Συμβουλές για μακροζωία και μακροημέρευση Σύμφωνα με τους ειδικούς το λίγο αλκοόλ παίζει βοηθητικό ρόλο στην προοπτική της μακροζωίας. Επειδή το αλκοόλ ανεβάζει την καλή χοληστερίνη και επίσης επειδή μειώνει την συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων κι..
Συμβουλές για μακροζωία και μακροημέρευση
Σύμφωνα με τους ειδικούς το λίγο αλκοόλ παίζει βοηθητικό ρόλο στην προοπτική της μακροζωίας. Επειδή το αλκοόλ ανεβάζει την καλή χοληστερίνη και επίσης επειδή μειώνει την συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το κρασί αλλά με όλα τα αλκοολούχα ποτά. Οι ειδικοί επικεντρώνονται βέβαια στο κρασί, γιατί εκτός των άλλων περιέχει τα αντιοξειδωτικά του σταφυλιού. Σύμφωνα λοιπόν με πρόσφατες έρευνας 1-2 ποτήρια κρασιού ημερησίως για τις γυναίκες και 2-3 για τους άντρες φάνηκε να συμβάλουν έως και κατά 24% στην προστασία από την θνησιμότητα. Ο φυσικοπαθητικός Χάραλντ Γκάιερ μοιράζεται μαζί μας συμβουλές για μακροζωία, μακροημέρευση και υγιή ζωή. Πρόκειται για συμβουλές που μπορείτε εύκολα να υιοθετήσετε στον τρόπο ζωής σας, οι οποίες θα σας βοηθήσουν να εξασφαλίσετε μία υγιεινή ζωή για πολλά χρόνια.
Περπατήστε
Σύμφωνα με μία πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη, μόλις 20 λεπτά περπάτημα την ημέρα ή ποδήλατο για μισή ώρα, ίσως είναι αρκετά για να μειώσουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Η μελέτη αυτή, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 334.000 άντρες και γυναίκες, ανακάλυψε ότι οι θάνατοι που οφείλονται σε έλλειψη άσκησης είναι σχεδόν διπλάσιοι σε σύγκριση με τους θανάτους που οφείλονται σε παχυσαρκία. Αυτό δείχνει ότι ακόμα και μια μικρή αύξηση της φυσικής μας δραστηριότητας μπορεί να δώσει σημαντικά οφέλη για την υγεία, ειδικά για τα άτομα που κάνουν καθιστική ζωή. Ένα άλλο παράδειγμα μικρής αλλά χρήσιμης αλλαγής θα μπορούσε να είναι η συνήθεια να σηκώνεστε από τη θέση που κάθεστε χωρίς να πιέζετε με τα χέρια σας για να ανασηκωθείτε.
Τρώτε σταυρανθή λαχανικά.
Τα λαχανάκια Βρυξελλών, το μπρόκολο και άλλα είδη της οικογένειας των σταυρανθών λαχανικών έχει ανακαλυφθεί ότι περιέχουν διάφορα συστατικά που μπορούν να προστατέψουν από τον καρκίνο. Ένα από αυτά, η ινδολ-3-καρβινόλη (I3C), ανακαλύφθηκε πρόσφατα από ερευνητές στο πολιτειακό πανεπιστήμιο του Οχάιο ότι όχι μόνο εμποδίζει την παραγωγή καρκινικών κυττάρων αλλά επίσης εξοντώνει τα καρκινικά κύτταρα που υπάρχουν ήδη. Η I3C καταστρέφει το Cdc25A, ένα μόριο που είναι σημαντικό για τον τη διαίρεση και τη γρήγορη αναπαραγωγή των καρκινικών κυττάρων. Σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνητή, «το Cdc25A υπάρχει σε αφύσικα υψηλά επίπεδα σχεδόν στις μισές περιπτώσεις καρκίνου του στήθους και σχετίζεται με κακή διάγνωση». Προσθέτει επίσης ότι το Cdc25A αυξάνεται επίσης στους καρκίνους του προστάτη, του ήπατος, το οισοφάγου, του ενδομήτριου και του παχέος εντέρου, στο λέμφωμα μη-Χόντκινς, στη νόσο του Αλτσχάιμερ και σε πολλές άλλες σοβαρές ασθένειες. Με βάση αυτά τα ευρήματα, θα πρότεινα τουλάχιστον τρεις μερίδες μπρόκολο ή λαχανάκια Βρυξελλών τη βδομάδα.
Διατηρήστε το υπνοδωμάτιό σας δροσερό
Ολλανδοί, Αυστραλοί και Αμερικανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ιδανική θερμοκρασία του υπνοδωματίου είναι 19οC. Σε αυτή η ελαφρώς κρύα θερμοκρασία ο σκούρος λιπώδης ιστός αυξάνει σε όγκο και δραστηριότητα. Αυτός ο σκούρος λιπώδης ιστός «καίει» θερμίδες για να παραμείνει η θερμοκρασία του σώματός σας σταθερή. Επίσης βοηθά στην προστασία ενάντια στο διαβήτη μέσω της δράσης του στη γλυκόζη και την ινσουλίνη.
Μάθετε μία ξένη γλώσσα
Δεν είναι ποτέ αργά για να μάθετε μία ακόμα γλώσσα και αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στο να αποφύγετε την άνοια. Η ερευνήτρια Έλεν Μπιάλιστοκ και οι συνεργάτες της στο πανεπιστήμιο Γιορκ στο Τορόντο πρόσφατα εξέτασαν 211 ασθενείς με νόσο του Αλτσχάιμερ. Γύρω στους μισούς ασθενείς ήταν δίγλωσσοι, ενώ οι άλλοι μισοί μιλούσαν μόνο μία γλώσσα. Αν και όλοι οι ασθενείς είχαν παρόμοια επίπεδα γνωστικών προβλημάτων, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι εκείνοι που ήταν δίγλωσσοι είχαν διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ τέσσερα χρόνια αργότερα κατά μέσο όρο, σε σχέση με εκείνους που μιλούσαν μόνο μία γλώσσα. Οι δίγλωσσοι ασθενείς ανέφεραν επίσης ότι τα συμπτώματά του εμφανίστηκαν πέντε χρόνια αργότερα σε σχέση με εκείνους που μιλούσαν μία γλώσσα.
