Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ TWITTER/X

Ο Elon Musk, το X και η ελευθερία του λόγου: Πώς μεταμορφώθηκε το

Twitter σε πλατφόρμα τοξικότητας και fake news.

Η παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει εξελιχθεί σε έναν αόρατο εχθρό που διαβρώνει την πραγματικότητα. Σε έναν κόσμο όπου οι ψευδείς ειδήσεις εξαπλώνονται με την ταχύτητα ενός κλικ, η αλήθεια χάνεται μέσα σε έναν καταιγισμό από φήμες, fake news, χειραγωγημένες εικόνες και προπαγάνδα. Οι χρήστες μετατρέπονται σε πιόνια, όπου κάθε “like” ή “share” μπορεί να ενισχύσει την παραπλάνηση. Η γραμμή ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα γίνεται όλο και πιο λεπτή, και η ερώτηση είναι: ποιος ελέγχει πραγματικά αυτό που πιστεύουμε;

Οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται από μεγάλες πλατφόρμες όπως το Twitter (πλέον X, μετά την εξαγορά του από τον Elon Musk) διαδραματίζουν έναν κεντρικό ρόλο στον καθορισμό του περιεχομένου που εμφανίζεται στους χρήστες, ενισχύοντας ή καταπνίγοντας την ορατότητα συγκεκριμένων μηνυμάτων.

Αυτοί οι αλγόριθμοι βασίζονται σε σύνθετα μαθηματικά μοντέλα που υπολογίζουν την αλληλεπίδραση των χρηστών με το περιεχόμενο, όπως τα κλικ, τα “likes”, και τις αναδημοσιεύσεις, προκειμένου να καθορίσουν ποιο περιεχόμενο θα είναι ορατό και ποιο όχι. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία συχνά οδηγεί στην ενίσχυση του περιεχομένου που είναι αμφιλεγόμενο ή ακριβώς εκείνο που μπορεί να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις.




X (Twitter) (AP PHOTO/DARKO VOJINOVIC, FILE)

Ειδικά όταν πρόκειται για παραπληροφόρηση, οι πλατφόρμες δεν αποτρέπουν πάντα τη διάδοση ψευδών πληροφοριών με την απαιτούμενη αυστηρότητα. Αντιθέτως, οι αλγόριθμοι ενδέχεται να ενισχύουν την προβολή τέτοιου περιεχομένου, καθώς οι χρήστες τείνουν να αλληλεπιδρούν πιο συχνά με ακραία ή παραπλανητικά μηνύματα. Αυτό το φαινόμενο έχει σοβαρές συνέπειες για τη δημόσια σφαίρα και τη δημοκρατία, καθώς η παραπληροφόρηση μπορεί να επηρεάσει τις πολιτικές απόψεις, τις κοινωνικές αντιλήψεις, ακόμη και την υγειονομική πολιτική.

TWITTER/X: ΠΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ ΚΑΙ ΠΟΥ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Από τη στιγμή που ο Elon Musk ολοκλήρωσε την εξαγορά του Twitter το 2022 και το μετονόμασε σε X, ο κόσμος των κοινωνικών δικτύων έχει μπει σε μια νέα, αβέβαιη εποχή. Όπως και με κάθε σημαντική αλλαγή, οι μεταρρυθμίσεις έφεραν υποσχέσεις για καινοτομία και ελευθερία, αλλά η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Αντί για την ευημερία του δημόσιου λόγου, το X έχει εξελιχθεί σε ένα πεδίο όπου η τοξικότητα και η παραπληροφόρηση κυριαρχούν. Αν και η πλατφόρμα είχε προβλήματα με τη διαχείριση του περιεχομένου και τη μάχη κατά της παραπληροφόρησης ήδη από την εποχή του Twitter, η κατάσταση έγινε πιο επικίνδυνη μετά την αλλαγή της ηγεσίας και της πολιτικής του δικτύου από τον Musk.

Πριν την εξαγορά του από τον Musk, το Twitter ήταν κυρίως ένας χώρος για την ανταλλαγή απόψεων και ειδήσεων σε πραγματικό χρόνο, αλλά αντιμετώπιζε και τα προβλήματα που συνεπάγεται η ανωνυμία στο διαδίκτυο: τις επιθέσεις, τις προσβολές και την εξάπλωση ψευδών ειδήσεων. Το Twitter, ωστόσο, είχε μια σχετικά αυστηρή πολιτική για τον έλεγχο αυτών των φαινομένων, προσπαθώντας να προλάβει τις αρνητικές συνέπειες της τοξικότητας. Ωστόσο, η αλλαγή που επέφερε ο Musk δεν βελτίωσε τα πράγματα· το αντίθετο, η κατάσταση επιδεινώθηκε.

