή κάτι.

Τόσο απλό. Οι αρχικοί ιατροί έχασαν την υπόληψη τους στον δρόμο κάπου ανάμεσα σε πληρωμένα συνέδρια και την εμφανέστατη πλέον διαπλοκή τους με τις φαρμακοβιομηχανίες που υπηρετούν κι από ιατροί κατάντησαν «θεοί με την άσπρη μπλούζα» που κατέχουν το θέσφατο και την μοναδική αλήθεια, που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση κι ενόχληση γι’ αυτές. Λοιπόν είναι κακά τα μαντάτα για τις αυθεντίες κάθε είδους. Οι άνθρωποι πλέον έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες ταχύτατα και διαμορφώνουν τις δικές τους αλήθειες.

Σήμερα λοιπόν οι άνθρωποι δημιουργούν ομάδες και συμφωνούν μεταξύ τους σε αλήθειες και πραγματικότητες που είναι αδιανόητες για τις συστημικές αλήθειες της εξουσίας. Το αποτέλεσμα της συστηματικής αντικατάστασης της εξουσιαστικής «αλήθειας» με άλλες αλήθειες, δεν είναι μόνον ότι οι νέες αλήθειες γίνονται δεκτές ως νέες πραγματικότητες, αλλά ότι καταστρέφεται η αίσθηση με την οποία βρίσκουν οι μάζες τον προσανατολισμό τους εμπιστευόμενες την εξουσία. Αυτό που χάθηκε λοιπόν, είναι η πίστη στην εξουσία, στο κράτος, στην οικογένεια, στον Θεό και (το μεγαλύτερο ανοσιούργημα) στους «θεούς με την άσπρη μπλούζα». Έχασαν οι εξουσίες σε μεγάλο βαθμό την εμπιστοσύνη μεγάλης μάζας από το μαντρί τους.





Διανθρωπισμός – Προσομοιωμένη Πραγματικότητα.



Προσομοιωμένη πραγματικότητα ονομάζεται η υπόθεση ότι η πραγματικότητα μπορεί να είναι προσομοιωμένη -για παράδειγμα, από προσομοίωση υπολογιστή- σε ένα βαθμό που είναι αδύνατο να διαχωριστεί από την “πραγματική” πραγματικότητα. Περιλαμβάνει μυαλά, τα οποία μπορεί να είναι ή και όχι εντελώς συνειδητά ότι ζουν μέσα σε μία προσομοίωση. Αυτή είναι η βασική διαφορά της ιδέας της προσομοιωμένης πραγματικότητας από αυτή της εικονικής πραγματικότητας, καθώς στην δεύτερη είναι εύκολο να διακρίνει ο μετέχων τη διαφορά της από την πραγματικότητα. Στην προσομοιωμένη πραγματικότητα, αντιθέτως, κάτι τέτοιο είναι απίθανο.

Η υπόθεση της προσομοιωμένης πραγματικότητας δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από τον Hans Moravec. To 2003, ο φιλόσοφος Νικ Μπόστρομ ανέπτυξε έναν εκτενή λόγο για να ερευνήσει την πιθανότητα ότι η πραγματικότητα του ανθρώπου είναι προσομοίωση, θέτοντας συγκεκριμένους όρους. Υποστηρικτής της ύπαρξης προσομοιωμένης πραγματικότητας είναι, επίσης, ο Έλον Μασκ.

Ο διανθρωπισμός, η επιδίωξη της χρήσης της επιστήμης και της τεχνολογίας προκειμένου ο άνθρωπος να ξεπεράσει τους βιολογικούς του περιορισμούς, κερδίζει δυναμική, τόσο ως φιλοσοφία, όσο και ως πολιτικό κίνημα. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε «ευαγγελιστές» υψηλού προφίλ, όπως ο Ray Kurzweil, ο Hans Moravec και η Martine Rothblatt, σε επιχειρηματικές προσπάθειες όπως τα έργα επέκτασης της ζωής της Calico, (θυγατρική της Google), καθώς και σε διάφορες δράσεις λαϊκής βάσης, όπως το κίνημα βιο-χακαρίσματος DIY (Do It Yourself ― «Κάντο μόνος σου»).

Η τάση αυτή μπορεί να φαίνεται πολύ πρόσφατη, στην πραγματικότητα όμως γεννήθηκε πριν από δεκαετίες. Οι ρίζες του σύγχρονου κινήματος ανάγονται σε έναν Ιρανο-Αμερικανό φουτουριστή, πλέι μπόι του διεθνούς τζετ σετ, συγγραφέα, φιλόσοφο, διδάσκαλο, ομιλητή και σύμβουλο επιχειρήσεων, που ονομαζόταν Fereidoun M. Esfandiary, ο οποίος έγινε γνωστός με το ψευδώνυμο που ο ίδιος επινόησε, ως FM-2030.



Ο Esfandiary στα μέσα της δεκαετίας του 1970 άλλαξε νόμιμα το όνομά του σε FM-2030 για δύο κύριους λόγους: πρώτον, για να αντανακλά την ελπίδα και την πεποίθηση ότι θα ζήσει για να γιορτάσει τα εκατοστά γενέθλιά του το 2030. Δεύτερον, και σημαντικότερο, για να διαρρήξει την ευρέως διαδεδομένη συμβατική πρακτική της ονοματοδοσίας που είδε ως ριζωμένη σε μια συλλογική νοοτροπία που είχε διασωθεί τελικά μόνο ως λείψανο του φυλετικού παρελθόντος της ανθρωπότητας.