Η Μπιάλιστοκ πιστεύει ότι η εναλλαγή μεταξύ δύο γλωσσών φαίνεται να διεγείρει τον εγκέφαλο ώστε να χτίζει ένα γνωστικό αποθεματικό. «Είναι σαν τη ρεζέρβα στο αυτοκίνητο. Όταν σου τελειώνει η βενζίνη, μπορείς να συνεχίσεις να πηγαίνεις επειδή υπάρχει λίγη ακόμα μέσα στο ντεπόζιτο ασφαλείας» Αυτή η ιδέα υποστηρίζεται και από άλλη έρευνα από το πανεπιστήμιο του Κεντάκι, το οποίο ανακάλυψε ότι η ικανότητα να μιλάει κανείς δύο γλώσσες κατά τη διάρκεια της ζωής του, του εξασφαλίζει τη δημιουργία «ντεπόζιτου νευρικού δικτύου», και αυτό όχι μόνο φαίνεται να καθυστερεί την έναρξη των συμπτωμάτων του Αλτσχάιμερ, αλλά ίσως επίσης κάνει τα συμπτώματα λιγότερο σοβαρά.
Αναπνεύστε σωστά!
Αυτή η απλή άσκηση, η βασική τεχνική αναπνοής του Τσι κουνγκ που προέρχεται από την Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, υποστηρίζει το σώμα με άφθονο οξυγόνο, σας κρατά νέους και βοηθά στην καλή φυσική κατάσταση. Κρατώντας τον λαιμό σας και τη σπονδυλική στήλη σε μία ευθεία, σταθείτε με τα πόδια ελαφρώς ανοιχτά (όπως σε ένα μέτριο βήμα) και αφήστε τα χέρια να πέσουν χαλαρά στο πλάι.
– Κλείστε τα μάτια και συγκεντρωθείτε στην αναπνοή σας για 30 δευτερόλεπτα.
– Πάρτε μία βαθιά εισπνοή, γεμίστε την κοιλιά, κάντε μία παύση για να συλλέξετε ενέργεια (Qi) μετά εκπνεύστε αργά, εκπνέοντας όλο τον αέρα από τους πνεύμονές σας και την κοιλιά.
– Επαναλάβετε αυτή την άσκηση καθημερινά, νωρίς το πρωί, ιδανικά δίπλα σε ανοιχτό παράθυρο.
Κοιμηθείτε το μεσημέρι
Σύμφωνα με έρευνα σε υγιείς άντρες και γυναίκες από την ιατρική σχολή του πανεπιστημίου της Αθήνας, ο τακτικός ύπνος το μεσημέρι μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακή ασθένεια. Εξετάζοντας ένα δείγμα του πληθυσμού (23,681 Ευρωπαίους) από τη μελέτη EPIC και παρακολουθώντας τους για τουλάχιστον έξι χρόνια, εκείνοι που φρόντιζαν να παίρνουν έναν υπνάκο διάρκειας μισής ώρας τουλάχιστον τρεις φορές τη βδομάδα, είχαν κατά 37% χαμηλότερο ποσοστό θανάτου που σχετίζεται με καρδιακά προβλήματα.
Εκείνοι που κοιμούνταν το μεσημέρι λιγότερες μέρες τη βδομάδα ή για λιγότερη ώρα είχαν ποσοστό καρδιαγγειακού θανατηφόρου επεισοδίου 12%. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο συσχετισμός – που ήταν ειδικά εμφανής μεταξύ των εργαζόμενων αντρών – ίσως οφείλεται στην απελευθέρωση του οργανισμού από το στρες κατά τη διάρκεια του ύπνου, καθώς η σύνδεση μεταξύ στρες και καρδιακών νοσημάτων έχει αποδειχθεί μέσα από πολυάριθμες μελέτες.
Πιείτε κακάο
Το κακάο είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες που ονομάζονται φλαβανόλες, οι οποίες έχει αποδειχτεί ότι έχουν θετική επίδραση στο κυκλοφορικό σύστημα βοηθώντας το να διατηρεί την ελαστικότητα των αρτηριών και βελτιώνοντας την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο. Έτσι, η κατανάλωση κακάο καθημερινά θα μπορούσε να είναι ένας απλός – και απολαυστικός – τρόπος να ενισχύσετε την υγεία της καρδιάς σας και να διατηρήσετε τον εγκέφαλο ακμαίο. Όταν 37 υγιείς εθελοντές ηλικίας από 50 έως 69, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες και ακολούθησαν μία διατροφή πλούσια – και αντίστοιχα φτωχή – σε φλαβανόλες, για τρεις μήνες, η ομάδα των εθελοντών που λάμβαναν μεγάλες ποσότητες φλαβανολών είχαν σύμφωνα με τα τεστ καλύτερη γνωστική λειτουργία και μνήμα. Εκείνοι που είχαν ξεκινήσει με μνήμη ενός τυπικού 60χρονου, εμφάνισαν μνήμη 30-40χρονου.
Μην ξεχνάτε την οδοντόβουρτσά σας
Σύμφωνα με μία αξιολόγηση 10 επιστημονικών άρθρων που πραγματοποιήθηκε από δύο νοσηλευτικές σχολές στις ΗΠΑ, η μέση οδοντόβουρτσα δίνει καταφύγιο σε εκατομμύρια μικρόβια, που συμπεριλαμβάνουν κάποια εξαιρετικά επικίνδυνα όπως τα Escherichiacoli, Staphylococcusaureus, Pseudomonasκαι τον απλό ιό του έρπη που ευθύνεται για τον επιχείλιο έρπη και τον έρπη στο πρόσωπο. Αυτά τα παθογόνα μπορούν να επηρεάσουν κάθε όργανο στο σώμα σας. Για να τα εξοντώσετε, φροντίστε να ξεπλένετε την οδοντόβουρτσά σας τακτικά με βραστό νερό και μην τη μοιράζεστε με κανέναν, μην χρησιμοποιείτε θήκες οδοντόβουρτσας γιατί λειτουργούν σαν εκκολαπτήρια βακτηρίων και πάντα να την αποθηκεύετε σε μέρος μακριά από άλλα αντικείμενα.
