Ανάκληση 2,8 τόνων ελληνικής ζύμης σφολιάτας από την αγορά των ΗΠΑ λόγω trans λιπαρών

Απόσυρση μεγάλης ποσότητας κατεψυγμένης ζύμης ελληνικών

συμφερόντων – Οι κίνδυνοι για την υγεία και οι διαφορές στους κανονισμούς ασφαλείας μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής

Τα μερικώς υδρογονωμένα έλαια, γνωστά στη βιομηχανία τροφίμων ως PHOs, αποτελούν εδώ και δεκαετίες ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα συστατικά στην παγκόσμια διατροφή. Πρόκειται για φυτικά έλαια που έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία με την προσθήκη υδρογόνου ώστε να μετατραπούν από υγρά σε στερεά, προσφέροντας στα τρόφιμα μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και βελτιωμένη υφή. Η χρήση τους υπήρξε ιδιαίτερα διαδεδομένη στα προϊόντα σφολιάτας, καθώς τα έλαια αυτά εξασφαλίζουν την απαραίτητη πλαστικότητα για τη δημιουργία των πολλαπλών στρώσεων της ζύμης. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή δημιουργεί τα λεγόμενα trans λιπαρά οξέα, τα οποία έχουν συνδεθεί άμεσα από την επιστημονική κοινότητα με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, καθώς αυξάνουν την κακή χοληστερόλη και επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα.

 Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων σε γνωμοδότηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η πρόσληψη trans λιπαρών οξέων θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερη στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής. Παράλληλα, σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπενθυμίζει ότι η στεφανιαία νόσος αποτελεί την κυριότερη αιτία θανάτου στην Ένωση και ότι η υψηλή πρόσληψη trans λιπαρών αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, περισσότερο από κάθε άλλη θρεπτική ουσία ανά θερμίδα, υπογονιμότητας, ενδομητρίωσης, χολολιθίασης, νόσου του Alzheimer, διαβήτη, παχυσαρκίας και ορισμένων καρκίνων από την ευρεία κατανάλωσή τους. Η έκθεση κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο καθορισμός νόμιμου ορίου για τα βιομηχανικώς παραγόμενα trans λιπαρά είναι το πλέον αποτελεσματικό μέτρο για τη δημόσια υγεία. Μάλιστα, ήδη από το 2018, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ζητήσει την πλήρη εξάλειψη των βιομηχανικώς παραγόμενων trans λιπαρών οξέων από τον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων.

Σημειώνεται ότι ενώ στις ΗΠΑ η απαγόρευση των PHOs είναι καθολική, στην Ευρωπαϊκή Ένωση ισχύει ο Κανονισμός 2019/649, ο οποίος επιβάλλει ανώτατο όριο 2 γραμμαρίων βιομηχανικών trans λιπαρών ανά 100 γραμμάρια λίπους στο τελικό προϊόν. Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εξαγωγικές επιχειρήσεις κατά την προσαρμογή των προϊόντων τους στα διαφορετικά νομοθετικά πλαίσια των διεθνών αγορών.

Αυτές οι αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές οδήγησαν στην πρόσφατη εθελοντική ανάκληση προϊόντων με το εμπορικό σήμα Zimi από την εταιρεία Karabetian Import and Distribution, Inc. στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το συγκεκριμένο brand, το οποίο ανήκει σε ελληνική βιομηχανία παραγωγής κατεψυγμένης ζύμης με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα, βρέθηκε στο επίκεντρο του ελέγχου των αμερικανικών αρχών. Η ανάκληση, η οποία ξεκίνησε στα μέσα Νοεμβρίου του 2025, αφορά το προϊόν κατεψυγμένης σφολιάτας Zimi Puff Pastry French Style, καθώς διαπιστώθηκε η παρουσία μερικώς υδρογονωμένων ελαίων, τα οποία πλέον απαγορεύονται πλήρως στην αμερικανική αγορά από τον FDA.

Η συνολική ποσότητα των προϊόντων που αποσύρονται ανέρχεται σε 338 κιβώτια, ποσότητα που αντιστοιχεί σε περίπου 2,8 τόνους (2.839,2 κιλά). Συγκεκριμένα, η ανάκληση αφορά τις συσκευασίες των 700 γραμμαρίων με κωδικό UPC 5201592020017 και παρτίδες κωδικού Lot 122025 με ημερομηνίες λήξης τον Νοέμβριο του 2026 και τον Σεπτέμβριο του 2026. Η διανομή των προϊόντων είχε πραγματοποιηθεί σε δέκα πολιτείες των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων η Καλιφόρνια, το Τέξας και η Φλόριντα. Η ανάκληση έχει ταξινομηθεί ως Class II, κατηγορία που χρησιμοποιείται όταν η χρήση ενός προϊόντος μπορεί να προκαλέσει προσωρινά προβλήματα υγείας.

Οι πληροφορίες της ανάκλησης, δημοσιεύτηκαν στην επίσημη βάση δεδομένων Enforcement Reports του αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων, η οποία αποτελεί το πλέον έγκυρο εργαλείο παρακολούθησης των ανακλήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πλατφόρμα αυτή παρέχει πλήρη διαφάνεια καθώς καταγράφει με λεπτομέρεια όλες τις ενέργειες επιβολής της νομοθεσίας για τρόφιμα, φάρμακα και καλλυντικά, περιλαμβάνοντας κρίσιμες πληροφορίες όπως την αιτιολογία της ανάκλησης, την ποσότητα που ανακαλείται, την ταξινόμηση της επικινδυνότητας, τους ακριβείς κωδικούς παρτίδων και τις γεωγραφικές περιοχές διανομής.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με την πλήρη απαγόρευση που ισχύει στις ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθεί τον Κανονισμό 2019/649, ο οποίος επιβάλλει ανώτατο όριο 2 γραμμαρίων βιομηχανικών trans λιπαρών ανά 100 γραμμάρια λίπους στο τελικό προϊόν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ανάκληση πραγματοποιείται με βάση τα αυστηρά αμερικανικά πρότυπα που απαιτούν μηδενική παρουσία PHOs στις εξαγωγές τροφίμων.

Στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα τρανς λιπαρά δεν αποτελούν ευρέως γνωστό θέμα και σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού εξακολουθεί να αγνοεί την ύπαρξή τους. Χαρακτηριστικά, έκθεση του ΕΦΕΤ σε δείγμα περίπου 2.000 ατόμων έδειξε ότι μόλις ένας στους τρεις Έλληνες είχε ακούσει ή διαβάσει σχετικά με τα τρανς λιπαρά. Παρά το χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης, η μέση κατανάλωσή τους στη χώρα δεν είναι τόσο υψηλή ώστε να θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνη.

Σύμφωνα με ευρωπαϊκά στοιχεία από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, η μέση πρόσληψη τρανς λιπαρών οξέων από όλες τις πηγές κυμαινόταν ανά χώρα από 0,5% έως 2,1% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης στους άνδρες και από 0,8% έως 1,8% στις γυναίκες. Παράλληλα, τα περισσότερα τρόφιμα περιέχουν λιγότερα από 2 γραμμάρια τρανς λιπαρά οξέα ανά 100 γραμμάρια λίπους, όριο που προβλέπεται από τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει ότι το 77% των τροφίμων περιέχει κάτω από 0,5 γραμμάρια τρανς λιπαρά ανά 100 γραμμάρια.