Θεωρούσε ότι τα παραδοσιακά ονόματα σχεδόν πάντα σφράγιζαν μια ετικέτα συλλογικής ταυτότητας πάνω στο άτομο ―η οποία ποικίλλει από το φύλο στην εθνικότητα― γεγονός που εκ πρώτης όψεως ήταν απότοκο των διαδικασιών σκέψης στον ανθρώπινο πολιτιστικό ιστό, αλλά η ταυτότητα τελικά τείνει να εκφυλίζεται σε στερεότυπα, φανατισμό και διακρίσεις. Όπως ο ίδιος έλεγε,


«…τα συμβατικά ονόματα ορίζουν το παρελθόν ενός ατόμου: την καταγωγή, την εθνότητα, την εθνικότητα, τη θρησκεία. Δεν είμαι αυτός που ήμουν πριν από δέκα χρόνια και σίγουρα δεν θα είμαι ο ίδιος σε είκοσι χρόνια. Ο αριθμός 2030 στο όνομά μου αντικατοπτρίζει την πεποίθησή μου ότι τα χρόνια γύρω στο 2030 θα είναι μια μαγική εποχή. Το 2030 θα είμαστε χωρίς ηλικία και όλοι θα έχουμε μια εξαιρετική ευκαιρία να ζήσουμε για πάντα. Το 2030 είναι ένα όνειρο και ένας στόχος ζωής».

Ο FM-2030 πέθανε το καλοκαίρι του 2000 από καρκίνο του παγκρέατος, σε ηλικία 69 ετών. Καταψύχθηκε από την «Μέκκα» της κρυογονικής, δηλαδή την εταιρεία Alcor Life Extension Foundation στην Αριζόνα των ΗΠΑ, η οποία χρησιμοποίησε μια νέα μέθοδο που ονομάζεται υαλοποίηση (vitrification). Ήταν ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο εφαρμόστηκε αυτή η μέθοδος κρυογονικής, αντί για την μέχρι τότε συνήθη κατάψυξη.

Ο FM-2030 είχε κάνει πολλές προβλέψεις που ήδη επαληθεύτηκαν όπως η τεχνητή γονιμοποίηση, η γενετική μηχανική, η τηλεδιάσκεψη, οι τηλεαγορές, και η τηλεϊατρική. Επίσης είχε προβλέψει τους τρισδιάστατους εκτυπωτές και πίστευε πως η ελεύθερη ενέργεια από τον ήλιο θα μας παρείχε κάποτε ανεξάντλητους ενεργειακούς πόρους και θα περιόριζε την ανάγκη των ανθρώπων για ανταγωνισμό.

Ερωτήματα για την Νοημοσύνη.

“Είναι δυνατό, να δημιουργηθεί μια μηχανή που να μπορεί να λύνει όλα τα προβλήματα, που οι άνθρωποι λύνουν χρησιμοποιώντας την νοημοσύνη τους;”. Αυτό το ερώτημα εξετάζει την οπτική των ικανοτήτων που θα αποκτήσουν στο μέλλον οι μηχανές και κατευθύνει τις έρευνες της τεχνητής νοημοσύνης. Οι έρευνες αυτές, εξετάζουν μόνο την συμπεριφορά των μηχανών και αγνοούν τους προβληματισμούς που ενδιαφέρουν τους ψυχολόγους, τους γνωστικούς επιστήμονες και τους φιλοσόφους. Συνεπώς, η απάντησή τους δεν σχετίζεται με το αν οι μηχανές σκέφτονται πραγματικά (όπως το άτομο) ή αν πράττουν σαν να σκέφτονται.

Η θεμελιώδης σκέψης των περισσότερων ερευνητών της τεχνητής νοημοσύνης συμπεριλαμβάνεται στην πρόταση του Dartmouth workshop (1956):


“Κάθε πλευρά της μάθησης ή οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό της νοημοσύνης μπορεί να περιγραφεί με τόση ακρίβεια, που μια μηχανή μπορεί να φτιαχτεί ώστε να το απομιμείται.”

Τα επιχειρήματα που ασκούν κριτική στην υπόθεση αυτή είναι δύο: α) Ο σχεδιασμός ενός συστήματος τεχνητής νοημοσύνης είναι αδύνατος, επειδή υπάρχουν ορισμένοι πρακτικοί περιορισμοί στις ικανότητες των υπολογιστών β) Υπάρχει μια ορισμένη μοναδική ικανότητα του ανθρώπινου νου που είναι απαραίτητη για τη σκέψη και δεν μπορεί να αντιγραφεί από τη μηχανή (ή από μεθόδους των ερευνητών της τεχνητής νοημοσύνης). Τα επιχειρήματα υπέρ της υπόθεσης αυτής, πρέπει να δείξουν ότι ένα τέτοιο σύστημα είναι δυνατό να υπάρξει. Το πρώτο βήμα για να απαντηθεί η ερώτηση είναι να καθοριστεί ο ορισμός της “νοημοσύνης”.

