Τουρκία: Τι θέλει από την Δαμασκό και μέχρι πού φτάνουν οι φιλοδοξίες της – Η νέα περιφερειακή τάξη που οραματίζεται ο Ερντογάν

Η δραματική κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ

στην Συρία μέσα σε μόλις 11 ημέρες που ξάφνιασε τον κόσμο, έχει φέρει την Τουρκία στη θέση του βασικού παράγοντα για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας. Μάλιστα σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Τουρκία όχι μόνο δεν εξεπλάγη από την αστραπιαία ανατροπή, αλλά είχε και κάπως οργανωτικό ρόλο.

Ωστόσο,  αξιωματούχοι στην Άγκυρα παραμένουν επιφυλακτικοί. Είναι αποφασισμένοι να μην επαναλάβουν τα λάθη που έγιναν κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, τη δεκαετία του 2010, η οποία βύθισε την περιοχή στο χάος.

Αναγνωρίζουν επίσης την ανάγκη υποστήριξης από τους περιφερειακούς συμμάχους και τις δυτικές δυνάμεις για τη σταθεροποίηση της Συρίας. Η  Άγκυρα δεν έχει ξεχάσει τους κινδύνους του παρελθόντος, όπως το ενδεχόμενο η Συρία να μετατραπεί σε ένα κατακερματισμένο κράτος όπως η Λιβύη, όπου οι αντιμαχόμενες φατρίες διχοτόμησαν τη χώρα. Ούτε αποκλείουν το ενδεχόμενο η Συρία να ακολουθήσει την πορεία της Αιγύπτου, όπου ένα σύντομο δημοκρατικό πείραμα καταπνίγηκε από στρατιωτικό πραξικόπημα μέσα σε ένα χρόνο.

Ο τουρκικός δάκτυλος

Σύμφωνα με ανάλυση του βρετανικού Guardian, νωρίτερα φέτος, ο Άσαντ είχε αρνηθεί να ανοίξει διάλογο με την Τουρκία όσο οι τουρκικές δυνάμεις παρέμεναν στο βόρειο τμήμα της χώρας. Η άρνηση αυτή οδήγησε τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να δώσει τον περασμένο μήνα, σιωπηρά,  το πράσινο φως στη ισλαμική οργάνωση Hayat Tahrir al-Sham (HTS) να πραγματοποιήσει τις εντυπωσιακά επιτυχημένες επιθέσεις της στο Χαλέπι και στην συνέχεια στην Χομς και τέλος  στην Δαμασκό.

Πρoσπάθειες ανάλογες έγιναν και στην συνέχεια, όταν οι αντάρτες άρχισαν να προελαύνουν. Ο Σεργκέι Λαβρόφ, πρότεινε να καταβληθούν νέες προσπάθειες για να πεισθεί ο Άσαντ να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την Τουρκία, μεταξύ άλλων και όσον αφορά την απαίτηση της Άγκυρας να μπορεί να παρέμβει για να εμποδίσει τις κουρδικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν τη βόρεια Συρία για να εξαπολύσουν επιθέσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας.

Ο Άσαντ ήταν αμετάπειστος παρά το ότι πλέον το καθεστώς του παρέπαιε.  Η Άγκυρα είναι πεπεισμένη ότι το συριακό YPG, που μάχεται υπό τη σημαία των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων και υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, είναι το ίδιο με την τουρκική κουρδική ομάδα, το PKK. Τώρα η Τουρκία συγκεντρώνει δυνάμεις για να εισβάλει εκ νέου στην Συρία

Αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η Τουρκία μπορεί να ελέγξει την ισλαμιστική HTS που τώρα κυβερνά στην Δαμασκό, σημειώνει ο Γκάρντιαν. Και το Middle East Eye τονίζει ότι ο Ερντογάν επιδιώκει να δεσμεύσει τα κράτη του Κόλπου – τα οποία είναι επιφυλακτικά απέναντι σε κινήματα όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα – για να εξασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη υποστήριξή τους για το μέλλον της Συρίας.