Αποκτήστε θετική σκέψη
Οι ήρεμοι άνθρωποι, που βλέπουν τα πράγματα θετικά και έχουν καλή ψυχολογία, φαίνεται να έχουν το προβάδισμα έναντι των διαρκώς αγχωμένων όσον αφορά τη μακροβιότητα. Με το μειωμένο στρες πρέπει να σχετίζεται και το ότι, σύμφωνα με έρευνες, οι θρήσκοι άνθρωποι ζουν περισσότερο, ίσως επειδή νιώθουν ότι έχουν μία άνωθεν προστασία και είναι πιο ήρεμοι, αφού νιώθουν πιο ασφαλείς.
Δεν υπάρχουν, βέβαια, πολλά επιστημονικά δεδομένα που να το τεκμηριώνουν, επειδή είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί η ψυχική ηρεμία. Γνωρίζουμε, όμως, πως το άγχος παίζει ρόλο στη θνησιμότητα. Σίγουρα, όσον αφορά τη στεφανιαία νόσο, ξέρουμε πως η ξαφνική ψυχολογική επιβάρυνση μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο. Έτσι, πιστεύουμε πως και η μακροχρόνια ψυχολογική επιβάρυνση, μέσω μηχανισμών που δεν γνωρίζουμε πολύ καλά, μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία μας.
Ιπποκράτης: «Ωφελέειν, μη βλάπτειν»
Ο Ιπποκράτης είναι ο πρώτος στην ιστορία της ιατρικής ο οποίος διατυπώνει το περίφημο Ωφελέειν, μη βλάπτειν. Τι σημαίνει η λακωνική αυτή δήλωση του Ιπποκράτη; Σε ποιον απευθύνεται ; Ποια είναι η σημασία της; [Αλέξανδρος Τηλικίδης φυσίατρος, Βελονιστής, Βοτανοθεραπευτής]
Το «Ωφελέειν, μη βλάπτειν» αναφέρεται στην σχέση θεραπευτή και ασθενή. Ο ασθενής είναι εκείνος ο οποίος βρίσκεται σε μια κατ’ ανάγκη μειονεκτική θέση. Ο βασικός λόγος της μειονεξίας του, είναι ότι αδυνατεί ν’ αντιμετωπίσει μόνος ένα δικό του πρόβλημα και υποχρεώνεται ν’ απευθυνθεί σ’ ένα συνάνθρωπό του προκειμένου να τον βοηθήσει. Ζητάει βοήθεια ο ασθενής απ’ τον θεραπευτή, όπως ακριβώς και ο ναυαγός απ’ τον σωτήρα του. Τι πιο εύλογο, απ’ το να προσφέρει ο θεραπευτής ανιδιοτελώς την βοήθειά του στον ασθενή όπως ακριβώς και ο σωτήρας προσφέρει ανιδιοτελώς την βοήθειά του στον ναυαγό. Συμβαίνει όμως πάντοτε αυτό, ή μήπως σ’ αυτήν την τόσο εύθραυστη σχέση, οι θεραπευτές αναπτύσσουν εγωπαθείς συμπεριφορές εις βάρος των ασθενών μ’ αποτέλεσμα αντί να ωφελούν τελικά να βλάπτουν τον ασθενή τους;
Η εγωπαθής συμπεριφορά του θεραπευτή, αναπτύσσεται εξ’ αίτιας της πρόσκαιρης και φευγαλέας πλεονεκτικής θέσης που βρίσκεται κατά την επαφή του με τον ασθενή. Συνίσταται ουσιαστικά η εγωπαθής αυτή συμπεριφορά, σε μια δυνατότητα ελέγχου και άσκησης εξουσίας, εις βάρους του μειονεκτούντος ασθενούς. Ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του θεραπευτή- γιατρού η δυνατότητα ελέγχου εις βάρος τού ασθενούς μπορεί να του αποδώσει:
α) Ψυχολογικά οφέλη: Να κάνει ο θεραπευτής τον ασθενή να αισθανθεί άσχετος, αδαής, κατώτερος και ανεπαρκής. Μέσα απ’ αυτήν την υποτίμηση του ασθενούς, να αναδυθεί η σοφία και η εμπειρία του θεραπευτή, επίδειξη δύναμης και ισχύος, προκειμένου να ικανοποιήσει βαθύτερες ανεπάρκειες και ανασφάλειες του. Ταυτόχρονα μέσα απ’ την ψυχολογική εξάρτηση που σκόπιμα ο θεραπευτής επιδιώκει ν’ αναπτύξει ο ασθενής, μπορεί ν’ ασκηθεί έλεγχος στον ασθενή, το οποίο είναι και στην ουσία η βαθύτερη επιδίωξη του εγωπαθούς θεραπευτή- γιατρού.
β) Οικονομικά οφέλη: Αυτή είναι η χειρότερη πλευρά του θέματος, όπου ο γιατρός θεραπευτής απομυζά οικονομικά τους ασθενείς του. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η οικονομική απομύζηση των ασθενών είναι άλλο πράγμα απ’ την δίκαιη αμοιβή που ο θεραπευτής απαιτεί προκειμένου να βιοποριστεί και να συνεχίσει το θεραπευτικό του έργο. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι όποιος θεραπευτής γιατρός αμείβεται για τις θεραπευτικές του υπηρεσίες διαπράττει κάτι ηθικά μεμπτό. Ίσα-ίσα η δίκαιη αμοιβή, είναι επιθυμητή και από τον ασθενή, προκειμένου να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του, να προσφέρει ενέργεια και ταυτόχρονα να κλείσει τους ανοιχτούς λογαριασμούς με τον θεραπευτή, εξαιτίας της πρόσκαιρης και φευγαλέας μειονεξίας του.
