Αυτό που με κατέπληξε είναι πως οι Ρώσοι πέθαιναν ήρεμα, ενώ οι δυτικοί με φόβο κατά το πλείστον.
Οι Ρώσοι, επειδή δεν πιστεύουν σ” αυτή την ζωή, εύκολα την αποχωρίζονται και οδεύουν στο άγνωστο.
…δεν ετοιμαζόμαστε για τον θάνατο, αλλά ετοιμαζόμαστε για την αθάνατη ζωή.
Μόνο αναπνέοντας βαθειά την Αιωνιότητα από τώρα, νικάμε τον φόβο του θανάτου.
Μητροπολίτης Αντώνιος Σουρόζ (Anthony Bloom Metropolitan of Sourozh)
Πηγή: http://akouei.blogspot.com/2015/09/blog-post_835.html#ixzz4IzwYzwPP
Σας παραθέτω ολόκληρη την απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Αντώνιου Μπλούμ :
Θα σας μιλήσω για το θάνατο, έχω μια ιδιαίτερη σχέση με το θάνατο. Θα σας εξηγήσω γιατί αντιμετωπίζω το θάνατο όχι μόνο με ηρεμία, αλλά και με περισσή επιθυμία, περισσή ελπίδα και περισσή προσδοκία! Με το γεγονός του θανάτου συνέβη όταν, ενώ συζητούσα μαζί του εκείνος μου είπε : πρέπει να ζεις εκπαιδεύοντας τον εαυτό σου στην αναμονή του θανάτου. Όπως ο γαμπρός στέκεται και περιμένει τη νύφη. Τον θάνατο να τον περιμένεις να τον ποθείς, να χαίρεσαι εκ των προτέρων γι' αυτή τη συνάντηση, ώστε να τον υποδεχτείς με ευλάβεια και ηρεμία. Αυτό ήταν το συμπέρασμα της πρώτης μου επαφής, η δεύτερη συνέβηκε πολύ καιρό μετά και συνέπεσε με το θάνατο του πατέρα μου που μας αιφνιδίασε. Τον είχα επισκεφτεί στο δωμάτιό του, ένα μικρό φεγγίτη σ' ένα γαλλικό σπίτι, ένα κρεβάτι, τραπέζι, σκαμνί και λίγα βιβλία. Πέρασα στο δωμάτιο, έκλεισα τη πόρτα και στάθηκα. Και τότε με κατέκλεισε ένα κύμα ζωντανής σιωπής, μιας βαθειάς σιωπής που αναφώνησα με κατάπληξη : Δεν υπάρχει θάνατος ! Και ας το νομίζουν όλοι ! Τρομερή απάτη !
Ένοιωθα ότι το δωμάτιο ήταν γεμάτο ζωή και μάλιστα πως ήταν γεμάτο με μια ζωή εντελώς διαφορετική από εκείνη που κύλαγε έξω στο δρόμο. Γι' αυτό έχω αυτή τη θετική σχέση με το θάνατο και γι' αυτό μπορώ και συναισθάνομαι τόσο βαθειά και έντονα τον Απόστολο Παύλο που λέει : η ζωή για μένα είναι ο Χριστός και ο θάνατος είναι κέρδος. Επειδή όσο παραμένω με το σώμα στη παρούσα ζωή, είμαι χωρισμένος από το Χριστό. Στη συνέχεια παραθέτει τα εξής λόγια που μου προξενούν μεγάλη κατάπληξη, το νόημα είναι αυτό : ενώ αποζητά το θάνατο προκειμένου να επιτύχει τη πλήρη ένωσή του με το Χριστό, καταλήγει να θέλει να ζει την επίγεια ζωή, γιατί έτσι θα καταφέρνει να ωφελεί πνευματικά τους άλλους. Είναι η έσχατη θυσιαστική προσφορά από μέρους του για χάρη τους. Είναι έτοιμος να αναβάλλει όλα όσα επιζητά, ελπίζει και ποθεί, επειδή τον χρειάζονται οι άλλοι.
