Πόλη του Μεξικού 1968

Ήταν οι 16οι Ολυμπιακοί Αγώνες της σύγχρονης ιστορίας και διεξήχθησαν

από τις 12 έως τις 27 Οκτωβρίου στην Πόλη του Μεξικού. Πήραν μέρος 5.530 αθλητές (4.750 άνδρες και 780 γυναίκες) από 112 χώρες, που διαγωνίσθηκαν σε 172 αγωνίσματα 19 αθλημάτων. Στα μετάλλια κυρίαρχη δύναμη αναδείχθηκε για μία ακόμη φορά η ομάδα των ΗΠΑ. Η ελληνική αποστολή με 61 αθλητές κατέκτησε ένα χάλκινο μετάλλιο με τον Πέτρο Γαλακτόπουλο στην ελληνορωμαϊκή πάλη.

Η Πόλη του Μεξικού κέρδισε τους αγώνες το 1963, όταν υπερίσχυσε του Ντιτρόιτ, της Λιόν και του Μπουένος Άιρες. Οι αθάνατοι της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής θέλησαν με την απόφασή τους αυτή να επιβραβεύσουν την οικονομική πρόοδο της μεγάλης χώρας της Κεντρικής Αμερικής, που ανήκε πλέον στη χορεία των αναπτυσσόμενων κρατών. Δεν υπολόγισαν, όμως, το έλλειμμα δημοκρατίας της χώρας των Αζτέκων, την οποία κυβερνούσε από το 1929 το Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα.

Η διαμαρτυρία των Σμιθ και Κάρλος

Δέκα μέρες πριν από την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων (2 Οκτωβρίου 1968) σοβαρά επεισόδια έγιναν στην Πόλη του Μεξικού, που είχαν αιματηρή κατάληξη. Φοιτητές του Πολυτεχνείου και νεολαίοι που διαδήλωναν κατά της τέλεσης των Αγώνων συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις ασφαλείας στην Πλατεία των Τριών Πολιτισμών στη συνοικία Τλατέλολκο, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 4 διαδηλωτές και να τραυματισθούν 30, σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό. Ανεπίσημες πηγές ανέβασαν τους νεκρούς σε 267 και τους τραυματίες σε 1000. Πολλοί τότε μίλησαν για μποϊκοτάζ των Αγώνων, αλλά η ΔΟΕ θεώρησε εσωτερική υπόθεση της χώρας τις ταραχές και δεν αποδέχθηκε το αίτημα, με το χιλιοειπωμένο επιχείρημα ότι ο αθλητισμός δεν αναμιγνύεται στην πολιτική.

Στο αγωνιστικό μέρος κυριάρχησαν οι αθλητές των ΗΠΑ, ενώ ο στίβος έκλεψε την παράσταση με τα εξωπραγματικά ρεκόρ στα σπριντ και το μήκος, λόγω του μεγάλου υψομέτρου (2.240 μέτρα), που είναι χτισμένη η Πόλη του Μεξικού. Ο Μπομπ Μπίμον στο άλμα εις μήκος πέταξε στα 8.90 μ, ο Τζίμι Χάινς έτρεξε τα 100 μ. σε 9.95, ο Τζίμι Σμιθ τα 200 μ. σε 19.83 και ο Λι Ίβανς τα 400 μ. σε 43.86. Όλες αυτές οι επιδόσεις των αμερικανών αθλητών ήταν παγκόσμια ρεκόρ που κράτησαν για πολλά χρόνια.

Δύο ακόμα αμερικανοί αθλητές έγραψαν ιστορία. Ο ένας ήταν ο νικητής του ύψους Ντι Φόσμπερι. Λάνσαρε ένα νέο παλμό στο αγώνισμα (πέρασμα του πήχυ με την πλάτη), που έκτοτε καθιερώθηκε και πήρε το όνομά του (Φόσμπερι Φλοπ). Ο άλλος ήταν ο δισκοβόλος Αλ Έρτερ (1936 - 2007), που κατέκτησε χρυσό μετάλλιο σε τέταρτη συνεχόμενη Ολυμπιάδα.

Παρά τις προσπάθειες της ΔΟΕ, η πολιτική έκανε την εμφάνισή της στους Αγώνες, σε μια χρονιά που είχε σημαδευτεί από τις δολοφονίες του Ρόμπερτ Κένεντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, αλλά και τον συνεχιζόμενο πόλεμο στο Βιετνάμ. Οι αμερικανοί αθλητές Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος -1ος και 3ος αντίστοιχα στα 200 μέτρα- ήταν μέλη των «Μαύρων Πανθήρων» και κατά την ανάκρουση του εθνικού ύμνου των ΗΠΑ στην τελετή απονομής στάθηκαν με υψωμένη τη γροθιά και κατεβασμένο το κεφάλι, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις φυλετικές διακρίσεις στις ΗΠΑ. Αμέσως αποπέμφθηκαν από το Ολυμπιακό Χωριό, χωρίς καμία άλλη συνέπεια.

Η χώρα μας εκπροσωπήθηκε στους αγώνες με 61 αθλητές και μεγάλη ελπίδα για ένα μετάλλιο τον επικοντιστή Χρήστο Παπανικολάου, τον σπουδαίο αθλητή του Παναθηναϊκού, που αργότερα κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ του αγωνίσματος. Χιλιάδες Έλληνες καρφώθηκαν στα τρανζιστοράκια τους για να παρακολουθήσουν τον δύσκολο αγώνα του. Έδωσε μάχη και με επίδοση 5.35 κατετάγη 4ος, καθώς τα μετάλλια κρίθηκαν στο 5.40, με νικητή τον αμερικανό Μπομπ Σίγκρεν.

Τους έλληνες φιλάθλους αποζημίωσε, τελικά, ο παλαιστής Πέτρος Γαλακτόπουλος, που κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο στην κατηγορία των 70 κιλών της Ελληνορωμαϊκής. Στους διακριθέντες συμπεριλαμβάνονται και οι Όθων Μοσχίδης (4ος στα 57 κιλά της ελληνορωμαϊκής), Νίκος Καρυπίδης (63 κιλά ελευθέρας πάλης) και ο ιστιοπλόος Τάκης Κουλιγκάς (5ος στα σκάφη τύπου Φιν).

Στον πίνακα των μεταλλίων, οι ΗΠΑ πήραν την πρωτιά με 107 (45-28-34) και ακολούθησαν η ΕΣΣΔ με 61 (29-32-30) και η Ουγγαρία με 32 (10-10-12). Τα περισσότερα μετάλλια σε ατομικό επίπεδο κατέκτησαν αθλητές της γυμναστικής: ο σοβιετικός Μιχαήλ Βορονίν 7 (2-4-1), η τσεχοσλοβάκα Βέρα Τσασλάφσκα 6 (4-2-0) και ο ιάπωνας Ακινόρι Νακαγιάμα 6 (3-2-1).

Οι Αγώνες διεξήχθησαν από τις 12 έως τις 27 Οκτωβρίου και σημαδεύτηκαν από τις υψωμένες γροθιές με το μαύρο γάντι των αμερικανών αθλητών Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, κατά τη διάρκεια της απονομής των μεταλλίων στα 200 μ., σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την καταπίεση των μαύρων στις ΗΠΑ. Ήταν η χρονιά της δολοφονίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και του Ρόμπερτ Κένεντι, αλλά και των μεγάλων διαδηλώσεων κατά του πολέμου του Βιετνάμ.

Στο αγωνιστικό μέρος ξεχώρισε το εξωπραγματικό ρεκόρ του Μπομπ Μπίμον στο μήκος με 8,90 μ., που έμεινε ακατάρριπτο για 23 χρόνια. Ο αμερικανός άλτης Ντικ Φόσμπερι νίκησε στο ύψος, λανσάροντας ένα νέο παλμό (το πέρασμα με την πλάτη πάνω από τον πήχυ και όχι με το κλασικό «ψαλλιδάκι»), που επικράτησε πλήρως στο αγώνισμα τα επόμενα χρόνια. Στο αγώνισμα του άλματος τριπλούν, το παγκόσμιο ρεκόρ καταρρίφθηκε πέντε φορές από τρεις διαφορετικούς αθλητές, με τελικό νικητή τον σοβιετικό Βίκτωρ Σανέγιεφ με 17,39μ.

Στους Αγώνες πήραν μέρος 5.530 αθλητές (4.750 άνδρες και 780 γυναίκες) από 112 χώρες. Για πρώτη φορά, Δυτική και Ανατολική Γερμανία συμμετείχαν με ξεχωριστές ομάδες. Η Ελλάδα κατέκτησε ένα χάλκινο μετάλλιο, με τον Πέτρο Γαλακτόπουλο στα 70 κιλά της ελληνορωμαϊκής πάλης. Μορφές των αγώνων, ο αμερικανός δισκοβόλος Αλ Έρτερ, που κατέκτησε το τέταρτο συνεχόμενο χρυσό του μετάλλιο και η τσεχοσλοβάκα γυμνάστρια Βέρα Τσασλάβσκα με τέσσερα χρυσά μετάλλια. Στην κατάταξη των μεταλλίων κυριάρχησαν οι ΗΠΑ με 107, έναντι 91 της ΕΣΣΔ.