Όμως όταν ο θεραπευτής προσδοκά κάτι περισσότερο απ’ αυτήν την δίκαιη αμοιβή, τότε τα πράγματα εκτρέπονται προς την ανηθικότητα. Η οικονομική αφαίμαξη των ασθενών, συμβαίνει κατά κόρον απ’ τους λειτουργούς της σύγχρονης ιατρικής, καθώς είναι χειροπόδαρα δεμένοι μέσα στα δίκτυα των φαρμακευτικών εταιριών. Έτσι βλέπουμε να δίνονται αφειδώς φάρμακα χωρίς λόγο, να γίνονται εγχειρήσεις χωρίς λόγο, κ.ο.κ. Το ίδιο όμως ακριβώς συμβαίνει και από τους εναλλακτικούς θεραπευτές, γιατί δεν έχει να κάνει με το σύστημα άσκησης της ιατρικής, αλλά με την ανθρώπινη πλεονεξία που είναι ένα απ’ τα έμφυτα πάθη της ανθρώπινης φύσης.
γ) Σεξουαλικά οφέλη: Εδώ έχουμε μια αντίστοιχη περίπτωση με την προηγούμενη. Ο θεραπευτής λόγω της πλεονεκτικής του θέσης μπορεί να ασκήσει σεξουαλική επιρροή στους ασθενείς του. Βέβαια δεν είναι ηθικά μεμπτό να γίνουν ζευγάρι δύο άνθρωποι που έτυχε να γνωριστούν ως θεραπευτής με ασθενή. Όταν όμως αυτό γίνεται κατ’ εξακολούθηση και με σκοπό, πάλι ο θεραπευτής περιέρχεται σε κατάσταση ανηθικότητας και επί της ουσίας βλάπτει αντί να ωφελεί τον ασθενή του. Η σχέση θεραπευτή – γιατρού και ασθενούς, είναι μια ευαίσθητη σχέση, η οποία έχει ένα και μόνο αντικειμενικό λόγο ύπαρξης, το να ωφεληθεί ο ασθενής, χωρίς να βλαφθεί. Αυτό είναι το ηθικό νόημα των λόγων του Ιπποκράτη.
Όταν στην σχέση αυτή, παρεισφρήσει το δαιμόνιο της ανθρώπινης πλεονεξίας, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, τότε κατ’ ανάγκη ο ασθενής βλάπτεται χωρίς να ωφελείται. Έτσι η ουσία της Ιπποκρατικής ρήσης καταργείται και το θεραπευτικό έργο ματαιώνεται. Όμως δεν είναι μόνο ο ασθενής που βλάπτεται όταν ο θεραπευτής γιατρός περιέρχεται στην κατάσταση πλεονεξίας και ελέγχου. Επειδή η θεραπευτική διεργασία έχει έντονα μεταφυσικές διαστάσεις φαίνεται ξεκάθαρα ότι όταν ο άλλος πνίγεται και ο θεραπευτής προσπαθεί πριν τον σώσει να τον εκμεταλλευτεί, όλο αυτό κάποια στιγμή στρέφεται ενάντια στον θεραπευτή – γιατρό.
Όταν πλουτίζεις απ’ τον πόνο των ανθρώπων, στο τέλος θα τον υποστείς.
Η κατάρρευση η οποία παρατηρείται στο σύγχρονο ιατρικό σύστημα στον Δυτικό κόσμο, η απαξίωσή του απ’ τους ασθενείς και η στροφή τους προς τις λεγόμενες εναλλακτικές θεραπείες, είναι αποτέλεσμα της απομάκρυνσης των σύγχρονων γιατρών απ’ αυτήν την θεμελιώδη ηθική επιταγή που θέτει ο Ιπποκράτης: «Ωφελέειν, μη βλάπτειν» Οι σύγχρονοι γιατροί θεωρούν ότι αν στην σχέση θεραπευτή και ασθενούς υπάρχει μια ηθική πλευρά και μια τεχνική πλευρά, τότε το σημαντικό γι’ αυτούς είναι το τεχνικό και όχι το ηθικό μέρος.
Πλανώνται όμως οικτρά. Γιατί η θεραπεία είναι απ’ τα έργα της ανθρώπινης φύσης που για να τελεστεί πρέπει να έχει ακλόνητες ηθικές βάσεις, όπως το απόφθεγμα του Ιπποκράτη «να ωφελείς χωρίς να βλάπτεις» που είναι και η βασική παρακαταθήκη του πατέρα της Ιατρικής προς όλους τους θεραπευτές γιατρούς. Χωρίς αυτή την ηθική βάση, ακόμα και με τεχνολογική υπεροπλία, κάθε θεραπευτικό έργο καθίσταται ανεπαρκές και επικίνδυνο τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους θεραπευτές-γιατρούς. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αδιαφορούμε για το τεχνικό μέρος του θεραπευτικού έργου, αλλά οπωσδήποτε δεν είναι η τεχνολογική επάρκεια ασφαλής προϋπόθεση επίτευξης θετικού θεραπευτικού έργου.
Το βαθύτερο νόημα του «ωφελέειν, μη βλάπτειν» είναι η άνευ όρων αγάπη του θεραπευτή προς τον ασθενή. Μόνο η αγάπη ως βαθύτερο κίνητρο και ηθικό θεμέλιο της θεραπείας, μπορεί να ευεργετήσει τόσο τον ασθενή, όσο και τον θεραπευτή. Η αγάπη μπορεί να συγχωρήσει την απειρία ή την σύγχυση στην οποία ο θεραπευτής ανά πάσα στιγμή μπορεί να περιέλθει κατά την επαφή του με τις άπειρες μορφές που μπορεί να πάρει η ανθρώπινη οδύνη και ασθένεια. Η αγάπη δημιουργεί ένα προστατευτικό μανδύα, γύρω απ’ τον θεραπευτή- γιατρό και εμποδίζει την μετάδοση της νοσηρότητας απ’ τον ασθενή.
Για όλους αυτούς τους λόγους, οι σύγχρονοι θεραπευτές- γιατροί της Δυτικής ή της εναλλακτικής ιατρικής, θα πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπ’ όψιν τους την σημασία που έχει κατά την τέλεση του θεραπευτικού έργου, το να ωφελούμε χωρίς να βλάπτουμε τους ασθενείς μας, προς όφελος όλων.