O Άλαν Τούρινγκ περιόρισε το πρόβλημα του ορισμού της νοημοσύνης σε μια απλή ερώτηση σχετική με τη συζήτηση. Πρότεινε ότι:


“…Αν μια μηχανή μπορεί να απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση της θέσεις, χρησιμοποιώντας τις ίδιες λέξεις που ένα συνηθισμένο πρόσωπο θα χρησιμοποιούσε, τότε μπορούμε να αποκαλούμε αυτή την μηχανή, έξυπνη.”

Μια μοντέρνα εκδοχή του πειραματικού σχεδιασμού του θα χρησιμοποιούσε ένα online chat room, που ο ένας από τους συνομιλητές είναι άνθρωπος και ο άλλος είναι υπολογιστικό πρόγραμμα. Το πρόγραμμα “περνάει” το τεστ αν δεν μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει από τους συνομιλητές ποιος είναι ο άνθρωπος. Ο Τούρινγκ υπογραμμίζει ότι κανείς (εκτός από τους φιλόσοφους) δεν έχει αναρωτηθεί “μπορούν οι άνθρωποι να σκεφτούν;”. Μάλιστα, γράφει:


“Αντί να διαφωνούμε συνεχώς για το θέμα αυτό, είναι σύνηθες να έχουμε μια ευγενική σύμβαση ότι όλοι μπορούν να σκεφτούν”. Το πείραμα του Τούρινγκ επεκτείνει την “ευγενική σύμβαση” και για τις μηχανές: “Αν μια μηχανή συμπεριφέρεται τόσο έξυπνα όσο ένα ανθρώπινο ον, τότε είναι τόσο νοήμον όσο ένα ανθρώπινο ον.”

Ένα αντεπιχείρημα του πειράματος εκφράζει ότι είναι ανθρωπομορφικό. Αν ο ιδανικός σκοπός είναι να δημιουργήσουμε μηχανές που είναι πιο έξυπνες από τον άνθρωπο, γιατί να επιμένουμε ότι οι μηχανές πρέπει να είναι όσο πιο φαινομενικά, γίνεται, ανθρώπινες; Για παράδειγμα, ο St. Rusell και ο P. Norving γράφουν ότι :


“Τα κείμενα της αεροναυτικής μηχανικής δεν προσδιορίζουν τον σκοπό του κλάδου τους λέγοντας ότι πρέπει να σχεδιάζουν μηχανές που πετάνε ακριβώς όπως τα περιστέρια ώστε να είναι δυνατό να ξεγελάνε τα άλλα περιστέρια.”

Στην σύγχρονη εποχή, οι ερευνητές της τεχνητής νοημοσύνης ορίζουν την νοημοσύνη με κριτήρια του νοητικού παράγοντα. “Ευφυής Πράκτορας” είναι αυτός που αντιλαμβάνεται και πράττει σε ένα περιβάλλον. Το “μέτρο απόδοσης” προσδιορίζει την μετρήσιμη επιτυχία του παράγοντα. Πιο συγκεκριμένα:


“Αν ένας παράγοντας πράττει έτσι ώστε να μεγιστοποιήσει την προσδοκώμενη αξία του μέτρου απόδοσης, που βασίζεται σε παλαιότερη εμπειρία και γνώση, τότε είναι νοήμων.”

Ορισμοί, σαν αυτόν, προσπαθούν να συλλάβουν την ουσία της νοημοσύνης. Έχουν το πλεονέκτημα, σε αντίθεση με το πείραμα Turing, ότι δεν συμπεριλαμβάνουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά που δεν θεωρούμε ότι είναι έξυπνα, όπως η ικανότητα να προσβάλλουμε ή η πρόθεση να ψευδόμαστε. Αντίστοιχα, έχουν το μειονέκτημα να αποτυγχάνουν στα ζητήματα κοινής λογικής όπως στο “καταστάσεις που σκεφτόμαστε” και “καταστάσεις που δεν σκεφτόμαστε”, με αποτέλεσμα να θεωρείται, ότι ακόμη και ένας θερμοστάτης έχει στοιχειώδη νοημοσύνη!!

Επιχειρήματα υπέρ της τεχνητής νοημοσύνης.

Ο Χ. Ντρέιφους περιγράφει το επιχείρημά του λέγοντας ότι:


“Αν το νευρικό σύστημα υπακούει στους νόμους της φυσικής και της χημείας, που έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι το κάνει, τότε… εμείς… θα έπρεπε να είμαστε ικανοί να αναπαραγάγουμε την συμπεριφορά του νευρικού συστήματος με κάποια υλική μηχανή”.

