Γάζα: Ο παράγοντας που άνοιξε τον δρόμο για την υπογραφή της συμφωνίας εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς – Πότε θα τεθεί σε ισχύ και πώς θα εφαρμοστεί

Για πρώτη φορά εδώ και πάνω από ένα χρόνο, μια συμφωνία για την

απελευθέρωση των ισραηλινών ομήρων που κρατούνται στη Γάζα και τον τερματισμό του καταστροφικού πολέμου στην περιοχή φαίνεται ότι επιτεύχθηκε, έστω και με κάποιες αμφιβολίες ή εκκρεμότητες. Οι ΗΠΑ λένε ότι το θέμα του ρόλου της Χαμάς στη μεταπολεμική Γάζα θα αποτελέσει το επίκεντρο μελλοντικών διαπραγματεύσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρώτο στάδιο της συμφωνίας θα προβλέπει την επιστροφή στο Ισραήλ 33 ομήρων, που κρατούνται αιχμάλωτοι από την Χαμάς και μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός. Μεταξύ των πρώτων που θα ελευθερωθούν είναι και οι Αμερικανοί υπήκοοι που συνελήφθησαν στο νότιο Ισραήλ, όπως είπε ο Μπάιντεν.

 Αλλά πολλά από αυτά είναι ακόμη στον αέρα – ακόμη και μετά την οριστικοποίηση ότι οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία. Πολλοί παράγοντες μπορούν να σαμποτάρουν τη συμφωνία στα στάδια του σχεδιασμού της ή κατά τη διάρκεια της υλοποίησής της. Ο σχεδιασμός και υλοποίηση σε ένα βαθμό θα συμπορεύονται.

Η ανταποκρίτρια της Haaretz, Linda Dayan μίλησε με τον ανώτερο αναλυτή ασφαλείας της Haaretz, Amos Harel για τα εμπόδια που παραμένουν, το μέλλον της Γάζας, την τύχη των ομήρων και τις διαψευσμένες ελπίδες της ριζοσπαστικής δεξιάς του Ισραήλ.

Πολλά από αυτά, εξηγεί ο Harel, εξαρτώνται από έναν άνθρωπο: τον επερχόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. «Δεν είμαι σίγουρος ότι ο Τραμπ έχει ένα πραγματικό σχέδιο για αυτό, και ο Τραμπ μπορεί να το παίζει κάθε φορά ανάλογα με τις εξελίξεις», είπε ο Harel. «Αλλά κάτι σημαντικό συμβαίνει. Δεν πρόκειται μόνο για την κατάπαυση του πυρός αυτή τη στιγμή και τη συμφωνία για τους ομήρους, αλλά και για μια πιθανή διπλωματική λύση – ή μια προσπάθεια διπλωματικής λύσης στην περιοχή».

Ο παράγοντας που άλλαξε την ροή των διαπραγματεύσεων

Ωστόσο, σύμφωνα με την εφημερίδα Haarez ο παράγοντας που άλλαξε την ροή των διαπραγματεύσεων ήταν ότι η ακροδεξιά του Ισραήλ που συμμετέχει στην κυβέρνηση Νετανιάχου και έχει αποτελέσει έναν από τους μοχλούς πίεσης, συνειδητοποιεί τώρα ότι ο Τραμπ δεν είναι ο σωτήρας που φαντάζονταν οι περισσότεροι.

Η απόφαση του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να πιέσει έντονα προς μια συμφωνία προκάλεσε αναταραχή στο ακροδεξιό κόμμα του Ισραήλ, τον Θρησκευτικό Σιωνισμό. Ο ηγέτης του, ο Μπετζαλέλ Σμότριχ, έχει βρεθεί πια ανάμεσα στον εξτρεμισμό του κόμματός του, την «τυραννία» του Νετανιάχου και τη συναλλαγή του Τραμπ.

Πότε θα τεθεί σε ισχύ και πώς θα εφαρμοστεί

Η πρώτη φάση της συμφωνίας θα διαρκέσει 42 ημέρες και η εφαρμογή της θα ξεκινήσει δύο ή τρεις ημέρες μετά την υπογραφή της. Μέχρι στιγμής όλα δείχνουν ότι θα ισχύσει από την Κυριακή, αλλά πριν από αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι θα πρέπει την Πέμπτη (16/1) να την εγκρίνει το υπουργικό Συμβούλιο του Ισραήλ, το οποίο θα συνεδριάσει επί τούτου.

Μετά τις ανακοινώσεις ότι επιτεύχθηκε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και τερματισμού ομηρίας, τα αραβικά μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν τις υποτιθέμενες διατάξεις της συμφωνίας.
Σύμφωνα με αυτά τα δημοσιεύματα, η συμφωνία θα περιλαμβάνει την επίβλεψη από το Κατάρ και την Αίγυπτο της επιστροφής των προσφύγων από τη νότια Λωρίδα της Γάζας στο βορρά και ταυτόχρονα θα ολοκληρωθεί σταδιακά η αποχώρηση των IDF (του ισραηλινού Στρατού) από το διάδρομο Netzarim.

Η Χαμάς απαίτησε από τους διαμεσολαβητές να καθορίσουν το χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου θα αποχωρήσουν οι IDF, και μάλιστα ζήτησε ένα χρονοδιάγραμμα.  Ο πρόεδρος Joe Biden δήλωσε ότι τα “θεμέλια” της συμφωνίας είχαν προταθεί ήδη από τον Μάιο και στην συνέχεια τον Ιούνιο του 2024. Όπως είχε προαναγγελθεί η συμφωνία προβλέπει τρία στάδια εφαρμογής.

Πρώτη φάση

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι IDF θα μειώσουν την παρουσία τους στο διάδρομο της Φιλαδέλφειας και στη συνέχεια θα αποσυρθούν εντελώς από αυτόν, κατά τη διάρκεια των πρώτων 50 ημερών, σύμφωνα με την Haarez.  Οι IDF θα αποσυρθούν σε απόσταση περίπου 700 μέτρων από τα σύνορα.

Το Ισραήλ συμφώνησε να ανοίξει το συνοριακό πέρασμα της Ράφα μια εβδομάδα μετά την εφαρμογή της συμφωνίας και η συμφωνία θα περιλαμβάνει πρωτόκολλο σχετικά με την ανθρωπιστική βοήθεια κατά την πρώτη φάσh. Όλα αυτά θα τελούν υπό την εποπτεία των διαμεσολαβητών.

Το Ισραήλ αναμένεται να ξεκινήσει αμέσως τις προετοιμασίες για να αρχίσει η διακίνηση της βοήθειας μέσω του περάσματος στην Ράφα. Όλοι οι τραυματισμένοι και άρρωστοι Παλαιστίνιοι πολίτες θα μπορούν να φύγουν μέσω του συγκεκριμένου περάσματος.

Ανεπιβεβαίωτες αναφορές λένε ότι το Ισραήλ θα αρχίσει να επιτρέπει στους άοπλους πρόσφυγες να επιστρέψουν στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας με τα πόδια, ενώ η επιστροφή με οχήματα θα εφαρμοστεί αργότερα.

Η απελευθέρωση των ομήρων

Ο πρωθυπουργός του Κατάρ επιβεβαίωσε ότι θα απελευθερωθούν 33 όμηροι: πρώτα οι γυναίκες και τα παιδιά, μετά οι γυναίκες στρατιώτες, μετά οι άνδρες άνω των 50 ετών και οι νεαροί άνδρες που ορίζονται ως “ανθρωπιστικές περιπτώσεις”.

Οι ανθρωπιστικές περιπτώσεις περιλαμβάνουν την Avera Mengistu, που κρατείται από το 2014, και τον Hisham al-Sayed, που κρατείται από το 2015. Και οι δύο εισήλθαν στη Λωρίδα της Γάζας ενώ έπασχαν από μακροχρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας, γεγονός που εγείρει φόβους για την κατάσταση της υγείας τους.

Σε αντάλλαγμα, το Ισραήλ θα απελευθερώσει περίπου 2.000 καταδικασμένους τρομοκράτες, συμπεριλαμβανομένων περίπου 250 που είχαν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη. Επιπλέον, το Ισραήλ θα απελευθερώσει περίπου χίλιους τρομοκράτες που συνελήφθησαν μετά τις 7 Οκτωβρίου.

Το Ισραήλ θα απελευθερώσει 1.000 κρατούμενους από τη Γάζα, οι οποίοι συνελήφθησαν όλοι μετά τις 8 Οκτωβρίου 2023 και κανένας δεν είχε άμεση εμπλοκή στην 7η Οκτωβρίου. Κανένας τρομοκράτης που εμπλέκεται στην 7η Οκτωβρίου δεν θα απελευθερωθεί στο πλαίσιο της συμφωνίας, όπως ανέφερε προηγουμένως η Jerusalem Post.

Άλλες πηγές ανέφεραν ότι το Ισραήλ θα αποσυρθεί από το μεγαλύτερο μέρος της Γάζας κατά την πρώτη φάση και θα διατηρήσει μια συνοριακή λωρίδα στα βόρεια και ανατολικά της Λωρίδας της Γάζας.

Οι διαμεσολαβητές υποσχέθηκαν να εκδώσουν ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που θα υποστηρίζει την κήρυξη κατάπαυσης του πυρός για να διασφαλίσουν ότι τα μέρη θα συμμορφωθούν με τη συμφωνία.

Η διαφωνία για τον διάδρομο της Φιλαδέλφειας

Το Ισραήλ ήθελε να επιβλέπει τον διάδρομο Φιλαδέλφειας, αλλά το αίτημα αυτό απορρίφθηκε. Σύμφωνα με αναφορές ξένων μέσων ενημέρωσης, το Ισραήλ πείστηκε για την ανάγκη να αποσυρθεί από την περιοχή.  Οι αναφορές για “απόσυρση από το διάδρομο της Φιλαδέλφειας” είναι ένα πλήρες ψέμα. Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου δεν εγκατέλειψε ούτε χιλιοστό του ισραηλινού ελέγχου του διαδρόμου Φιλαδέλφειας”, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Ισραηλινού πρωθυπουργού.

Το Ισραήλ ήθελε μόνιμο αντιπρόσωπο στο πέρασμα της Ράφα, αλλά και αυτό απορρίφθηκε. Αντ’ αυτού, η Αίγυπτος θα εκπαίδευε τις δυνάμεις που είναι υπεύθυνες για τη διασφάλιση του περάσματος της Ράφα, σύμφωνα με τα αραβικά δημοσιεύματα. Αλλά στην πραγματικότητα το τι θα ισχύσει θα ξεκαθαρίσει όταν τελειώσουν όλες οι επικυρώσεις της συμφωνίας, και όσο προχωρούν ομαλά οι φάσεις της συμφωνίας.