Aliki Alisa / edwhellas.gr
Σύμφωνα με τους ειδικούς το λίγο αλκοόλ παίζει βοηθητικό ρόλο στην προοπτική της μακροζωίας. Επειδή το αλκοόλ ανεβάζει την καλή χοληστερίνη και επίσης επειδή μειώνει την συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το κρασί αλλά με όλα τα αλκοολούχα ποτά. Οι ειδικοί επικεντρώνονται βέβαια στο κρασί, γιατί εκτός των άλλων περιέχει τα αντιοξειδωτικά του σταφυλιού. Σύμφωνα λοιπόν με πρόσφατες έρευνας 1-2 ποτήρια κρασιού ημερησίως για τις γυναίκες και 2-3 για τους άντρες φάνηκε να συμβάλουν έως και κατά 24% στην προστασία από την θνησιμότητα. Ο φυσικοπαθητικός Χάραλντ Γκάιερ μοιράζεται μαζί μας συμβουλές για μακροζωία, μακροημέρευση και υγιή ζωή. Πρόκειται για συμβουλές που μπορείτε εύκολα να υιοθετήσετε στον τρόπο ζωής σας, οι οποίες θα σας βοηθήσουν να εξασφαλίσετε μία υγιεινή ζωή για πολλά χρόνια.
Περπατήστε
Σύμφωνα με μία πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη, μόλις 20 λεπτά περπάτημα την ημέρα ή ποδήλατο για μισή ώρα, ίσως είναι αρκετά για να μειώσουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Η μελέτη αυτή, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 334.000 άντρες και γυναίκες, ανακάλυψε ότι οι θάνατοι που οφείλονται σε έλλειψη άσκησης είναι σχεδόν διπλάσιοι σε σύγκριση με τους θανάτους που οφείλονται σε παχυσαρκία. Αυτό δείχνει ότι ακόμα και μια μικρή αύξηση της φυσικής μας δραστηριότητας μπορεί να δώσει σημαντικά οφέλη για την υγεία, ειδικά για τα άτομα που κάνουν καθιστική ζωή. Ένα άλλο παράδειγμα μικρής αλλά χρήσιμης αλλαγής θα μπορούσε να είναι η συνήθεια να σηκώνεστε από τη θέση που κάθεστε χωρίς να πιέζετε με τα χέρια σας για να ανασηκωθείτε.
Τρώτε σταυρανθή λαχανικά.
Τα λαχανάκια Βρυξελλών, το μπρόκολο και άλλα είδη της οικογένειας των σταυρανθών λαχανικών έχει ανακαλυφθεί ότι περιέχουν διάφορα συστατικά που μπορούν να προστατέψουν από τον καρκίνο. Ένα από αυτά, η ινδολ-3-καρβινόλη (I3C), ανακαλύφθηκε πρόσφατα από ερευνητές στο πολιτειακό πανεπιστήμιο του Οχάιο ότι όχι μόνο εμποδίζει την παραγωγή καρκινικών κυττάρων αλλά επίσης εξοντώνει τα καρκινικά κύτταρα που υπάρχουν ήδη. Η I3C καταστρέφει το Cdc25A, ένα μόριο που είναι σημαντικό για τον τη διαίρεση και τη γρήγορη αναπαραγωγή των καρκινικών κυττάρων. Σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνητή, «το Cdc25A υπάρχει σε αφύσικα υψηλά επίπεδα σχεδόν στις μισές περιπτώσεις καρκίνου του στήθους και σχετίζεται με κακή διάγνωση». Προσθέτει επίσης ότι το Cdc25A αυξάνεται επίσης στους καρκίνους του προστάτη, του ήπατος, το οισοφάγου, του ενδομήτριου και του παχέος εντέρου, στο λέμφωμα μη-Χόντκινς, στη νόσο του Αλτσχάιμερ και σε πολλές άλλες σοβαρές ασθένειες. Με βάση αυτά τα ευρήματα, θα πρότεινα τουλάχιστον τρεις μερίδες μπρόκολο ή λαχανάκια Βρυξελλών τη βδομάδα.
Διατηρήστε το υπνοδωμάτιό σας δροσερό
Ολλανδοί, Αυστραλοί και Αμερικανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ιδανική θερμοκρασία του υπνοδωματίου είναι 19οC. Σε αυτή η ελαφρώς κρύα θερμοκρασία ο σκούρος λιπώδης ιστός αυξάνει σε όγκο και δραστηριότητα. Αυτός ο σκούρος λιπώδης ιστός «καίει» θερμίδες για να παραμείνει η θερμοκρασία του σώματός σας σταθερή. Επίσης βοηθά στην προστασία ενάντια στο διαβήτη μέσω της δράσης του στη γλυκόζη και την ινσουλίνη.
Μάθετε μία ξένη γλώσσα
Δεν είναι ποτέ αργά για να μάθετε μία ακόμα γλώσσα και αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στο να αποφύγετε την άνοια. Η ερευνήτρια Έλεν Μπιάλιστοκ και οι συνεργάτες της στο πανεπιστήμιο Γιορκ στο Τορόντο πρόσφατα εξέτασαν 211 ασθενείς με νόσο του Αλτσχάιμερ. Γύρω στους μισούς ασθενείς ήταν δίγλωσσοι, ενώ οι άλλοι μισοί μιλούσαν μόνο μία γλώσσα. Αν και όλοι οι ασθενείς είχαν παρόμοια επίπεδα γνωστικών προβλημάτων, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι εκείνοι που ήταν δίγλωσσοι είχαν διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ τέσσερα χρόνια αργότερα κατά μέσο όρο, σε σχέση με εκείνους που μιλούσαν μόνο μία γλώσσα. Οι δίγλωσσοι ασθενείς ανέφεραν επίσης ότι τα συμπτώματά του εμφανίστηκαν πέντε χρόνια αργότερα σε σχέση με εκείνους που μιλούσαν μία γλώσσα.