Η μετονομασία του Twitter σε X και η αλλαγή του τρόπου διαχείρισης της πλατφόρμας άνοιξαν την πόρτα για περισσότερη ελευθερία έκφρασης χωρίς περιορισμούς. Αν και αυτό φαινόταν ως μια ευκαιρία για ανανέωση, στην πραγματικότητα αποτέλεσε το έδαφος για την εξάπλωση της παραπληροφόρησης και της τοξικότητας, καθώς οι νέοι κανόνες θα έλεγχαν λιγότερο τις επιθέσεις και την παραπληροφόρηση. Κι έτσι, οι χρήστες που εξέφραζαν διαφορετικές απόψεις έγιναν εύκολοι στόχοι για εκφοβισμό και επιθέσεις.
Twitter/X: Ο ρόλος της παραπληροφόρησης και της μισαλλοδοξίας

Ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα που αναδείχθηκε με την αλλαγή του Twitter σε X είναι η εκρηκτική αύξηση της παραπληροφόρησης. Η πλατφόρμα, η οποία παλαιότερα προσπαθούσε να περιορίσει τις ψευδείς ειδήσεις και τις θεωρίες συνωμοσίας, έχει εξελιχθεί σε χώρο όπου η παραπληροφόρηση είναι διαδεδομένη και δύσκολα αναγνωρίσιμη.

Όπως τονίζει ο Maarten Schenk, συνιδρυτής του Lead Stories, «πριν ήταν δύσκολο να βρεις παραπληροφόρηση στο Twitter. Έπρεπε να οργανώσεις αναζητήσεις. Τώρα, απλώς ελέγχεις τα θέματα που είναι δημοφιλή ή βλέπεις τι αναδημοσιεύει ο Elon Musk». Η ίδια η ηγεσία του X ενίσχυσε την εξάπλωση ψευδών πληροφοριών, με τον Musk να αναδημοσιεύει ή να προβάλλει ψευδή ή παραπλανητικά δεδομένα, για παράδειγμα με τις θέσεις του σχετικά με τις αμερικανικές εκλογές. Ειδικοί διαπίστωσαν ότι οι ψευδείς ισχυρισμοί που διατυπώνει ο Musk, συχνά αναπαράγονται και ενισχύονται στην πλατφόρμα, φτάνοντας σε εκατομμύρια χρήστες.

Twitter/X MATT ROURKE, FILE/AP PHOTO

Αυτό το φαινόμενο επηρεάζει όχι μόνο τις πολιτικές συζητήσεις, αλλά και την κοινωνική σταθερότητα. Πριν από τις εκλογές, μια τέτοια παραπληροφόρηση μπορεί να δημιουργήσει καχυποψία και διχόνοια. Ο Rabiu Alhassan, διευθυντής του FactSpace στην Δυτική Αφρική, προειδοποίησε ότι οι κοινωνίες με νεανικούς πληθυσμούς και αναπτυσσόμενες δημοκρατίες είναι πιο ευάλωτες στην παραπληροφόρηση που διαδίδεται μέσω αυτών των πλατφορμών. Ειδικά σε περιοχές με αδύναμα πολιτικά συστήματα, η διάδοση παραπληροφόρησης μπορεί να αποσταθεροποιήσει κυβερνήσεις και να διαταράξει την κοινωνική συνοχή.

Στην εποχή του Twitter, υπήρχε συνεργασία με ανεξάρτητους ελεγκτές γεγονότων, με την πλατφόρμα να ενσωματώνει τα αποτελέσματα αυτών των ελέγχων. Ωστόσο, με την αλλαγή της ηγεσίας και την αφαίρεση της συμμετοχής των επαγγελματιών, το X έχει αποχωρήσει από κάθε επίσημη συνεργασία με τους ελεγκτές γεγονότων. Όπως σημειώνει η Clara Jiménez Cruz, συνιδρύτρια του Maldita.es, «το X βασίζεται σε ένα σύστημα που έχει πλεονεκτήματα, αλλά επιτρέπει την εξάπλωση παραπληροφόρησης και μισαλλοδοξίας».

Ειδικοί τονίζουν πως η στρατηγική αυτή, αν και μπορεί να φαίνεται δημοκρατική, ενισχύει την πολωμένη φύση της συζήτησης.

Αυτό το μοντέλο έχει επηρεάσει την ποιότητα των πληροφοριών στην πλατφόρμα. Σύμφωνα με μια μελέτη του Maldita.es, το 70% των περιπτώσεων παραπληροφόρησης δεν λαμβάνουν καμία δράση από την πλατφόρμα, και μόνο το 15% των ανακριβών αναρτήσεων που ελέγχθηκαν από ανεξάρτητους ελεγκτές είχαν συνοδευτικά «Community Notes», δηλαδή ένα χαρακτηριστικό του Twitter/X που στοχεύει στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης μέσω συνεργασίας της κοινότητας των χρηστών. Αυτό σημαίνει ότι πολλά θέματα διαδίδονται χωρίς κανένα έλεγχο ή διάψευση.
Τα fake news εξαπλώνοται σαν ιός, διαπιστώνει μελέτη

Οι ψευδείς ειδήσεις διαδίδονται γρηγορότερα, βαθύτερα και ευρύτερα από την αλήθεια, όπως έδειξε μελέτη του MIT Media Lab. Ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνών παραλληλίζει τη διάδοση των ψευδών ειδήσεων στο διαδίκτυο με τη μετάδοση ιών. Με εργαλεία μοντελοποίησης που χρησιμοποιούνται για την εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών, οι ειδικοί μελετούν την παραπληροφόρηση σαν να πρόκειται για παθογόνο νόσο που εξαπλώνεται. Στόχος τους είναι να κατανοήσουν τη διάδοση των fake news, ώστε να βρουν τρόπους περιορισμού τους.

Το μοντέλο SIR (susceptible-infectious-recovered), που συνήθως εφαρμόζεται στην παρακολούθηση επιδημιών, αποδεικνύεται αποτελεσματικό και για την ανάλυση της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης. Σε αυτό, τα άτομα κατηγοριοποιούνται ως:

– Ευάλωτα: επιρρεπή στο να πιστέψουν ψευδείς πληροφορίες,
– Μολυσμένα: ήδη εκτεθειμένα σε παραπληροφόρηση,
– Ανθεκτικά: έχουν αναπτύξει «ανοσία» στην παραπληροφόρηση.

Οι μαθηματικοί χρησιμοποιούν διαφορικές εξισώσεις για να περιγράψουν τη δυναμική της διάδοσης, όπως συμβαίνει και στα κοινωνικά δίκτυα, όπου η παραπληροφόρηση μεταδίδεται από χρήστη σε χρήστη. Κάποιοι επηρεάζονται άμεσα, άλλοι όχι, ενώ ορισμένοι λειτουργούν ως «ασυμπτωματικοί φορείς», διαδίδοντας ψευδείς πληροφορίες χωρίς να αντιλαμβάνονται τον αντίκτυπό τους.

Social Media ISTOCKPHOTO

Ένα κρίσιμο στοιχείο για την κατανόηση της εξάπλωσης είναι ο «βασικός αριθμός αναπαραγωγής» (R0), που υποδεικνύει πόσα άτομα μπορεί να επηρεάσει μια μολυσμένη πηγή. Στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, ο R0 είναι ανησυχητικά υψηλός, ενισχυμένος από τον ρόλο των influencers και των δημοφιλών λογαριασμών που μπορούν να επηρεάσουν εκατομμύρια ανθρώπους με μία μόνο ανάρτηση.

Τα μαθηματικά μοντέλα δεν περιορίζονται μόνο στην ανάλυση του προβλήματος αλλά προσφέρουν και λύσεις. Μια πολλά υποσχόμενη στρατηγική είναι το prebunking – η προληπτική «εκπαίδευση» του κοινού για την αναγνώριση της παραπληροφόρησης. Παρόμοια με τον εμβολιασμό, αυτή η μέθοδος προετοιμάζει τους ανθρώπους να αντιστέκονται στη διάδοση ψευδών ειδήσεων. Για παράδειγμα, στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2024, οι χρήστες ενημερώθηκαν εκ των προτέρων για συχνές ψευδείς πληροφορίες και εφοδιάστηκαν με εργαλεία για την αντιμετώπισή τους.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης απαιτεί στοχευμένες παρεμβάσεις. Με τις κατάλληλες τεχνικές και στρατηγικές, είναι εφικτό να μειωθεί η επίδρασή της και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της κοινωνίας απέναντι σε αυτήν.
Ενίσχυση της τοξικότητας στο X. Είναι το BlueSky η απάντηση;

Το X έχει γίνει το πεδίο για έντονες πολιτικές διαμάχες, συχνά με χαρακτήρα προσωπικών επιθέσεων, εκφοβισμού και ρητορικής μίσους. Οι επιθέσεις και η μισαλλοδοξία ενισχύθηκαν με την ελευθερία που παραχώρησε ο Musk στους χρήστες, οι οποίοι πλέον αισθάνονται ότι μπορούν να επιτεθούν ελεύθερα χωρίς συνέπειες. Η κουλτούρα του “ή όλα ή τίποτα” κυριαρχεί, με την ένταση να εντείνεται και το πλαίσιο της συζήτησης να γίνεται όλο και πιο τοξικό. Οι προσωπικές επιθέσεις, το «slut-shaming», και οι σεξιστικές ή ρατσιστικές προσβολές έχουν γίνει κανονικότητα στην πλατφόρμα.

Αυτή η νέα τάση στην πλατφόρμα έχει οδηγήσει πολλούς χρήστες, κυρίως δημοσιογράφους, να αποχωρήσουν ή να περιορίσουν τη συμμετοχή τους.

Και τον τελευταίο καιρό, πολλοί “μετακόμισαν” σε ένα σχετικά νέο μέσο, το οποίο υπόσχεται να προστατεύσει τους χρήστες. Ο λόγος για το Bluesky, το οποίο ξεκίνησε το 2019 ως ερευνητικό έργο για την “αποκέντρωση” του Twitter από τον τότε Διευθύνοντα Σύμβουλο και συνιδρυτή του, Jack Dorsey. Αργότερα, το 2021, έγινε ανεξάρτητη εταιρεία και το 2023 άνοιξε για το κοινό σε beta έκδοση.

Ωστόσο, ο Ντόρσεϊ είχε αποχωρήσει από το Twitter τον Νοέμβριο του 2021, πριν το Bluesky μετατραπεί σε ανεξάρτητη εταιρεία τον Φεβρουάριο του 2022. Με τη νέα διοίκηση στο Twitter, η συμφωνία τους με το Bluesky διακόπηκε, καθιστώντας το μια αυτόνομη οντότητα.

Ο Ντόρσεϊ διέκοψε εντελώς τις σχέσεις του με το Bluesky τον Μάιο, αποχωρώντας από το διοικητικό συμβούλιο και διαγράφοντας τον λογαριασμό του. Μάλιστα, μετά την αποχώρησή του, εξήρε το X ως “τεχνολογικά ελεύθερο μέσο”, καλώντας τους χρήστες να παραμείνουν στην πλατφόρμα, κάνοντας στροφή 180 μοιρών από την περσινή του στάση, όταν επέκρινε ανοιχτά τον Musk.

Μπορεί Bluesky και Χ να μοιάζουν πολύ μεταξύ τους, όσον αφορά τα εξωτερικά χαρακτηριστικά τους, ωστόσο το Bluesky λειτουργεί με εντελώς διαφορετικό τρόπο λόγω της αποκεντρωμένης φύσης του, βασισμένο στο πρωτόκολλο AT Protocol. Αυτό δίνει στους χρήστες μεγαλύτερο έλεγχο στα δεδομένα και το περιεχόμενό τους, καθώς αυτά δεν αποθηκεύονται σε κεντρικούς διακομιστές όπως στο Facebook ή το Instagram. Με άλλα λόγια οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν τους δικούς τους servers, όπου αποθηκεύουν δεδομένα και ορίζουν κανόνες, αντί να βασίζονται σε servers της εταιρείας.

Ως προς τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά, πράγματι, η ομοιότητα με το Twitter είναι μεγάλη. Μπορείς να κάνεις αναρτήσεις κειμένου με όριο 256 χαρακτήρες (γνωστές ως “skeets”), να προσθέτεις εικόνες και βίντεο, να αναδημοσιεύσεις, να κάνεις like και να απαντάς σε άλλους χρήστες.

Παράλληλα, μπορείς να ακολουθείς άλλους χρήστες, να δημιουργείς τη δική σου ροή και να στέλνεις προσωπικά μηνύματα, παρόμοια με το X αλλά μπορείς επίσης και να μπλοκάρεις άλλους λογαριασμούς.

Παράλληλα, κάτι που έχει κάνει το Bluesky να προτιμάται έναντι του Χ μετά την εκλογή Τραμπ είναι η στάση του απέναντι στην παραπληροφόρηση. Το νέο social media διαθέτει ομάδα διαχείρισης για την επιβολή κατευθυντήριων γραμμών στην κοινότητα, απαγορεύοντας την προώθηση ρητορικής μίσους ή εξτρεμιστικής συμπεριφοράς.

“Η διαδικτυακή μας εμπειρία δεν χρειάζεται να εξαρτάται από δισεκατομμυριούχους που αποφασίζουν μονομερώς τι θα βλέπουμε. Σε ένα ανοιχτό κοινωνικό δίκτυο, όπως το Bluesky, μπορείς να διαμορφώσεις την εμπειρία σου όπως θέλεις,” αναφέρει η ιστοσελίδα του Bluesky— αφήνοντας αιχμές κατά της ιδιοκτησίας του Musk στο X.