Το επιχείρημα, αυτό, ειπώθηκε για πρώτη φορά το 1943 και έντονα υποστηρίχθηκε το 1988 από τον Χανς Μόραβεκ. Ο Ρέι Κουρτσβάιλ, υπολογίζει ότι η υπολογιστική δύναμη θα είναι επαρκής για να πραγματοποιήσει προσομοίωση εγκεφάλου το 2029. Αντίστοιχα, μια μη-πραγματικού-χρόνου προσομοίωση θαλαμοφλοιωδούς μοντέλου που είχε το μέγεθος ανθρώπινου εγκεφάλου, πραγματοποιήθηκε το 2005 και χρειάστηκαν 50 μέρες για την προσομοίωση 1 δευτερολέπτου εγκεφαλικής δραστηριότητας από σύμπλεγμα 27 επεξεργαστών. Μερικοί διαφωνούν ότι η προσομοίωση εγκεφαλικής δραστηριότητας είναι εφικτή ως θεωρία, ακόμη και κριτικοί της τεχνητής νοημοσύνης όπως ο Χ. Ντρέιφους και ο Τζ. Σέαρλ. Όμως, ο Σέαρλ τονίζει ότι θεωρητικά, τα πάντα μπορούν να προσομοιωθούν σε υπολογιστή, επομένως, σύμφωνα με τον ορισμό υπάρχει ένα σημείο που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οποιαδήποτε διαδικασία μπορεί τεχνικά να θεωρηθεί “υπολογιστική”. Επισημαίνει:


“Αυτό που επιθυμούμε να γνωρίσουμε είναι αυτό που ξεχωρίζει τους θερμοστάτες από το ήπαρ”.

Συμπερασματικά, απλώς το γεγονός να αντιγραφεί η λειτουργία του εγκεφάλου θα μπορούσε από μόνο του, να είναι μια παραδοχή άγνοιας που σχετίζεται με την νοημοσύνη και την φύση του νου.

Η ανθρώπινη σκέψη είναι επεξεργασία συμβόλων.

Το 1963, ο Άλεν Νιούελ και ο Χέρμπετ Σάιμον πρότειναν ότι ένας “συμβολικός χειρισμός” αποτελεί την ουσία της ανθρώπινης και της μηχανικής νοημοσύνης. Πιο συγκεκριμένα:


“Ένα φυσικό συμβολικό σύστημα έχει τα απαραίτητα και τα επαρκή χαρακτηριστικά της γενικής νοητικής πράξης”.

Η πεποίθηση αυτή είναι πολύ ισχυρή: Υπονοεί ότι και η ανθρώπινη σκέψη είναι είδος συμβολικού χειρισμού (επειδή ένα συμβολικό σύστημα είναι απαραίτητο για την νοημοσύνη) και ότι οι μηχανές μπορούν να είναι έξυπνης (επειδή ένα συμβολικό σύστημα είναι επαρκές για την νοημοσύνη). Μια άλλη εκδοχή της πρότασης αυτής, περιγράφηκε από τον φιλόσοφο Χ. Ντρέιφους, και ονομάζεται “Φιλοσοφική Υπόθεση”:


“Η σκέψη μπορεί να παρατηρηθεί ως μια μηχανή που χειρίζεται στοιχεία πληροφοριών, σύμφωνα με επίσημους κανόνες”.

Γίνεται, συνήθως, διαφοροποίηση μεταξύ του είδους των υψηλών επιπέδων συμβόλων που άμεσα συμφωνούν με αντικείμενα του κόσμου, όπως “σκύλος” και “ουρά”, και των πιο περίπλοκων συμβόλων που υπάρχουν στις μηχανές, όπως ένα νευρικό δίκτυο. Μια πρόσφατη έρευνα της τεχνητής νοημοσύνης, που καλείται “Παλιά καλή παραδοσιακή τεχνητή νοημοσύνη” (GOFAl) του Τζον Χόγκλαντ, εξετάζει αυτού του είδους υψηλού επιπέδου σύμβολα.

Τα αντεπιχειρήματα αυτής της θέσης, υποστηρίζουν ότι η ανθρώπινη σκέψη δεν συγκροτείται από υψηλού επιπέδου συμβολικό χειρισμό. Δεν υποστηρίζουν, όμως, ότι δεν είναι δυνατή η τεχνητή νοημοσύνη αλλά ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο από την διαδικασία των συμβόλων.

Ο Άλαν Τούρινγκ σημείωσε ότι υπάρχουν πολλές διαφωνίες του τύπου “μια μηχανή ποτέ δεν θα κάνει το Χ”, όπου Χ μπορεί να είναι πολλά πράγματα, όπως:


“Να είναι ευγενική, επινοητική, όμορφη, φιλική, να παίρνει πρωτοβουλίες, να έχει αίσθηση του χιούμορ, να διακρίνει το σωστό από το λάθος, να κάνει λάθη, να ερωτεύεται, να απολαμβάνει φράουλες με σαντιγί, να κάνει κάποιον να την ερωτευτεί, να μαθαίνει από τις εμπειρίες, να χρησιμοποιεί της λέξεις σωστά, να είναι το αντικείμενο της σκέψης της, να έχει διάφορες συμπεριφορές όπως ο άνθρωπος, να κάνει κάτι καινούργιο.”

Είναι μια μηχανή φιλική ή εχθρική;

Το ερώτημα έχει δύο μορφές: α) η “εχθρικότητα” μπορεί να οριστεί ως λειτουργία ή συμπεριφορά, που σε αυτήν την περίπτωση, “εχθρικός” είναι το συνώνυμο του “επικίνδυνου” β) η “εχθρικότητα” μπορεί να οριστεί ως πρόθεση, δηλαδή, μπορεί μια μηχανή “εσκεμμένα” να ρυθμιστεί για να κάνει κακό. Το ερώτημα που σχετίζεται με το αν υψηλής νοημοσύνης και εντελώς αυτόνομα μηχανήματα μπορούν να είναι επικίνδυνα εξετάζεται λεπτομερώς από τους φουτουριστές.

