Έχουν περάσει περίπου 54 χρόνια από τη μέρα που έφυγε από τη ζωή η Janis Joplin (4 Οκτωβρίου 1970), μια εμβληματική φιγούρα της μουσικής σκηνής των ’60s. Η φωνή της, γεμάτη γρέζι και συναισθηματικό βάθος, την έκανε να ξεχωρίσει και να χαράξει μια αθάνατη πορεία στην ιστορία του ροκ και της μπλουζ. Οι κριτικοί θα τη φώναζαν «Μαργαριτάρι» (Pearl), από το όνομα του άλμπουμ της, το οποίο κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό της.
Πίσω από τη δημόσια εικόνα της, υπάρχουν πολλές άγνωστες ιστορίες που αποκαλύπτουν άλλες πτυχές της προσωπικότητάς της, τον αγώνα της με την αυτοεκτίμηση και την απίστευτη δύναμη που την ώθησε στην κορυφή.
Ακολουθούν κάποιες από τις πιο ενδιαφέρουσες και άγνωστες ιστορίες από τη ζωή της Janis Joplin:
Μπλουζ, μπούλινγκ και ρατσισμός
Η Joplin γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1943 και μεγάλωσε στο Πορτ Άρθουρ, μια συντηρητική πόλη στο Τέξας, όπου ο ρατσισμός ήταν βαθιά ριζωμένος. Στην εφηβεία της έκανε παρέα με μαύρους συνομηλίκους της, κάτι για το οποίο την κατέκριναν τα άλλα παιδιά. Ήταν μια εποχή πριν τους Μαύρους Πάνθηρες και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Από τη νέα της παρέα η Janis ανακάλυψε μπλουζ καλλιτέχνες όπως η Bessie Smith, η Billie Holiday και ο Lead Belly. Οι πρώιμες εμπειρίες της με την περιθωριοποίηση την ώθησαν να ταυτιστεί ακόμα περισσότερο με τα μπλουζ, μια μουσική γεμάτη πόνο και καταπίεση, κάτι που αντανακλούσε και τα δικά της συναισθήματα.
Οι συμμαθητές της της ασκούσαν μπούλινγκ και για την εμφάνισή της. Την φώναζαν «άσχημη», «γουρούνι» και «φρικιό». Η Janis στην εφηβεία της είχε παραπάνω κιλά και έντονη ακμή, που αργότερα χρειάστηκε δερμοαπόξεση για να τη θεραπεύσει, αν και κάποια σημάδια τη συνόδευαν για πάντα. «Δεν ανήκα εκεί» θα πει «Διάβαζα, ζωγράφιζα, σκεφτόμουν. Δεν μισούσα τους νέγρους». Τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο δύσκολα όταν μερικά αγόρια του σχολείου άρχισαν να την παρενοχλούν, χουφτώνοντάς την και βγάζοντας φήμες για την ερωτική της ζωή.
«Ο πιο άσχημος άντρας της σχολής»
Το μπούλινγκ συνεχίστηκε και κατά την φοιτητική της ζωή. Μία από τις πιο ταπεινωτικές στιγμές της ζωής της ήταν το 1963, όταν σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, στο Ώστιν. Οι συμφοιτητές της την ψήφισαν ως «τον πιο άσχημο άνδρα της σχολής» σε μια κακόγουστη φάρσα. Η Joplin, που πάντα είχε θέματα με την εξωτερική της εμφάνιση και την αυτοεκτίμησή της, επηρεάστηκε βαθιά από το περιστατικό αυτό. Παρά την πικρία της, το γεγονός αυτό ενίσχυσε την απόφασή της να κυνηγήσει τη μουσική της καριέρα και να αποδείξει ότι οι ταμπέλες που της έβαζαν, δεν θα καθόριζαν το μέλλον της.
Δέκα χρόνια αργότερα, η Joplin θα επέστρεφε στο σχολείο της για το reunion. Ήταν πλέον φτασμένη καλλιτέχνιδα, λίγους μήνες πριν τον θάνατό της. Φτάνοντας στο πάρτι συνειδητοποίησε ότι παρά τη δόξα, δεν είχε ξεπεράσει ακόμη τα τραύματά της.
Ένα ξυπόλητο κορίτσι στο campus
Η εφημερίδα του πανεπιστημιού της «The Daily Texan», της έκανε ένα αφιέρωμα στις 27 Ιουλίου του 1962, με τίτλο: «Τολμά να είναι διαφορετική». Το άρθρο ξεκινούσε: «Περπατά ξυπόλυτη, όταν το θέλει, φορά παντελόνια Levi’s στο σχολείο, επειδή τής είναι πιο άνετα και παίρνει παντού μαζί της την οτοάρπ, εάν θέλει να ακούσει μουσική. Το όνομά της είναι Janis Joplin». Λίγους μήνες μετά, ηχογράφησε το πρώτο της τραγούδι, What Good Can Drinkin Do, στο σπίτι ενός συμφοιτητή της. Λίγο καιρό αργότερα, αποφάσισε να εγκαταλείψει το Τέξας για το Σαν Φρανσίσκο.
Όταν εγκατέλειψε το Τέξας για να γίνει τραγουδίστρια
Τον Ιανουάριο του 1963 αποφάσισε να αφήσει πίσω της το Τέξας που τόσο την είχε πονέσει και να φτάσει στο Σαν Φρανσίσκο, κάνοντας ωτοστόπ. «Απλώς ήθελα να φύγω», είπε, «γιατί το κεφάλι μου ήταν αλλού». Το ίδιο έτος συνελήφθη για κλοπή σε ένα κατάστημα. Με τη νεοαποκτηθείσα ελευθερία της, μακριά από τη συντηρητική, χριστιανική οικογένειά της, η Janis Joplin γρήγορα εθίστηκε στα ναρκωτικά και το αλκοόλ, σε σημείο που κάθε μέρα έχανε όλο και περισσότερο τον έλεγχο της ζωής της. Το αγαπημένο της ναρκωτικό ήταν οι αμφεταμίνες, γι’ αυτό και τη φώναζαν «speed freak». Έκανε επίσης χρήση μεθαμφεταμίνης, ηρωίνης, κοκαϊνης και ψυχοτρόπων ενώ όλη της τη ζωή έπινε πολύ. Το αγαπημένο της ποτό ήταν το ουίσκι Southern Comfort. Για εκείνη την πρώτη της θητεία στο Σαν Φρανσίσκο θα πει αργότερα: «Δεν είχα πολλούς φίλους και δεν μου άρεσαν αυτοί που είχα».
Τέλος τα ναρκωτικά… για λίγο
Μπορεί να υποστήριζε ότι δεν είχε φίλους, αλλά ο κύκλος της είχε αρχίσει να ανησυχεί με τη συχνή χρήση ενέσεων μεθαμφεταμίνης που την είχαν αφήσει σκελετό. Έτσι, μάζεψαν λεφτά για τη στείλουν στην οικογένειά της. Δύο χρόνια αφότου είχε εγκαταλείψει την πόλη της, τώρα ξαναβρισκόταν εκεί. Όταν άνοιξαν την πόρτα, οι γονείς της έντρομοι αντίκρισαν μπροστά τους ένα εύθραυστο κοριτσάκι 40 κιλά. Η Joplin αποφάσισε να αλλάξει τον τρόπο ζωής της: έκοψε τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, ξεκίνησε ψυχολόγο, μάζεψε τα μαλλιά της σε ένα κομψό beehive κατά τις επιταγές της 60s μόδας και άρχισε να σπουδάζει Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Λαμάρ. Ήθελε να γίνει κοινωνική λειτουργός. Στο ντιβάνι του ψυχολόγου είχε εξομολογηθεί -τραγουδιστά με την κιθάρα της, όπως συνήθιζε- ότι φοβάται πως τα ναρκωτικά είναι μονόδρομος αν πετύχει στη μουσική.
Επιστροφή στο Σαν Φρανσίσκο
Το 1966, η bluesy ακατέργαστη φωνή της Joplin τράβηξε την προσοχή του psychedelic rock συγκροτήματος, Big Brother and the Holding Company, με έδρα το Σαν Φρανσίσκο. Η Janis ήταν έτοιμη να γυρίσει στο Σαν Φρανσίσκο, αλλά δε μπορούσε να το αποκαλύψει στους γονείς της. Τους είπε ότι θα πήγαινε για λίγο μέχρι το Ώστιν, που ήταν κοντά στην πόλη της. Μετά την πρώτη της συναυλία με την μπάντα, τους έστειλε ένα γράμμα όπου παραδεχόταν ότι ήταν και πάλι στο Σαν Φρανσίσκο. Η ίδια είχε μιλήσει για τη μάχη της με τους εθισμούς, γι’ αυτό και είχε ζητήσει από τα μέλη της μπάντας να μην κάνουν ναρκωτικά μπροστά της. Μετά από μία πρόβα, η Joplin γύρισε στο σπίτι που συγκατοικούσε με το συγκρότημα. Εκεί βρήκε μερικούς φίλους των συγκατοίκων της που ετοιμάζονταν να κάνουν ηρωίνη.
«Ένας από αυτούς είχε δέσει το χέρι του και ήταν έτοιμος να βαρέσει» θυμάται ένα μέλος του συγκροτήματος. «Η Janis τρελάθηκε! Δεν έχω ξαναδεί τέτοια έκρηξη από κανέναν. Ούρλιαζε και έκλαιγε. «Είχαμε μία συμφωνία! Το υποσχέθηκες! Είπες, δεν θα υπάρχουν τέτοια μπροστά μου!» Ήμουν σε σοκ και προσπαθούσα να την ηρεμήσω. Της είπα «Μεσκαλίνη κάνουν», γιατί αυτό νόμιζα ότι έκαναν. Μου είπε «Δεν καταλαβαίνεις! Δε μπορώ να το βλέπω! Απλά δεν αντέχω να το βλέπω!»».
Η Janis Joplin στην κορυφή
Το πρώτο άλμπουμ του συγκροτήματος κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1967. Ξεκίνησαν περιοδεία στις ΗΠΑ και τον Καναδά και έκανε τηλεοπτικές εμφανίσεις. Η ιδιαίτερη σκηνική παρουσία και το μέταλλο της φωνής της Janis, την έκαναν να ξεχωρίσει κάτι που τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας δεν εκτίμησαν.
Το περιοδικό TIME, τής έδωσε τον τίτλο της «πιθανότατα ισχυρότερης λευκής τραγουδίστριας στη ροκ μουσική», ενώ η Vogue έγραψε: «Είναι η πιο συγκλονιστική ροκ γυναίκα».
Η Joplin έπαιξε σημαντικό ρόλο στην παραγωγή του δεύτερου άλμπουμ των Big Brother, Cheap Thrills. To άλμπουμ έφθασε στην πρώτη θέση του Billboard 200, 8 εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του και παρέμεινε εκεί για άλλες 8 συνεχόμενες εβδομάδες. Το άλμπουμ έγινε χρυσό και πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο αντίγραφα, τον πρώτο μήνα κυκλοφορίας του. Το σημαντικότερο κομμάτι του, Piece of My Heart, έφθασε στη 12η θέση του Billboard Hot 100, το φθινόπωρο του 1968.
Την ίδια περίοδο, η τραγουδίστρια αποφάσισε να αποχωρήσει από τους Big Brother και να σχημάτισε ένα νέο συγκρότημα, που θα τη στήριζε στις εμφανίσεις της, τους Kozmic Blues Band. Ξεκίνησε να κάνει περιοδείες σε όλο τον κόσμο, αλλά δε μπορούσε να αφήσει τα ναρκωτικά. Ξόδευε 200$ την ημέρα για ηρωίνη (ποσό αντίστοιχο με 1810$ σήμερα!). Το νέο της άλμπουμ έγινε και πάλι χρυσό.