Η Μπιάλιστοκ πιστεύει ότι η εναλλαγή μεταξύ δύο γλωσσών φαίνεται να διεγείρει τον εγκέφαλο ώστε να χτίζει ένα γνωστικό αποθεματικό. «Είναι σαν τη ρεζέρβα στο αυτοκίνητο. Όταν σου τελειώνει η βενζίνη, μπορείς να συνεχίσεις να πηγαίνεις επειδή υπάρχει λίγη ακόμα μέσα στο ντεπόζιτο ασφαλείας» Αυτή η ιδέα υποστηρίζεται και από άλλη έρευνα από το πανεπιστήμιο του Κεντάκι, το οποίο ανακάλυψε ότι η ικανότητα να μιλάει κανείς δύο γλώσσες κατά τη διάρκεια της ζωής του, του εξασφαλίζει τη δημιουργία «ντεπόζιτου νευρικού δικτύου», και αυτό όχι μόνο φαίνεται να καθυστερεί την έναρξη των συμπτωμάτων του Αλτσχάιμερ, αλλά ίσως επίσης κάνει τα συμπτώματα λιγότερο σοβαρά.
Αναπνεύστε σωστά!
Αυτή η απλή άσκηση, η βασική τεχνική αναπνοής του Τσι κουνγκ που προέρχεται από την Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, υποστηρίζει το σώμα με άφθονο οξυγόνο, σας κρατά νέους και βοηθά στην καλή φυσική κατάσταση. Κρατώντας τον λαιμό σας και τη σπονδυλική στήλη σε μία ευθεία, σταθείτε με τα πόδια ελαφρώς ανοιχτά (όπως σε ένα μέτριο βήμα) και αφήστε τα χέρια να πέσουν χαλαρά στο πλάι.
– Κλείστε τα μάτια και συγκεντρωθείτε στην αναπνοή σας για 30 δευτερόλεπτα.
– Πάρτε μία βαθιά εισπνοή, γεμίστε την κοιλιά, κάντε μία παύση για να συλλέξετε ενέργεια (Qi) μετά εκπνεύστε αργά, εκπνέοντας όλο τον αέρα από τους πνεύμονές σας και την κοιλιά.
– Επαναλάβετε αυτή την άσκηση καθημερινά, νωρίς το πρωί, ιδανικά δίπλα σε ανοιχτό παράθυρο.
Κοιμηθείτε το μεσημέρι
Σύμφωνα με έρευνα σε υγιείς άντρες και γυναίκες από την ιατρική σχολή του πανεπιστημίου της Αθήνας, ο τακτικός ύπνος το μεσημέρι μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακή ασθένεια. Εξετάζοντας ένα δείγμα του πληθυσμού (23,681 Ευρωπαίους) από τη μελέτη EPIC και παρακολουθώντας τους για τουλάχιστον έξι χρόνια, εκείνοι που φρόντιζαν να παίρνουν έναν υπνάκο διάρκειας μισής ώρας τουλάχιστον τρεις φορές τη βδομάδα, είχαν κατά 37% χαμηλότερο ποσοστό θανάτου που σχετίζεται με καρδιακά προβλήματα.
Εκείνοι που κοιμούνταν το μεσημέρι λιγότερες μέρες τη βδομάδα ή για λιγότερη ώρα είχαν ποσοστό καρδιαγγειακού θανατηφόρου επεισοδίου 12%. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο συσχετισμός – που ήταν ειδικά εμφανής μεταξύ των εργαζόμενων αντρών – ίσως οφείλεται στην απελευθέρωση του οργανισμού από το στρες κατά τη διάρκεια του ύπνου, καθώς η σύνδεση μεταξύ στρες και καρδιακών νοσημάτων έχει αποδειχθεί μέσα από πολυάριθμες μελέτες.
Πιείτε κακάο
Το κακάο είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες που ονομάζονται φλαβανόλες, οι οποίες έχει αποδειχτεί ότι έχουν θετική επίδραση στο κυκλοφορικό σύστημα βοηθώντας το να διατηρεί την ελαστικότητα των αρτηριών και βελτιώνοντας την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο. Έτσι, η κατανάλωση κακάο καθημερινά θα μπορούσε να είναι ένας απλός – και απολαυστικός – τρόπος να ενισχύσετε την υγεία της καρδιάς σας και να διατηρήσετε τον εγκέφαλο ακμαίο. Όταν 37 υγιείς εθελοντές ηλικίας από 50 έως 69, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες και ακολούθησαν μία διατροφή πλούσια – και αντίστοιχα φτωχή – σε φλαβανόλες, για τρεις μήνες, η ομάδα των εθελοντών που λάμβαναν μεγάλες ποσότητες φλαβανολών είχαν σύμφωνα με τα τεστ καλύτερη γνωστική λειτουργία και μνήμα. Εκείνοι που είχαν ξεκινήσει με μνήμη ενός τυπικού 60χρονου, εμφάνισαν μνήμη 30-40χρονου.
Μην ξεχνάτε την οδοντόβουρτσά σας
Σύμφωνα με μία αξιολόγηση 10 επιστημονικών άρθρων που πραγματοποιήθηκε από δύο νοσηλευτικές σχολές στις ΗΠΑ, η μέση οδοντόβουρτσα δίνει καταφύγιο σε εκατομμύρια μικρόβια, που συμπεριλαμβάνουν κάποια εξαιρετικά επικίνδυνα όπως τα Escherichiacoli, Staphylococcusaureus, Pseudomonasκαι τον απλό ιό του έρπη που ευθύνεται για τον επιχείλιο έρπη και τον έρπη στο πρόσωπο. Αυτά τα παθογόνα μπορούν να επηρεάσουν κάθε όργανο στο σώμα σας. Για να τα εξοντώσετε, φροντίστε να ξεπλένετε την οδοντόβουρτσά σας τακτικά με βραστό νερό και μην τη μοιράζεστε με κανέναν, μην χρησιμοποιείτε θήκες οδοντόβουρτσας γιατί λειτουργούν σαν εκκολαπτήρια βακτηρίων και πάντα να την αποθηκεύετε σε μέρος μακριά από άλλα αντικείμενα.