Ένα πρόβλημα είναι ότι οι μηχανές μπορεί να αποκτήσουν την αυτονομία και την νοημοσύνη που χρειάζονται για να γίνουν επικίνδυνες, πολύ γρήγορα. Ο Βέρνορ Βινγκ θεωρεί ότι σε λίγα χρόνια, οι υπολογιστές ξαφνικά θα γίνουν χιλιάδες ή μυριάδες φορές πιο έξυπνοι από τους ανθρώπους και υποθέτει ότι αυτό με κάποιο τρόπο ή πιθανώς να γίνει επικίνδυνο για τους ανθρώπους. Αυτό είναι ένα ζήτημα που ερευνάται από την φιλοσοφία που καλείται Σινγκιουλαριταριανισμός ή Μοναδικοτακισμός (Singularitarianism).

To 2009, ακαδημαϊκοί και τεχνολογικά εξειδικευμένοι παρευρέθησαν σε συνέδριο για να συζητήσουν την ενδεχόμενη σύγκρουση των ρομπότ και των υπολογιστών και τη σύγκρουση με την υποθετική πιθανότητα ότι μπορούν να γίνουν αυτόνομα και ικανά να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις. Συζήτησαν, ακόμη, την πιθανότητα και την έκταση που οι υπολογιστές και τα ρομπότ θα μπορούν να αποκτήσουν και σε ποιο βαθμό θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις ικανότητες αυτές ώστε να πραγματοποιήσουν οποιαδήποτε απειλή.

Σημειώθηκε ότι μερικές μηχανές έχουν αποκτήσει διάφορες μορφές αυτονομίας, περιλαμβάνοντας την δυνατότητα αναζήτησης πηγών ενέργειας από μόνες τους και την δυνατότητα να επιλέγουν στόχους επίθεσης με όπλα. Επιπροσθέτως, υπογράμμισαν όταν ορισμένοι ιοί υπολογιστών μπορούν να επιβιώσουν με τις ικανότητες “κατσαρίδας”. Βεβαίως, τόνισαν ότι η αυτονομία στο επίπεδο που παρουσιάζεται στα σενάρια επιστημονικής φαντασίας είναι σχεδόν απίθανη αλλά υπάρχουν ορισμένοι δυνητικοί κίνδυνοι.

Κάποιοι ειδικοί και ακαδημαϊκοί θέτουν τις αμφιβολίες τους για την χρήση ρομπότ από τον στρατό, ειδικά για τα ρομπότ που έχουν αυτόνομες ιδιότητες. Το Ναυτικό των Η.Π.Α. συγκρότησε μια δήλωση που υποστηρίζει ότι τα στρατιωτικά ρομπότ καθώς γίνονται πιο περίπλοκα, χρειάζονται μεγαλύτερη προσοχή στην διαχείρισή τους και στις ικανότητες που έχουν για την λήψη αυτόνομων αποφάσεων.

Κάποιοι άλλοι ειδικοί πρότειναν την ανάγκη σχεδιασμού “Φιλικής τεχνητής νοημοσύνης”, υποστηρίζοντας ότι στα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την τεχνητή νοημοσύνη, πρέπει να συμπεριληφθούν και οι προσπάθειες δημιουργίας μιας τεχνητής νοημοσύνης που είναι φιλική και ανθρώπινη. Κοντολογίς, έχουν χάσει τον μπούσουλα…



ΠΟΙΑ ΑΛΗΘΕΙΑ;

Αλήθεια είναι, γενικά, η υπαρκτότητα μιας κατάστασης ή η πραγματικότητα ενός γεγονότος. Ως αλήθεια δεχόμαστε αυτό που αντιλαμβάνονται ως πραγματικότητα, με σιγουριά και συμφωνία, οι περισσότεροι άνθρωποι. Όταν δύο ή περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν στην αντίληψη ενός φαινομένου, δημιουργούν μια κοινή σύμβαση για το φαινόμενο και την «αίσθηση» που αυτό προκαλεί. Όταν αυτή η κοινή σύμβαση αφορά ένα μεγάλο σύνολο ανθρώπων, όταν δηλαδή «όλοι» αντιλαμβάνονται κάτι με όμοιο τρόπο, τότε η κοινή αυτή σύμβαση γίνεται αποδεκτή ως αλήθεια.

Δύο διαφορετικές ομάδες ανθρώπων μπορούν να έχουν διαφορετικές «αλήθειες»: οι μεν να λένε ότι ο ουρανός είναι γαλάζιος και οι δε ότι ο ουρανός είναι μπλε. Καθώς το χρώμα είναι μόνο μια μορφή που σχηματίζεται στον εγκέφαλο από την επεξεργασία της αλληλουχίας ηλεκτρικών ώσεων που μεταφέρει το οπτικό νεύρο, το μπλε είναι μια σύμβαση, η οποία εξαρτάται από την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε όλοι με όμοιο τρόπο κάτι όπως το χρώμα. Η αχρωματοψία για παράδειγμα θα μπορούσε να προκαλέσει μια τέτοια ασυμφωνία.

Η αλήθεια ως όρος χρησιμοποιείται από την ευρωπαϊκή φιλοσοφία για να καθορίσει αυτό που αποτελεί μέρος της πραγματικότητας. Γενικά η έννοια και η αξία της αλήθειας αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα προβλήματα της φιλοσοφίας, με πολλές διαφορετικές θεωρίες να έχουν ειπωθεί.

Η έκφραση της μη αλήθειας είναι το ψέμα.

Η λέξη προέρχεται από το στερητικό α- και τη λέξη λήθη (λησμονιά). Σύμφωνα όμως με το λεξικό των Liddell – Scott η λέξη προέρχεται από το λήθω = λανθάνω (= μου διαφεύγει) και το στερητικό “α”.

Το ψέμα δεν είναι το ακριβώς αντίθετο της αλήθειας. Η αλήθεια αντανακλά και παράγει πραγματικότητα, η μη αλήθεια δεν παράγει πραγματικότητα, ενώ το ψέμα, επειδή δεν αντανακλά την πραγματικότητα, παράγει νέα πραγματικότητα, νέα δηλαδή αλήθεια, όταν το πιστεύει κάποιος.

Μισή αλήθεια: Πολλές φορές κάποιος μπορεί να κάνει αληθείς δηλώσεις, να μη λέει δηλαδή ψέματα για όσα τον ρωτούν και παρόλα αυτά να κρύβει μέρος της αλήθειας, ηθελημένα. Αυτού του είδους η πρακτική για πολλούς είναι ομότιμη με ψέμα, με την έννοια ότι έχει την ίδια πρόθεση.

«Προσωπική» αλήθεια: Η αλήθεια για τον καθένα είναι η πραγματικότητα που βιώνει. Η πραγματικότητα αυτή καθορίζεται από όσα αισθάνεται και πιστεύει. Συνήθως, όταν χρησιμοποιούμε τον όρο αλήθεια, αναφερόμαστε σε πράγματα που αισθανόμαστε και πιστεύουμε από κοινού.

Η σχετικότητα της αλήθειας: Η αλήθεια δεν είναι ίδια για τον καθένα. Για την αλήθεια διαφωνούν ακόμη και ειδικοί επί των θεμάτων. Για παράδειγμα οι επιστήμονες διαφωνούν σε πολλά θέματα για το τι ισχύει πραγματικά και οι θρησκείες αποδέχονται διαφορετική εκδοχή της αλήθειας η μία από την άλλη. Ακόμη και όταν αλήθεια θεωρείται η πραγματικότητα που βιώνουμε, όσοι υποστηρίζουν πως υπάρχουν παράλληλα σύμπαντα, θεωρούν πως ένα σύμπαν σαν το δικό μας είναι επίσης μια εκδοχή της αλήθειας.

Επιστημονική αλήθεια: Για να αποφεύγει το λάθος, η επιστήμη αναζητά την αλήθεια μέσα από αυστηρές διαδικασίες ελέγχου. Η επιστημονική αλήθεια φαίνεται να είναι αρκετά αντικειμενική καθώς ζητά τα όσα ισχυρίζεται κάποιος να επαληθεύονται πειραματικά, όσες φορές κι αν κάποιο πείραμα επαναλαμβάνεται. Για όσο διάστημα μια θεωρία καλύπτει όσα παρατηρούμε, η θεωρία αυτή θεωρείται αληθής. Καθώς η επιστήμη κάνει συνεχώς νέες ανακαλύψεις, η επιστημονική αλήθεια αναπροσαρμόζεται ή επεκτείνεται.

Θρησκευτική αλήθεια: Η αλήθεια των θρησκειών είναι περισσότερο αξιωματική και αδιαπραγμάτευτη από αυτή της επιστήμης. Η θρησκευτική αλήθεια παραμένει σταθερή, ενδεχομένως όμως να αλλάζει η ερμηνεία των πιστεύω της ώστε να ακολουθεί τις σύγχρονες παρατηρήσεις. Στον χριστιανισμό, η θρησκευτική αλήθεια φανερώνει τον ίδιο τον Θεό ως την απαρχή και συνέχεια της αλήθειας: «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή» (Ιω. γ΄ 21). Μεγάλο μέρος της θρησκευτικής αλήθειας δεν φαίνεται να είναι δυνατό να τεκμηριωθεί με επιστημονική διαδικασία και ως εκ τούτου γίνεται αποδεκτή μέσω της πίστης. Στην θρησκευτική αλήθεια γίνεται φανερό πως, εννοιολογικά, η αλήθεια δεν είναι το αντίθετο του ψέματος, καθώς οι θρησκευτικές αλήθειες διαφέρουν μεταξύ τους.

Η αλήθεια σύμφωνα με την «Θεωρία των Ιδεών» του Πλάτωνα

Ο Πλάτωνας, θέλοντας να δείξει την δυσκολία του να συλλάβει κανείς την αλήθεια, χρησιμοποίησε μια αλληγορία. Είπε πως οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους για να συλλάβουν την αλήθεια, όμως εξαπατώνται από αυτές. Μοιάζουν σαν να είναι δεμένοι μέσα σε ένα σπήλαιο από το οποίο δεν μπορούν να βγουν ή να κοιτάξουν πίσω, όπου (πίσω τους) βρίσκεται αναμμένη μία φωτιά, καθώς και διάφορα αντικείμενα που περνούν από μπροστά της οι δεσμώτες-θαυματοποιοί. Το μόνο που βλέπουν είναι οι σκιές που σχηματίζονται από τα αντικείμενα στον τοίχο του σπηλαίου καθώς αυτά φωτίζονται από την φωτιά που την χειρίζονται οι δεσμώτες τους.

Η σκιά ενός κύβου θα μπορούσε να εμφανίζεται είτε σαν ακανόνιστο εξάγωνο, σαν παραλληλόγραμμο ή σαν τετράγωνο, αλλάζοντας συνεχώς μορφή καθώς αυτός περιστρέφεται. Οι σκιώδεις αυτές μορφές εμφανίζονται μάλιστα παραμορφωμένες από την φωτιά που κυματίζει και από το ανάγλυφο του τοίχου του σπηλαίου. Οι άνθρωποι τελικά, εμπιστευόμενοι την εικόνα που τους δίνει η περιορισμένη όρασή τους, την οποία και συνηθίζουν, πιστεύουν πως η αλήθεια είναι οι σκιές.

Ακόμη και αν κάποιος δραπετεύσει και βγει από το σπήλαιο στο φως του ήλιου, αν δεν έχει ανοικτό φιλοσοφικό πνεύμα τυφλώνεται από το φως και ξαναμπαίνει στη σιγουριά του σπηλαίου, ανίκανος να ξεφύγει από αυτό που έχει συνηθίσει ως αληθινό. Ο φιλόσοφος, αυτός δηλαδή που συνεχώς θέτει ερωτήματα για το «τι», «πώς» και «γιατί», είναι ο μόνος που μπορεί να δει την αλήθεια και παρόλο που γνωρίζει πως θα χλευαστεί στην προσπάθειά του να την μεταφέρει και στους υπόλοιπους μέσα στο σπήλαιο, ο Πλάτωνας υποστηρίζει πως είναι χρέος του να τους μεταδώσει την γνώση αυτή. Διαφωνώ!

Σύγχρονη Φιλοσοφία: Με το ζήτημα της αλήθειας, ασχολήθηκαν και ανέπτυξαν διάφορες θεωρίες και πολλοί άλλοι φιλόσοφοι, όπως οι Ιμμάνουελ Καντ, Ρενέ Ντεκάρτ, Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς, Φρειδερίκος Νίτσε, Πολ Νατόρπ και άλλοι.

Η σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη δίνει στον όρο αλήθεια διάφορες ερμηνείες:

Οντολογική αλήθεια: Είναι η αλήθεια για τα πράγματα όπως υπάρχουν καθ’ εαυτά και όπως είναι η πραγματική τους φύση και όχι όπως ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να τα γνωρίσει.

Τυπική αλήθεια: Στην τυπική αλήθεια προϋπόθεση είναι η έλλειψη αντιφατικότητας και η ταυτόχρονη παρουσία λογικής ακολουθίας. Ωστόσο μία τυπική αλήθεια μπορεί να μην είναι ουσιαστική. Στην φράση «η ψυχή είναι αθάνατη», περιέχεται μία τυπική αλήθεια, δεδομένου ότι δεν είναι ουσιαστικά επιβεβαιωμένη.

Καθ’ ύλην αλήθεια: Είναι η αλήθεια κατά την οποία υπάρχει πλήρης ταύτιση της γνώσης προς το περιεχόμενο και τα πραγματικά δεδομένα. Η φράση «Η γη κινείται γύρω από τον ήλιο» είναι πραγματική αλήθεια και διαθέτει απόλυτο κύρος.

Μεταφυσική αλήθεια: Πρόκειται για την αλήθεια που δεν μπορεί κανείς να γνωρίζει με βεβαιότητα. Έρχεται σε αντίθεση με την θετική σχολή, που υποστηρίζει ότι γνωρίζουμε την αλήθεια μόνο με τα εμπειρικά δεδομένα.

Δογματική αλήθεια: Είναι η άποψη ότι μπορούμε με βεβαιότητα να γνωρίσουμε την αλήθεια των πραγμάτων, τα οποία είναι όπως ακριβώς μας πλασάρονται.

Αληθές και ψευδές στην λογική και την φιλοσοφία.

Το αληθές είναι μία από τις δύο βασικές αξίες (τιμές) της λογικής. Η δεύτερη είναι το ψευδές.

Ο Αριστοτέλης φαίνεται να ήταν ο πρώτος που έθεσε τυπικό πλαίσιο για την λογική, την προτασιακή λογική, που εξελίχθηκε και συνδέεται άμεσα με την ευρύτερη μαθηματική λογική. Η Άλγεβρα Μπουλ, που έχει προκύψει ως μαθηματική έκφραση της Αριστοτέλειας λογικής (του είναι ή δεν είναι), έχει βρει ευρεία εφαρμογή στην σχεδίαση του λογισμικού και των κυκλωμάτων των ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Ψέμα είναι μια πρόταση που λέγεται από κάποιον με σκοπό να πείσει το κοινό του ότι είναι αληθής, ενώ ο ίδιος συνειδητά γνωρίζει ότι η πρόταση είναι αναληθής.



Υποκατηγορίες του ψέματος.

Στην καθημερινή ζωή η έννοια του ψέματος συνδέεται με την πρόθεση της εξαπάτησης. Ωστόσο αυτή είναι μόνο μια κατηγορία ψεμάτων. Δηλαδή, ένας άνθρωπος λέει ένα ψέμα όταν προσπαθεί να πείσει κάποιον ότι αυτό που λέει είναι αλήθεια ενώ ο ίδιος έχει αμφιβολίες προς την αλήθεια της πρότασης ή γνωρίζει όντως ότι είναι αναληθής. Μια πρόταση μπορεί να εξεταστεί ως προς την αλήθεια της και να αποδειχτεί ψευδής ή αληθής. Δεν είναι όμως απαραίτητο να αποδειχτεί κάτι ψευδές ώστε να χαρακτηριστεί ως ψέμα.

Μια αληθινή πρόταση μπορεί τελικά να χαρακτηριστεί ψέμα όταν αυτός που την λέει έχει αμφιβολίες. Παράδειγμα: Όταν κάποιος λέει “Ο ουρανός είναι γαλάζιος”, παρότι γνωρίζουμε τώρα ότι είναι γαλάζιος και μπορούμε να το εξηγήσουμε, όταν αυτός ο άνθρωπος αγνοεί ή έχει αμφιβολία ότι είναι γαλάζιος τότε αυτή η αντικειμενική αλήθεια τελικά μπορεί να χαρακτηριστεί ως ψέμα. Ακόμα και αν δεν έχει καμία αμφιβολία για κάποια πρόταση, η εξέταση της πρότασης και η αδυναμία να αποδειχτεί αληθής τότε καθιστούν την πρόταση ως ψέμα.

Παράδειγμα: Όταν κάποιος λέει ότι έχει μέσα στο δωμάτιο του έναν αόρατο ροζ ελέφαντα που κανείς δεν μπορεί να αγγίξει, να νιώσει ή να αντιληφθεί με οποιονδήποτε τρόπο και είναι 100% σίγουρος ότι υπάρχει, επειδή αδυνατούμε με τα μέσα που διαθέτουμε να επαληθεύσουμε αυτή την πρόταση τότε χαρακτηρίζεται ως ψέμα.

Μια ακόμα υποκατηγορία ψέματος εμφανίζεται όταν κάποιος εσκεμμένα δεν δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα με σκοπό ή την ελπίδα το κοινό του να πιστέψει αυτό που ο ίδιος θέλει. Παράδειγμα: Όταν ένας δημοσιογράφος ρωτάει έναν πολιτικό να διευκρινίσει κάποιες πτυχές σε ένα θέμα και ο πολιτικός εσκεμμένα αποφεύγει την απάντηση με σκοπό ο δημοσιογράφος να νομίζει ό,τι θέλει τότε η αρχική θέση του πολιτικού στο θέμα μπορεί να χαρακτηριστεί ψέμα.

Τα ‘λευκά’ ψέματα είναι μια υποκατηγορία που φαινομενικά δεν έχουν κανέναν αρνητικό αντίκτυπο. Είναι μικρά ψέματα που κάποιος μπορεί να πει, στη πλειοψηφία για να αποφύγει μια άβολη ή άχαρη κατάσταση. Παράδειγμα: Όταν ένα παιδί δεν έχει φάει για μεσημέρι και η μητέρα του το ρωτάει αν έχει φάει και απαντάει “Ναι, έχω φάει” με σκοπό να βγει να παίξει. Τα λευκά ψέματα στην πραγματικότητα απέχουν πολύ λίγο από τα ψέματα. Η γνώση ότι κάποιος λέει τέτοιου είδους ψέματα τελικά δημιουργεί την ίδια έλλειψη εμπιστοσύνης από το κοινωνικό σύνολο. Για τα ‘λευκά ψέμματα’ που τα επικροτεί και τα θεωρεί επιβεβλημένα, έχει αναφερθεί εκτενώς ο Πλάτωνας.

Στο μικρό δοκίμιο ‘On Bullshit’ o Χάρυ Φράνκφουρτ διαφοροποιεί την έννοια του ψέματος από αυτή του bullshitting, ελληνιστί ‘μαλακίες’. Σύμφωνα με τον Χάρυ Φράνκφουρτ λοιπόν, όποιος λέει ψέματα έχει στο μυαλό του πάντα την έννοια της αλήθειας. Αντιθέτως ο bullshitter δεν ενδιαφέρεται καθόλου για την αλήθεια και μπορεί να πει κάποια πρόταση μόνο και μόνο για να δώσει μια εντύπωση της πραγματικότητας – μπορεί να είναι αληθής ή ψευδής βέβαια. Παράδειγμα: Όταν κάποιος, έπειτα από πίεση σε ένα θέμα που δεν τον ενδιαφέρει καθόλου και δεν πρόκειται να ασχοληθεί, λέει μια άποψη για ένα θέμα μόνο για να ευχαριστήσει τον συνομιλητή του ώστε να σταματήσει να τον πιέζει.

***
@Ηώ Αναγνώστου /miastala.com -terrapapers.com /2019-2024

***