Το Σάββατο της 16ης Αυγούστου εμφανίστηκε μαζί με την μπάντα της στο θρυλικό Woodstock. Η εμπειρία της δεν ήταν και πολύ καλή. Πετώντας με αεροπλάνο πάνω από τον συναυλιακό χώρο, έπαθε κρίση άγχους βλέποντας τον κόσμο. Περίμενε δέκα ώρες μέχρι να ανέβει στη σκηνή και στο διάστημα αυτό, έκανε χρήση ηρωίνης, υπό της οποίας την επήρεια βρισκόταν, καθ’ όλη τη διάρκεια του live της. Αυτό φάνηκε, κυρίως, κατά την ερμηνεία του κομματιού Work Me, Lord. Η χρήση ηρωίνης είχε ως αποτέλεσμα το βράχνιασμα της φωνής της και τη δυσκολία της να χορέψει. Παρά τα προβλήματα, κατάφερε να αποδώσει τόσο καλά, που το κοινό εκστασιασμένο την επευφημούσε και την ανάγκασε να εκτελέσει δύο φορές το Ball and Chain. Η Joplin, όμως, ήταν δυσαρεστημένη με την εμφάνισή της.
Τα τατουάζ της, ένα σύμβολο ανεξαρτησίας
Η Joplin ήταν πιθανότατα η πρώτη celebrity με τατουάζ σε μια εποχή που αυτό ήταν σπάνιο, ειδικά για γυναίκες. Στο καρπό της είχε ένα μικρό τατουάζ με ένα κόκκινο φρούτο και μια αλυσίδα. Όπως είχε δηλώσει η ίδια, συμβόλιζε το πώς η πατριαρχία υποδουλώνει τις γυναίκες. Στο στήθος της είχε μια μικρή καρδιά. Έκανε επίσης τατουάζ μια μικρή καρδιά στο αριστερό της στήθος. Η Janis είπε για τα τατουάζ της: «Ήθελα λίγη διακόσμηση. Βλέπετε, αυτό στον καρπό μου είναι για όλους. Το άλλο στο στήθος μου είναι για μένα και τους φίλους μου. Ένα μικρό κέρασμα για τα αγόρια, σαν κερασάκι στην τούρτα».
Ο tattoo artist είχε πει την εξής ιστορία για αυτήν την εμπειρία: «Όταν η Janis μπήκε στο μαγαζί, δεν την αναγνώρισα. Ήταν αυτή η χίπικη γκόμεν@ με τα ρούχα και όλα αυτά τα βραχιόλια και τα κολιέ. Μου άρεσε. Ήθελε δύο τατουάζ. Κάθε έξυπνος τατουατζής ξέρει ότι όταν ένας πελάτης θέλει δύο τατουάζ, πρώτα κάνεις το μεγαλύτερο. Έλα όμως που η Janis ήταν Αιγόκερως και οι γυναίκες Αιγόκεροι μπορεί να είναι σκληρές. Μου είπε ότι το τατουάζ ήταν ο χειρότερος πόνος που είχε νιώσει και δε θα έκανε δεύτερο. Της είπα να πάμε για ένα ποτό να ηρεμήσει. Όλοι οι άντρες είχαν σοκαριστεί. Ήταν ένα μπαρ της εργατικής τάξης κι εκείνη μπήκε εκεί, με ένα μποά στο λαιμό. Δεν είχαν δει κάτι παρόμοιο! Πάντως γύρισε και της έκανα την καρδούλα στο στήθος». Η τραγουδίστρια το ίδιο βράδυ έκανε πάρτι σπίτι της για να γιορτάσει τα τατουάζ της και 18 φίλες της έλαβαν τατουάζ από τον tattoo artist της.
Οι σχέσεις και ο έρωτας της ζωής της
«Κάθε βράδυ κάνω έρωτα με 25.000 ανθρώπους στη σκηνή, μετά όμως γυρίζω σπίτι μόνη» θα πει, αν και η αλήθεια είναι πως είχε πολλές σχέσεις με άντρες και γυναίκες. Μεταξύ των επιβεβαιωμένων και φημολογούμενων πρώην της ήταν οι: Kris Kristofferson, Leonard Cohen, Pigpen McKernan, Robert Plant, Dick Cavett, Peter Albin, David Niehaus, Bob Neuwirth, Country Joe McDonald. Την περίοδο πριν τον θάνατό της ήταν αρραβωνιασμένη με τον Seth Morgan, έναν 21χρονο φοιτητή και έμπορο ναρκωτικών. Εκείνος έμενε σπίτι της κι εκείνη σε ένα ξενοδοχείο.
Ωστόσο, άλλος θεωρείται ο μεγαλύτερος έρωτάς της. Ήταν 1966 όταν η Joplin έδωσε μια συναυλία με μόλις 15 άτομα στο κοινό. Μεταξύ αυτών, η Peggy Caserta. Κάπως έτσι ξεκίνησε μια θυελλώδης σχέση, με έντονες στιγμές κι ακόμη πιο έντονους χωρισμούς. «Ήμουν εντελώς γυμνή, είχα πάρει ηρωίνη και το κορίτσι που ήταν ανάμεσα στα πόδια μου και μου έκανε στοματικό ήταν η Janis Joplin», έτσι ξεκινά το βιβλίο της Caserta, Going Down with Janis, με θέμα τη σχέση της με την Joplin. Πολλοί κατηγορούν την Caserta ότι έμπλεξε την Joplin με την ηρωίνη (γιατί πάντα πρέπει να κατηγορούμε τους συντρόφους των αγαπημένων μας σταρ για αυτό).
Ένα τρίο που δεν έγινε ποτέ…
Στις 29 Σεπτεμβρίου 1970, η Janis Joplin θα γνωρίσει την Peggy στον αρραβωνιαστικό της. Κάποια στιγμή, με επιμονή της Joplin, αποφασίστηκε να κάνουν ένα τρίο στις 2 Οκτωβρίου. Τελικά, τόσο η Peggy όσο και ο Seth, δεν εμφανίστηκαν εκείνο το βράδυ στο ραντεβού τους. Η Joplin, την επόμενη ημέρα, ήταν έξαλλη αλλά έπρεπε να πάει στο στούντιο για τις τελευταίες ηχογραφήσεις του άλμπουμ της. Εκεί έμαθε ότι ο αρραβωνιαστικός της την απατούσε, με γυναίκες που γνώριζε σε μπαρ κι αργότερα έφερνα σπίτι της. Είχε κάνει το ίδιο μόλις το προηγούμενο βράδυ! Παρά το θυμό της, ήταν ευχαριστημένη με την πορεία του άλμπουμ και στο τέλος βγήκε να το γιορτάσει σε ένα μπαρ με τον μουσικό Ken Pierson κι έναν νεαρό θαυμαστή της. Μετά τα μεσάνυχτα επέστρεψε στο δωμάτιό της.
…οδηγώντας σε θάνατο
Η Joplin είχε αγοράσει προηγουμένως ηρωινή και ανέφερε μέχρι και στον dealer της πόσο είχε ενοχληθεί που οι δύο εραστές της την έστησαν. Στις 4 Οκτωβρίου 1970, η τραγουδίστρια καθυστερούσε να εμφανισθεί στα στούντιο, κάτι που έκανε τον παραγωγό της να ανησυχήσει. Μπαίνοντας στο δωμάτιό της, τη βρήκαν νεκρή, δίπλα στο κρεβάτι της. Η επίσημη αιτία θανάτου της, ήταν η υπερβολική δόση ηρωίνης, ενδεχομένως σε συνδυασμό με τις παρενέργειες του αλκοόλ. Σύμφωνα με τον tour manager, John Cooke, εντελώς συμπτωματικά η Joplin παρέλαβε μεγαλύτερη δόση ηρωίνης από το κανονικό, καθώς υπήρξαν και άλλα παρόμοια κρούσματα, τη συγκεκριμένη εβδομάδα. Δύο εβδομάδες νωρίτερα, ο κόσμος της ροκ είχε χάσει άλλον έναν θρύλο με παρόμοιο τρόπο, τον Jimi Hendrix. Ήταν και οι δυο τους μόνο 27 ετών. To 1995 θα ήταν η πρώτη γυναίκα σόλο καλλιτέχνιδα που μπήκε στο Rock and Roll Hall of Fame.
Κλείνουμε αυτό το αφιέρωμα με το εμβληματικό τραγούδι «Mercedes Benz», το οποίο γράφτηκε σχεδόν αυθόρμητα. Σε μια συνάντηση σε μπαρ, η Joplin άρχισε να τραγουδάει μαζί με τον Michael McClure, τον γνωστό ποιητή των Beat. Το κομμάτι ηχογραφήθηκε σε μία μόνο λήψη ώρες πριν τον θάνατο της Joplin.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου