Ανακαλύφθηκε «χρονοκάψουλα» κάτω από εκκλησία: Βρέθηκε ένας παλαιότερος ναός και κάτω από αυτόν αποκαλύφθηκε κάτι συγκλονιστικό – Οι «θησαυροί» που ήρθαν στο φως

Στην οδό Michelet, κοντά στον επιβλητικό καθεδρικό ναό Saint-Bénigne στην πόλη Dijon,

της Γαλλίας, η εκκλησία του Saint-Philibert, εκτός από χώρος λατρευτικής πρακτικής είναι μία σιωπηρή μάρτυρας αιώνων ιστορίας και αρχιτεκτονικής εξέλιξης.

Το παρελθόν της, το οποίο κουβαλάει τα σημάδια της ανθρώπινης παρέμβασης και της φυσικής διαμόρφωσης, κρύβει θησαυρούς και αποκαλύπτει ίχνη εποχών που εκτείνονται από την Ύστερη Αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη περίοδο.

Η ιστορία της εκκλησίας του Saint-Philibert και τα προβλήματά της

Η εκκλησία του Saint-Philibert, ιδρύθηκε το δεύτερο μισό του 12ου αιώνα, και αποτελεί εξέχον παράδειγμα Ρωμανικής τέχνης στη Βουργουνδία. Στο πέρασμα των αιώνων, το σχέδιό της εξελίχθηκε, με την προσθήκη αξιοσημείωτων αρχιτεκτονικών στοιχείων: μία είσοδος του 15ου αιώνα που τροποποιήθηκε τον 17ο, ένα καμπαναριό με ένα εντυπωσιακό κωδωνοστάσιο του 16ου αιώνα και πλαϊνά παρεκκλήσια στη βόρεια πλευρά, χτισμένα τον 18ο αιώνα.

 Παρά την ιστορική της σημασία, η εκκλησία του Saint-Philibert δεν γλίτωσε από την φθορά του χρόνου. Στον 18ο και τον 19ο αιώνα, η αποθήκευση άλατος στις εγκαταστάσεις αυτές, είχε επιβλαβείς συνέπειες, προκαλώντας κορεσμό του εδάφους με χλωριούχα άλατα που ανέβαιναν σιγά-σιγά μέσα από τις δομές μέσω τριχοειδούς δράσης.

Το 1970, η εγκατάσταση θερμαινόμενης πλάκας από τσιμέντο, επιδείνωσε το πρόβλημα, εγκλωβίζοντας τα υπολείμματα άλατος στο έδαφος και επιδεινώνοντας την καταστροφική επίδρασή του στις πέτρες και τους κίονες του κτιρίου.

Αν και η πλάκα κατέρρευσε και εφαρμόστηκαν διάφορα μέτρα αποκατάστασης, οι  ζημιές -όπως η ρωγμάτωση των λίθων- εξακολουθούν να υφίστανται, καθιστώντας δύσκολες τις προσπάθειες συντήρησης.

Εναέρια λήψη των ανασκαφών. Φωτογραφία: Christophe Fouquin / INRAP

Τα ευρήματα των ανασκαφών

Το δάπεδο της εκκλησίας και οι γύρω χώροι της εκκλησίας έχουν χρησιμεύσει ως τόπος τελευταίας ανάπαυσης για γενιές κατοίκων της Ντιζόν

Πρόσφατες ανασκαφές στον κυρίως ναό αποκάλυψαν ταφές σε ξύλινα φέρετρα, που χρονολογούνται μεταξύ του 14ου και του 18ου αιώνα, ευθυγραμμισμένες σε ανατολικό-δυτικό προσανατολισμό. Τα σώματα, κυρίως ενηλίκων, βρέθηκαν σε ταφές απλές, τυλιγμένα σε σάβανα και συνοδευόμενα από λίγα κτερίσματα, όπως νομίσματα και καθολικά κομποσκοίνια.

Στο εγκάρσιο κλίτος ανακαλύφθηκε ένα αρχαίο οστεοφυλάκιο του 15ου ή 16ου αιώνα, όπου τα λείψανα των νεκρών είχαν αναδιαταχθεί για να δημιουργηθεί χώρος για νέες ταφές. Πηγαίνοντας ακόμη πιο πίσω στον χρόνο, οι ανασκαφές εντόπισαν τάφους dalles – ταφές με πέτρινες πλάκες – που χρονολογούνται από τον 11ο έως τον 13ο αιώνα, συνδέοντας τον χώρο με μια πρώιμη χριστιανική κοινότητα που συνυπήρξε με την κατασκευή της σημερινής εκκλησίας.

Λεπτομέρειες των σαρκοφάγων. Φωτογραφία: Clarisse Couderc / INRAP

Πριν από την κατασκευή της τωρινής ρωμανικής εκκλησίας, ο χώρος στέγαζε τουλάχιστον δύο παλαιότερες εκκλησιαστικές δομές. Ανακαλύψεις του 1923, περιλαμβάνουν μία αψίδα που ανάγεται στον 11^ο αιώνα, γύρω από την οποία βρέθηκαν τύμβοι, μαρτυρώντας την ύπαρξη ενός κοιμητηρίου σύγχρονου με την εκκλησία.

Η πιο εντυπωσιακή ανακάλυψη

Η πιο πρόσφατη ανακάλυψη ωστόσο, είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή. Κάτω από τα θεμέλια του 11^ου αιώνα, υπήρχαν τοίχοι χτισμένοι σε ρυθμό τοιχοποιίας opus spicatum, μια διαδεδομένη τεχνική, χαρακτηριστική του Πρώιμου Μεσαίωνα, υποδηλώντας την παρουσία μιας ακόμη παλαιότερης εκκλησίας, ενδεχομένως από τον 10^ο αιώνα.

Επιπλέον, οι ανασκαφές έφεραν στο φως μια σειρά από σαρκοφάγους που χρονολογούνται από την Ύστερη Αρχαιότητα και τη Μεροβίγγεια περίοδο (6ος έως 8ος αιώνας). Αυτά τα λίθινα λείψανα τοποθετήθηκαν πάνω πάνω από τα παλαιότερα τα οποία ανήκουν στην ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Μία από αυτές ξεχωρίζει για το γλυπτό καπάκι της, κάτι σπάνιο το οποίο τονίζει τη σημασία του χώρου, ως ταφικού κέντρου ανθρώπων της ελίτ.

Οι σαρκοφάγοι αυτές, ήταν μέσα στις – εξαφανισμένες πλέον – δομές, υποδηλώνοντας ότι ο χώρος είχε καταληφθεί από θρησκευτικά ή ταφικά κτίρια, τα οποία λειτούργησαν κατά την μετάβαση από την Αρχαιότητα στον Πρώιμο Μεσαίωνα.

Λεπτομέρειες των σαρκοφάγων. Φωτογραφία: Clarisse Couderc / INRAP

Φόβοι για τη συντήρηση των ευρημάτων

Σήμερα, η εκκλησία Saint-Philibert πρέπει να εξισορροπήσει ανάμεσα στη συντήρηση της ιστορικής της κληρονομιάς και τον έλεγχο της δομικής φθοράς. Προσπάθειες των αρχαιολόγων και των συντηρητών, με επικεφαλής το εθνικό κέντρο για την προληπτική αρχαιολογική μελέτη (Inrap), εξακολουθούν να φέρνουν στο φως θαμμένα μυστικά, προσπαθώντας παράλληλα, να συντηρήσουν και να προστατεύσουν τα ευρήματα.

Παρόλα αυτά, η επίμονη φθορά λόγω του άλατος και η ευθραυστότητα των λίθων, εγείρουν ερωτήματα γύρω από την μακροβιότητα των στρατηγικών για τη συντήρηση του κτιρίου.