“Ο πρόεδρος πιστεύει ότι οι ανησυχίες που εκφράζονται από τη Σαουδική Αραβία και ιδιαίτερα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα πρέπει να ακουστούν και να εκτιμηθούν οι συμβουλές τους στη Συρία”, δήλωσε στο Middle East Eye πηγή που γνωρίζει τις σκέψεις της κυβέρνησης.

Οι τουρκικές φιλoδοξίες

Ο Ερντογάν πρόκειται να συμμετάσχει σε σύνοδο κορυφής στο Κάιρο την Πέμπτη, όπου αναμένεται να συζητήσει τη νέα συριακή κυβέρνηση με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι.

Ο Σίσι, γνωστός για την αντίθεσή του στις ισλαμιστικές ομάδες, έχει επίσης ανησυχίες ς για την άνοδο της Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) στη Δαμασκό, που κάποτε ήταν το επίκεντρο του αραβικού εθνικισμού.

Αλλά οι φιλοδοξίες της Άγκυρας υπερβαίνουν τον απλό διάλογο. Περιλαμβάνουν περίπλοκες γεωπολιτικές δυναμικές που διαπλέκονται με ζητήματα του πραγματικού κόσμου που θα διαμορφώσουν την ατζέντα της νέας κυβέρνησης της Συρίας.

Παρόλο που η Τουρκία αρνείται εδώ και καιρό την άμεση υποστήριξη της στην HTS -που προέρχεται από την Αλ Κάιντα- δεν κρύβει την επιρροή της στην ομάδα. Την περασμένη εβδομάδα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν παρατήρησε στην τουρκική τηλεόραση: “Κανείς δεν γνωρίζει αυτή την ομάδα καλύτερα από την Τουρκία”.

Ο Ερντογάν φέρεται να έχει υποσχεθεί στρατιωτική και υλικοτεχνική υποστήριξη στην HTS στην προσπάθειά της να σταθεροποιήσει τη χώρα. Έκτοτε, ο Φιντάν συντονίστηκε με διάφορους περιφερειακούς και διεθνείς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της Αραβικής Ομάδας Επαφής, των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά τη διάρκεια μιας συνόδου κορυφής στην Άκαμπα της Ιορδανίας.

Το ανακοινωθέν της συνόδου κορυφής ζητεί μια περιεκτική, μη θρησκευτική και αντιπροσωπευτική κυβέρνηση στη Συρία, η οποία θα συσταθεί μέσω μιας διαφανούς διαδικασίας. Τονίστηκε επίσης ο σεβασμός των δικαιωμάτων των γυναικών και των μειονοτήτων και οραματίστηκε η αρμονική συνύπαρξη της Συρίας με τους γείτονές της.

Και ο Τραμπ είπε ότι η Τουρκία βρίσκεται πίσω από την κατάρρευση της κυβέρνησης Άσαντ στη Συρία. Δήλωσε επίσης ότι  η Τουρκία ήθελε τον έλεγχο της Συρίας “εδώ και χιλιάδες χρόνια” και τώρα τον έχει, μεταδίδει το Middle East Eye (MME).

Mια ουδέτερη Συρία

Αλλά ποιες συγκεκριμένες απαιτήσεις έχει θέσει η Τουρκία σε αυτές τις χώρες; “Δεν έχουμε εκφράσει ακόμα συγκεκριμένες προσδοκίες από τις περιφερειακές χώρες”, δήλωσε στο «MEE» Τούρκος αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας.  Ωστόσο ένα μήνυμα που συνεχίζει να τονίζει η Άγκυρα είναι η επιθυμία της για μια ουδέτερη Συρία.