Αποκτήστε θετική σκέψη
Οι ήρεμοι άνθρωποι, που βλέπουν τα πράγματα θετικά και έχουν καλή ψυχολογία, φαίνεται να έχουν το προβάδισμα έναντι των διαρκώς αγχωμένων όσον αφορά τη μακροβιότητα. Με το μειωμένο στρες πρέπει να σχετίζεται και το ότι, σύμφωνα με έρευνες, οι θρήσκοι άνθρωποι ζουν περισσότερο, ίσως επειδή νιώθουν ότι έχουν μία άνωθεν προστασία και είναι πιο ήρεμοι, αφού νιώθουν πιο ασφαλείς.
Δεν υπάρχουν, βέβαια, πολλά επιστημονικά δεδομένα που να το τεκμηριώνουν, επειδή είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί η ψυχική ηρεμία. Γνωρίζουμε, όμως, πως το άγχος παίζει ρόλο στη θνησιμότητα. Σίγουρα, όσον αφορά τη στεφανιαία νόσο, ξέρουμε πως η ξαφνική ψυχολογική επιβάρυνση μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο. Έτσι, πιστεύουμε πως και η μακροχρόνια ψυχολογική επιβάρυνση, μέσω μηχανισμών που δεν γνωρίζουμε πολύ καλά, μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία μας.
Ιπποκράτης: «Ωφελέειν, μη βλάπτειν»
Ο Ιπποκράτης είναι ο πρώτος στην ιστορία της ιατρικής ο οποίος διατυπώνει το περίφημο Ωφελέειν, μη βλάπτειν. Τι σημαίνει η λακωνική αυτή δήλωση του Ιπποκράτη; Σε ποιον απευθύνεται ; Ποια είναι η σημασία της; [Αλέξανδρος Τηλικίδης φυσίατρος, Βελονιστής, Βοτανοθεραπευτής]
Το «Ωφελέειν, μη βλάπτειν» αναφέρεται στην σχέση θεραπευτή και ασθενή. Ο ασθενής είναι εκείνος ο οποίος βρίσκεται σε μια κατ’ ανάγκη μειονεκτική θέση. Ο βασικός λόγος της μειονεξίας του, είναι ότι αδυνατεί ν’ αντιμετωπίσει μόνος ένα δικό του πρόβλημα και υποχρεώνεται ν’ απευθυνθεί σ’ ένα συνάνθρωπό του προκειμένου να τον βοηθήσει. Ζητάει βοήθεια ο ασθενής απ’ τον θεραπευτή, όπως ακριβώς και ο ναυαγός απ’ τον σωτήρα του. Τι πιο εύλογο, απ’ το να προσφέρει ο θεραπευτής ανιδιοτελώς την βοήθειά του στον ασθενή όπως ακριβώς και ο σωτήρας προσφέρει ανιδιοτελώς την βοήθειά του στον ναυαγό. Συμβαίνει όμως πάντοτε αυτό, ή μήπως σ’ αυτήν την τόσο εύθραυστη σχέση, οι θεραπευτές αναπτύσσουν εγωπαθείς συμπεριφορές εις βάρος των ασθενών μ’ αποτέλεσμα αντί να ωφελούν τελικά να βλάπτουν τον ασθενή τους;
Η εγωπαθής συμπεριφορά του θεραπευτή, αναπτύσσεται εξ’ αίτιας της πρόσκαιρης και φευγαλέας πλεονεκτικής θέσης που βρίσκεται κατά την επαφή του με τον ασθενή. Συνίσταται ουσιαστικά η εγωπαθής αυτή συμπεριφορά, σε μια δυνατότητα ελέγχου και άσκησης εξουσίας, εις βάρους του μειονεκτούντος ασθενούς. Ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του θεραπευτή- γιατρού η δυνατότητα ελέγχου εις βάρος τού ασθενούς μπορεί να του αποδώσει:
α) Ψυχολογικά οφέλη: Να κάνει ο θεραπευτής τον ασθενή να αισθανθεί άσχετος, αδαής, κατώτερος και ανεπαρκής. Μέσα απ’ αυτήν την υποτίμηση του ασθενούς, να αναδυθεί η σοφία και η εμπειρία του θεραπευτή, επίδειξη δύναμης και ισχύος, προκειμένου να ικανοποιήσει βαθύτερες ανεπάρκειες και ανασφάλειες του. Ταυτόχρονα μέσα απ’ την ψυχολογική εξάρτηση που σκόπιμα ο θεραπευτής επιδιώκει ν’ αναπτύξει ο ασθενής, μπορεί ν’ ασκηθεί έλεγχος στον ασθενή, το οποίο είναι και στην ουσία η βαθύτερη επιδίωξη του εγωπαθούς θεραπευτή- γιατρού.
β) Οικονομικά οφέλη: Αυτή είναι η χειρότερη πλευρά του θέματος, όπου ο γιατρός θεραπευτής απομυζά οικονομικά τους ασθενείς του. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η οικονομική απομύζηση των ασθενών είναι άλλο πράγμα απ’ την δίκαιη αμοιβή που ο θεραπευτής απαιτεί προκειμένου να βιοποριστεί και να συνεχίσει το θεραπευτικό του έργο. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι όποιος θεραπευτής γιατρός αμείβεται για τις θεραπευτικές του υπηρεσίες διαπράττει κάτι ηθικά μεμπτό. Ίσα-ίσα η δίκαιη αμοιβή, είναι επιθυμητή και από τον ασθενή, προκειμένου να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του, να προσφέρει ενέργεια και ταυτόχρονα να κλείσει τους ανοιχτούς λογαριασμούς με τον θεραπευτή, εξαιτίας της πρόσκαιρης και φευγαλέας μειονεξίας του.
Όμως όταν ο θεραπευτής προσδοκά κάτι περισσότερο απ’ αυτήν την δίκαιη αμοιβή, τότε τα πράγματα εκτρέπονται προς την ανηθικότητα. Η οικονομική αφαίμαξη των ασθενών, συμβαίνει κατά κόρον απ’ τους λειτουργούς της σύγχρονης ιατρικής, καθώς είναι χειροπόδαρα δεμένοι μέσα στα δίκτυα των φαρμακευτικών εταιριών. Έτσι βλέπουμε να δίνονται αφειδώς φάρμακα χωρίς λόγο, να γίνονται εγχειρήσεις χωρίς λόγο, κ.ο.κ. Το ίδιο όμως ακριβώς συμβαίνει και από τους εναλλακτικούς θεραπευτές, γιατί δεν έχει να κάνει με το σύστημα άσκησης της ιατρικής, αλλά με την ανθρώπινη πλεονεξία που είναι ένα απ’ τα έμφυτα πάθη της ανθρώπινης φύσης.
γ) Σεξουαλικά οφέλη: Εδώ έχουμε μια αντίστοιχη περίπτωση με την προηγούμενη. Ο θεραπευτής λόγω της πλεονεκτικής του θέσης μπορεί να ασκήσει σεξουαλική επιρροή στους ασθενείς του. Βέβαια δεν είναι ηθικά μεμπτό να γίνουν ζευγάρι δύο άνθρωποι που έτυχε να γνωριστούν ως θεραπευτής με ασθενή. Όταν όμως αυτό γίνεται κατ’ εξακολούθηση και με σκοπό, πάλι ο θεραπευτής περιέρχεται σε κατάσταση ανηθικότητας και επί της ουσίας βλάπτει αντί να ωφελεί τον ασθενή του. Η σχέση θεραπευτή – γιατρού και ασθενούς, είναι μια ευαίσθητη σχέση, η οποία έχει ένα και μόνο αντικειμενικό λόγο ύπαρξης, το να ωφεληθεί ο ασθενής, χωρίς να βλαφθεί. Αυτό είναι το ηθικό νόημα των λόγων του Ιπποκράτη.
Όταν στην σχέση αυτή, παρεισφρήσει το δαιμόνιο της ανθρώπινης πλεονεξίας, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, τότε κατ’ ανάγκη ο ασθενής βλάπτεται χωρίς να ωφελείται. Έτσι η ουσία της Ιπποκρατικής ρήσης καταργείται και το θεραπευτικό έργο ματαιώνεται. Όμως δεν είναι μόνο ο ασθενής που βλάπτεται όταν ο θεραπευτής γιατρός περιέρχεται στην κατάσταση πλεονεξίας και ελέγχου. Επειδή η θεραπευτική διεργασία έχει έντονα μεταφυσικές διαστάσεις φαίνεται ξεκάθαρα ότι όταν ο άλλος πνίγεται και ο θεραπευτής προσπαθεί πριν τον σώσει να τον εκμεταλλευτεί, όλο αυτό κάποια στιγμή στρέφεται ενάντια στον θεραπευτή – γιατρό.
Όταν πλουτίζεις απ’ τον πόνο των ανθρώπων, στο τέλος θα τον υποστείς.
Η κατάρρευση η οποία παρατηρείται στο σύγχρονο ιατρικό σύστημα στον Δυτικό κόσμο, η απαξίωσή του απ’ τους ασθενείς και η στροφή τους προς τις λεγόμενες εναλλακτικές θεραπείες, είναι αποτέλεσμα της απομάκρυνσης των σύγχρονων γιατρών απ’ αυτήν την θεμελιώδη ηθική επιταγή που θέτει ο Ιπποκράτης: «Ωφελέειν, μη βλάπτειν» Οι σύγχρονοι γιατροί θεωρούν ότι αν στην σχέση θεραπευτή και ασθενούς υπάρχει μια ηθική πλευρά και μια τεχνική πλευρά, τότε το σημαντικό γι’ αυτούς είναι το τεχνικό και όχι το ηθικό μέρος.
Πλανώνται όμως οικτρά. Γιατί η θεραπεία είναι απ’ τα έργα της ανθρώπινης φύσης που για να τελεστεί πρέπει να έχει ακλόνητες ηθικές βάσεις, όπως το απόφθεγμα του Ιπποκράτη «να ωφελείς χωρίς να βλάπτεις» που είναι και η βασική παρακαταθήκη του πατέρα της Ιατρικής προς όλους τους θεραπευτές γιατρούς. Χωρίς αυτή την ηθική βάση, ακόμα και με τεχνολογική υπεροπλία, κάθε θεραπευτικό έργο καθίσταται ανεπαρκές και επικίνδυνο τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους θεραπευτές-γιατρούς. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αδιαφορούμε για το τεχνικό μέρος του θεραπευτικού έργου, αλλά οπωσδήποτε δεν είναι η τεχνολογική επάρκεια ασφαλής προϋπόθεση επίτευξης θετικού θεραπευτικού έργου.
Το βαθύτερο νόημα του «ωφελέειν, μη βλάπτειν» είναι η άνευ όρων αγάπη του θεραπευτή προς τον ασθενή. Μόνο η αγάπη ως βαθύτερο κίνητρο και ηθικό θεμέλιο της θεραπείας, μπορεί να ευεργετήσει τόσο τον ασθενή, όσο και τον θεραπευτή. Η αγάπη μπορεί να συγχωρήσει την απειρία ή την σύγχυση στην οποία ο θεραπευτής ανά πάσα στιγμή μπορεί να περιέλθει κατά την επαφή του με τις άπειρες μορφές που μπορεί να πάρει η ανθρώπινη οδύνη και ασθένεια. Η αγάπη δημιουργεί ένα προστατευτικό μανδύα, γύρω απ’ τον θεραπευτή- γιατρό και εμποδίζει την μετάδοση της νοσηρότητας απ’ τον ασθενή.
Για όλους αυτούς τους λόγους, οι σύγχρονοι θεραπευτές- γιατροί της Δυτικής ή της εναλλακτικής ιατρικής, θα πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπ’ όψιν τους την σημασία που έχει κατά την τέλεση του θεραπευτικού έργου, το να ωφελούμε χωρίς να βλάπτουμε τους ασθενείς μας, προς όφελος όλων.
Aliki Alisa / edwhellas.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου