Η βρόμικη ιστορία πίσω από το Βουνό των Προέδρων των ΗΠΑ

Το όρος Ράσμορ, ο σχεδιαστής του και η Κου Κλουξ Κλαν

 Το «βουνό των προέδρων» στην

South Dakota, που επίσημα ονομάζεται Όρος Ράσμορ, δέχεται πάνω από δυο εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο.

Όσοι το επισκέπτονται έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν τα πρόσωπα τεσσάρων προέδρων των ΗΠΑ σκαλισμένα στους βράχους σε μέγεθος που ξεπερνά τα 18 μέτρα. Οι τέσσερις πρόεδροι είναι ο George Washington, o Abraham Lincoln, ο Thomas Jefferson και ο Teddy Roosevelt.

Η κατασκευή του ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1927. Ο δημιουργός του Gutzon Borglum, δεν ήθελε μόνο να τιμήσει τους τέσσερις αυτούς προέδρους αλλά ήθελε να χτίσει ένα μνημείο που να θυμίζει το μεγαλείο του έθνους. Ωστόσο η βρώμικη ιστορία του Borglum, μόνο με μεγαλείο δεν μοιάζει.

Το 1914, ο Borglum ήταν γλύπτης στο Connecticut. Τότε δέχτηκε ένα γράμμα από την οργάνωση «United Daughters of the Confederacy», μια οργάνωση που ήθελε να τιμήσει τον στρατό των νοτίων και γενικά υποστηρίζει την ιδεολογία του λευκού εθνικισμού. Κατάφερε να πάρει την δουλειά σχεδιάζοντας ένα μεγάλο γλυπτό των στρατηγών των νοτίων, Robert E. Lee και Stonewall Jackson στο Stone Mountain. Τότε κατάλαβε πως αυτό ήταν φτιαγμένος να κάνει.

O Borglum ήταν γιος πολυγαμικής οικογένεια μορμόνων από το Idaho. Δεν είχε ιδιαίτερες σχέσεις με την Συνομοσπονδία των Νοτίων, αλλά πίστευε στην λευκή υπεροχή. Συγχρόνως ήταν και καιροσκόπος. Ευθυγραμμίστηκε με την Κου Κλουξ Κλαν σε μια τελετή με πυρσούς στο Stone Mountain (η Κου Κλουξ Κλαν χρηματοδότησε το εγχείρημα), ενώ αν και δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι εντάχθηκε στην ρατσιστική οργάνωση, ασχολήθηκε πολύ με την πολιτική τους δράση, όπως γράφει ο John Talliafero στο βιβλίο του 2002 «Great White Fathers», στο οποίο αναφέρει την ιστορία του Όρους Ράσμορ.

Η απόφασή του να συνεργαστεί μαζί τους μάλλον δεν ήταν καλή. Στα μέσα της δεκαετίας του ’20, οι εσωτερικές συγκρούσεις μέσα στην Κου Κλουξ Κλαν σταμάτησαν την συγκομιδή πόρων για το γλυπτό των στρατηγών. Εκείνη την περίοδο κάποιος πλησίασε τον Borglum για το Όρος Ράσμορ. Αυτό εξόργισε τους υποστηρικτές του στον νότο και αμέσως τον απέλυσαν. Τελικά έφυγε για τη North Carolina.

Οι χορηγοί του γλυπτού στο Stone Mountain πήραν άλλον καλλιτέχνη στην θέση του, τον Henry Augustus Lukeman. Αυτό πίκρανε τον Borglum που αργότερα είχε πει κάτι που έδειχνε την ρατσιστική του πλευρά. «Κάθε ικανός άνθρωπος στην Αμερική το αρνήθηκε, και ευχαριστώ το Θεό, και κάθε χριστιανός. Πήραν έναν Εβραίο». Τελικά, το έργο ολοκληρώθηκε από έναν τρίτο γλύπτη το 1972.

Βέβαια, τα χρόνια που πέρασε στην πολιτεία της Georgia του είχαν δώσει την εμπειρία να ολοκληρώσει το όρος Ράσμορ, το οποίο το ξεκίνησε σε ηλικία 60 ετών. Αφιέρωσε τα τελευταία 14 χρόνια της ζωής του στο έργο, με τον γιό του να βάζει τις τελευταίες πινελιές μετά τον θάνατό του.

Κανείς δεν λέει πως πρόκειται για ένα αμελητέο έργο. Ο καλλιτέχνης ωστόσο που το σχεδίασε υποστήριζε την Κου Κλουξ Κλαν, ενώ δυο από τους τέσσερις προέδρους που απεικονίζονται ήταν ιδιοκτήτες σκλάβων, οι George Washington και Thomas Jefferson, με τον δεύτερο να αποκτά έξι παιδιά με μια νεαρή σκλάβα που βίαζε από τα 14.

Ο Talliafero λέει πως οι Αμερικανοί θέλουν να σκέφτονται τη χώρα τους, ως τη χώρα της αυτοδημιούργητης επιτυχίας, αλλά αυτή είναι η μια από τις δυο πλευρές του νομίσματος. Η άλλη «είναι ο εγωισμός μας, ανοιχτόμυαλος ίσως, αλλά πρωταρχικός στην προσπάθεια μας για αυτοπροώθηση, το δομικό στοιχείο του πολιτισμού μας με κόκκινο, λευκό και μπλε». Κάτι τέτοιο ήταν και ο Gutzon Borglum που δεν δίστασε να υιοθετήσει την ιδεολογία της Κου Κλουξ Κλαν, για να προβάλλει τον εαυτό του.

Πληροφορίες: smithsonianmag.com