“Επιθυμία μας είναι η ανάδυση μιας Συρίας που δεν αποτελεί απειλή για άλλες χώρες – ιδίως όσον αφορά την τρομοκρατία”, δήλωσε ο Φιντάν. Τούρκοι αξιωματούχοι τονίζουν ότι η Συρία δεν πρέπει να αποτελεί απειλή για καμία χώρα, συμπεριλαμβανομένου τόσο του Ισραήλ όσο και του Ιράν.

Η Άγκυρα έχει καλέσει συγκεκριμένα το Ισραήλ να σταματήσει τις αεροπορικές επιδρομές σε πρώην στρατιωτικές εγκαταστάσεις και αμυντικές θέσεις του Άσαντ, καταδικάζοντας τις ισραηλινές επιδρομές που έχουν προχωρήσει πιο κοντά στη Δαμασκό.

Ένας άλλος βασικός στόχος για τους Τούρκους αξιωματούχους είναι η εγκαθίδρυση μιας νέας περιφερειακής τάξης. “Δεν θέλουμε την ιρανική κυριαρχία στην περιοχή, ούτε την τουρκική κυριαρχία”, δήλωσε την Παρασκευή ο Φιντάν.

“Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, η Τουρκία και άλλοι πρέπει να συναντηθούν στο πλαίσιο μιας κουλτούρας συνεργασίας και σεβασμού των συνόρων και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του άλλου. Πέρα από τον απλό σεβασμό, πρέπει να δεσμευτούμε να προστατεύουμε ο ένας τον άλλον. Διαφορετικά, εξωτερικοί ηγεμόνες θα παρεμβαίνουν, θα εκμεταλλεύονται την περιφερειακή πόλωση και θα προκαλούν μακροχρόνιες, αιματηρές και δαπανηρές συγκρούσεις”, είπε.

Τα ανοίγματα της Τουρκίας προς τα ΗΑΕ έχουν ήδη προκαλέσει αλλαγή στη ρητορική των ηγετών του Κόλπου, οι οποίοι προηγουμένως υποστήριζαν την επιστροφή του Άσαντ στον Αραβικό Σύνδεσμο.

Και οι  Τούρκοι αξιωματούχοι κατανοούν ότι οποιαδήποτε προσπάθεια ανοικοδόμησης στη Συρία θα απαιτήσει χρηματοδότηση από χώρες του Κόλπου, και δυτικές δυνάμεις, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο Abdulkhaleq Abdulla, ακαδημαϊκός με στενούς δεσμούς με τους ηγέτες των ΗΑΕ, είπε ότι το Άμπου Ντάμπι θα είναι στην πρώτη γραμμή των χωρών που επενδύουν στην οικονομία της Συρίας. Και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen, επισκέφτηκε την Άγκυρα και  ανακοίνωσε ότι οι Βρυξέλλες θα αυξήσουν τη συμμετοχή τους στις πρώτες προσπάθειες ανάκαμψης της Συρίας. Αυτές θα περιλαμβάνουν βασικές υπηρεσίες όπως η ηλεκτρική ενέργεια, το νερό και οι υποδομές.

Μέχρι στιγμής οι στόχοι και οι σκέψεις της Άγκυρας εκπληρώνονται. Η μεταβλητή που δεν έχει ακριβώς προσδιοριστεί είναι οι κινήσεις της Μόσχας. Σίγουρα η Ρωσία πάντως θέλει να διατηρήσει τις αξιοζήλευτες βάσεις της στην Συρία. Και η HTS χρειάζεται έναν σύμμαχο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου η Ρωσία έχει βέτο.

Έτσι, η Άγκυρα ελπίζει ότι τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν θα αναγνωρίσουν την κυβέρνηση υπό την ηγεσία του HTS, θα ανοίξουν εκ νέου τις πρεσβείες τους στη Δαμασκό και θα συμβάλουν στις προσπάθειες σταθεροποίησης. Προς αυτή την κατεύθυνση προφανώς η Τουρκία θα κάνει ότι μπορεί. Ακόμα και μια νέα εισβολή.

.