Τα μάτια χόρτασαν θάνατο ! Εξάσκησα το επάγγελμα του γιατρού επί 15 χρόνια. Τα πέντε τα πέρασα μέσα στο πόλεμο και κατά τη διάρκεια της γαλλικής αντίστασης. Κατέληξα ιερέας για 46 χρόνια και τέλεσα τις κηδείες μιας ολόκληρης γενιάς αυτής του δικού μας πρώτου κύματος μετανάστευσης. Άλλο δεν είδα, από θάνατο. Αυτό που με κατέπληξε είναι πως οι Ρώσοι πέθαιναν ήρεμα, ενώ οι Δυτικοί με φόβο κατά το πλείστον. Οι Ρώσοι επειδή δεν πιστεύουν σ' αυτή τη ζωή, εύκολα την αποχωρίζονται και οδεύουν στο άγνωστο. Ένα είναι αυτό που κάθε ιερέας και κάθε άνθρωπος πρέπει να υπενθυμίζει στον εαυτό του και στους άλλους, ότι δεν ετοιμαζόμαστε για το θάνατο, αλλά για την αιώνια ζωή. Ο θάνατος αυτός καθ' εαυτόν μας είναι άγνωστος, δεν γνωρίζουμε τίποτα γι' αυτόν. Αγνοούμε αυτό που διαδραματίζεται κατά την ώρα του θανάτου. Ότι γνωρίζουμε και είναι πάρα πολύ λίγο, σχετίζεται με την αιώνια ζωή. Ο καθένας από εμάς γνωρίζει βιωματικά ότι υπάρχουν στιγμές όπου η ψυχή υπερβαίνει τον παρόντα χρόνο της φθοράς και γεύεται τη πληρότητα και την ουράνια αγαλλίαση.
Επόμενως, το μάθημα που έχουμε να διδάξουμε στους άλλους και στον εαυτό μας είναι πως πρέπει να ετοιμαζόμαστε για τη ζωή και όχι για το θάνατο. Κατά συνέπεια, όταν αναφερόμαστε στο θάνατο, τότε να τον εννοούμε ως τη θύρα που είναι έτοιμη να ανοίξει διάπλατα και να μας επιτρέψει την είσοδο στην αιώνια ζωή. Παρά ταύτα το να πεθαίνει κανείς, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Ότι κι αν νομίζουμε για τον θάνατο και την αιώνια ζωή, διαφέρει από την πραγματικότητα του θανάτου. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα από την εμπειρία μου στο πόλεμο. Ήμουνα χειρουργός στο μέτωπο. Ψυχορραγούσε ένας νεαρός στρατιώτης στην ηλικία μου, 25 ετών. Πήγα και τον είδα το βράδυ, κάθισα κοντά του και τον ρώτησα "πως είσαι ;"με κοίταξε στα μάτια και μου είπε : "απόψε θα πεθάνω" "φοβάσαι να πεθάνεις ;" Δεν φοβάμαι τον ίδιο το θάνατο, αλλά πονάω που θα αποχωριστώ όλα όσα αγαπώ, τη νέα μου γυναίκα, το χωριό μου, τους γονείς μου. Αυτό που πραγματικά με φοβίζει είναι ότι θα απομείνω μόνος με το θάνατο.
"Δε θα είσαι μόνος" του είπα. "Με ποιό τρόπο ;" "Θα μείνω εγώ μαζί σου!" "Δε μπορείτε να μείνετε μαζί μου όλη τη νύχτα !" "Και βέβαια μπορώ !" Τον καθησύχασα.
Σκέφτηκε και είπε : "ακόμη κι αν μείνετε μαζί μου, θα έρθει κάποια στιγμή που δεν θα το αισθάνομαι" "και τότε θα προχωρήσω μόνος μεσ' το σκοτάδι και θα πεθάνω μόνος" δε θα γίνει έτσι του απάντησα θα' μαστε μαζί και θα μιλάμε θα μου πεις όλα όσα θέλεις να μου πεις. Όλα όσα έχεις διαφυλάξει στη μνήμη, στη ψυχή, όλα όσα αγαπάς και εγώ θα σου κρατώ το χέρι. Σιγά-σιγά θα κουραστείς να μιλάς και τότε θα μιλώ μόνο εγώ. Και καθώς θα αρχίσει να σε παίρνει ο ύπνος, θα χαμηλώνω τον τόνο της φωνής μου θα κλείσεις τα μάτια και θα σιωπήσω εντελώς αλλά θα έχω κρατημένο το χέρι σου στο χέρι μου και έτσι θα μου το σφίγγεις αραιά και που για να διαπιστώνεις ότι είμαι εκεί, σιγά σιγά το χέρι σου θα νοιώθει το δικό μου αλλά δε θα έχει τη δύναμη να μου το σφίγγει. Τότε εγώ μόνο θα εξακολουθώ να σου σφίγγω το χέρι. Θα έρθει έτσι μια στιγμή που δε θα είσαι πια μαζί μας. Αλλά δεν θα έχεις φύγει μόνος.
Όλο το δρόμο θα είμαστε μαζί. Και έτσι μείναμε μαζί όλη τη νύχτα. Κάποια στιγμή πράγματι αδυνάτισε το χέρι του και τότε άρχισα εγώ να του το σφίγγω για να με νοιώθει κοντά του. Στη συνέχεια το χέρι του άρχισε να παγώνει και να αφήνεται ανοιχτό. Δεν ήταν πια μαζί μας. Είναι μεγίστης σημασίας να μην είναι μόνος του ο άνθρωπος όταν φεύγει για την αιωνιότητα. Υπάρχει και η άλλη περίπτωση να είναι κανείς χρόνια ασθενής και να περιθάλπεται από ανθρώπους που τρέφουν αγάπη για το πρόσωπό του και τον περιβάλλουν με στοργή και καλωσύνη. Τότε είναι εύκολο να πεθάνεις, παρόλο που πονάει πάρα πολύ. Υπάρχει άλλη μια πολύ τραγική περίπτωση : να είναι κανείς με ανθρώπους που το μόνο που προσδοκούν είναι το πότε θα πεθάνει. Αυτό "εξηγείται" γιατί, όταν κάποιος οικείος μας είναι άρρωστος μας καθηλώνει με την αρρώστεια του και μας υποχρεώνει να μένουμε δίπλα του αναγκαστικά. Έτσι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να έχουμε την ίδια ζωή και να χαιρόμαστε τις ίδιες χαρές. Ο άρρωστος είναι σαν ένα μαύρο σύννεφο που μας πλακώνει και που ευχόμαστε να φύγει γρήγορα για να απαλλαγούμε. Αυτός δυστυχώς το νοιώθει όλο αυτό. Η κατάσταση μπορεί να διαρκεί για μήνες και οι συγγενείς περνούν διαδοχικά και τον ρωτούν ψυχρά : πως πάει ; Εντάξει ; Είσαι καλά ; Θέλεις κάτι ; Α, δε θέλεις. Καλά. Έχω δουλειά. Θα γυρίσω. Ακόμη κι αν δεν είναι ιδιαίτερα σκληρός ο τόνος της φωνής τους ο άρρωστος καταλαβαίνει πως ήρθαν να τον δουν επειδή έτσι έπρεπε ενώ κατα βάθος επιθυμούν ανυπόμονα το θάνατό του. Άλλες φορές συμβαίνει κάτι άλλο να είναι ο άνθρωπος ετοιμοθάνατος, αλλά επειδή είναι αγαπητός και πολύτιμος να είναι όλοι έτοιμοι να θυσιάσουν τη καλοπέρασή τους για να είναι μαζί με το πολυαγαπημένο τους πρόσωπο για να του δώσουν χαρά και να του κάνουν καλό. Θα πω κάτι προσωπικό. Η μητέρα μου υπέφερε από καρκίνο επί τρία χρόνια. Τη φρόντιζα. Ήμασταν πολύ δεμένοι και πολύ αγαπημένοι.
Ασκούσα παράλληλα το λειτούργημα του ιερέα και είχα την ευθύνη για όλο το Λονδίνο. Επίσης, έπρεπε να μεταβαίνω στο Παρίσι μια φορά το μήνα για να μετέχω στο Επαρχιακό Συμβούλιο. Τα οικονομικά μου δεν μου επέτρεπαν ούτε να τηλεφωνώ, οπότε επέστρεφα με την αγωνία αν θα την ξανάβρισκα ζωντανή. Έτσι, όταν την έβλεπα ήταν ανείπωτη η χαρά και υπέροχη η συνάντηση. Μέσα σ' αυτό το κλίμα άρχισε σιγά-σιγά να σβήνει. Θυμάμαι πως υπήρχαν στιγμές που με καλούσε και έλεγε : είναι βαρύ χωρίς εσένα. Κάθισε κοντά μου. Αντίστοιχα και από τη μεριά μου συνέβαινε το ίδιο. Υπήρχαν στιγμές αβάσταχτες χωρίς εκείνη. Τα άφηνα όλα κι ανέβαινα στο δωμάτιο της λέγοντάς της : πονάω χωρίς εσένα. Και εκείνη με παρηγορούσε. Έτσι μαζί βαδίζαμε το δρόμο προς την αιωνιότητα αχώριστοι, επειδή όταν έφυγε πήρε μαζί της όλη την αγάπη που είχα γι' αυτήν, όλα όσα είχαμε μοιραστεί και ήταν τόσα πολλά. Ζήσαμε σχεδόν όλη τη ζωή μαζί. Μόνο τα πρώτα χρόνια της μετανάστευσης χωριστήκαμε, επειδή δεν είχαμε που να μείνουμε. Στη συνέχεια ξανασμίξαμε. Με ήξερε πολύ καλά ! Μια φορά μου είπε όσο πιο πολύ σε ξέρω, τόσό πιο λίγα μπορώ να πω για σένα. Επειδή σε κάθε λέξη που θα έλεγα για σένα θα έπρεπε να προσθέσω και κάτι άλλο κάθε φορά ! Ναι, φτάσαμε στη στιγμή όπου πλέον ξέραμε ο ένας τον άλλον τόσο πολύ, που δεν μπορούσαμε να πούμε τίποτα ο ένας για τον άλλον, μπορούσαμε όμως να συμμετέχουμε στη ζωή και στο θάνατο του άλλου. Συνεπώς, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως κάθε άνθρωπος μπροστά στο θάνατο σκληραίνει, αποσβολώνεται κι επιθυμεί να τελειώνει όλη αυτή η δυσβάστακτη οδύνη. Γι' αυτό πρέπει να ασκηθούμε να κατανικάμε μέσα μας όλα αυτά τα σκοτεινά, ζοφώδη και απελπιστικά συναισθήματα, ώστε με μια αυθυπέρβαση να επιτύχουμε να εισχωρήσουμε στον άλλον. Τότε ο θάνατος υπερβαίνεται και βιώνεται ως νίκη. Που σου θάνατε το κέντρον ; που σου Άδη, το νείκος ; Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος !
Θέλω να προσθέσω και κάτι άλλο για το θάνατο, επειδή ότι ανέφερε είναι μεν προσωπικό αλλά αφορά ταυτόχρονα και άλλους ανθρώπους. Ο θάνατος μας περισφίγγει από παντού και είναι η κοινή μοίρα της ανθρωπότητας. Αυτή την ώρα διεξάγονται πόλεμοι και συνάνθρωποί μας χάνονται με φριχτό τρόπο. Εμείς πρέπει να μάθουμε να είμαστε ψύχραιμοι ενώπιον του δικού μας θανάτου με την επίγνωση ότι δια του θανάτου θα δούμε να γεννιέται η ζωή η αιώνια. Μόνο αναπνέοντας βαθειά την αιωνιότητα από τώρα, νικάμε το φόβο του θανάτου και βοηθάμε παράλληλα και τους άλλους ώστε να δύνανται να μετέχουν σ' αυτή τη πληρότητα ζωής. Όμως πριν από το χωρισμό της ψυχής από το σώμα, βιώνονται και άλλες καταστάσεις θανάτου. Δίνονται ευκαιρίες και τρόποι για να μην επισυμβεί ο πνευματικός θάνατος οριστικά και αμετάκλητα. Θάνατος δε σημαίνει ότι απλά παύουμε να υπάρχουμε με σάρκα και οστά. Συμβαίνουν μυστήρια πράγματα. Θυμάμαι μια γριούλα, τη Μαρία Ανδρέγεβνα, ένα υπέροχο μικρό πλάσμα, που ήρθε μια μέρα και μου είπε : Πάτερ Αντώνιε δεν ξέρω τι να κάνω. Έχω χάσει τον ύπνο μου.
Όλη νύχτα ανασύρονται από τη μνήμη μου εικόνες από το παρελθόν μου, όμως όχι οι φωτεινές αλλά οι σκοτεινές και κακές και με βασανίζουν. Πήγα στο γιατρό και ζήτησα κάποιο υπνωτικό. Το δοκίμασα, αλλά δε με απάλλαξε από αυτό το νέφος. Όταν παίρνω το υπνωτικό παραλύω και δεν μπορώ να παλέψω και να διώξω τις μαύρες εικόνες. Και πέφτω σε χειρότερη κατάσταση. Βυθίζομαι και παραληρώ. Τι να κάνω ; Της είπα : Εγώ δεν πιστεύω στη μετενσάρκωση, ξέρετε, αλλά πιστεύω ότι ο Θεός μας δίνει ευκαιρίες να ξαναζήσουμε τη ζωή μας, για να επανορθώσουμε. Δηλαδή, όχι με την έννοια του πεθαίνω και ξαναζώ, αλλά με τον τρόπο που γίνεται τώρα σε σας. Όταν ήσασταν νέα με την απειρία της νιότης κάνατε σφάλματα. Με τα λόγια, τη σκέψη και τις πράξεις κακοποιούσατε τον εαυτό σας και τους άλλους. Μετά το ξεχάσατε και συνεχίζατε στο βαθμό που κατανοούσατε τα πράγματα, κατά την ωριμότητά σας και σε διαφορετικές ηλικιακές φάσεις να κάνετε λάθη. Συνεχίζατε να μολύνετε τον εαυτό σας και να τον καταστρέφετε. Και τώρα που δεν έχετε πια δυνάμεις για να απωθείτε στο ασυνείδητο τις ενοχικές σας αναμνήσεις, αυτές σας καταδιώκουν. Παρουσιάζονται μπροστά σας και σας λένε : Μαρία Ανδρέγεβνα, τώρα που κοντεύεις τα ενενήντα, αν αντιμετώπιζες την ίδια περίσταση και ξαναβρισκόσουνα στην ίδια θέση που βρέθηκες όταν ήσουνα 20,30,40,50 ετών θα αντιδρούσες με τον ίδιο τρόπο ; Αν μπορείτε να εξετάσετε την τότε κατάστασή σας και να ανακαλέσετε στη μνήμη γεγονότα και πρόσωπα και μπορείτε και πείτε όχι με την εμπειρία της ζωής που έχω τώρα, δεν θα το έκανα ποτέ. Δεν θα ξεστόμισα ποτέ αυτή τη θανάσιμη λέξη, δεν θα μπορούσα να ξανακάνω αυτό που έκανα. Αν μπορείτε να πείτε αυτό με όλο σας το είναι, το νου, την καρδιά και όλη σας τη θέληση. Τότε όλο αυτό το σκοτάδι θα φύγει από σας.
Κι όταν συνεχίσουν να έρχονται και άλλες εικόνες, η φωνή του Θεού μέσα σας, θα σας ρωτά : είναι η παλιά σου η αμαρτία ή εξακολουθεί και τώρα να είναι η αμαρτία σου ; Ο λόγος είναι ότι αν μισήσατε κάποιον κάποτε και δεν συμφιλιωθήκατε μαζί του, τότε εκείνο το αμάρτημα είναι και τωρινό σας αμάρτημα και δεν θα εξαλειφθεί από πάνω σας μέχρι να μετανιώσετε. Άλλο ένα παράδειγμα. Κάποτε με κάλεσε η οικογένεια μιας πολύ ηλικιωμένης γριούλας. Ήταν πολύ φωτεινή γυναίκα. Έδειχνε πως θα πεθάνει εκείνη τη μέρα. Εξομολογήθηκε και στο τέλος της είπα : πείτε μου Νατάσα, έχετε συμφιλιωθεί με όλους ή κρύβετε κανένα αγκάθι ; Τότε μου είπε τους έχω συγχωρήσει όλους εκτός από το γαμπρό μου. Αυτόν δεν θα τον συγχωρήσω ποτέ ! Αφού είναι έτσι , της λέω , δεν μπορώ να σας διαβάσω τη συγχωρητική ευχή, ούτε γίνεται να σας κοινωνήσω και θα αφεθείτε έτσι στη κρίση του Θεού. Θα βρεθείτε ενώπιόν Του και θα λογοδοτήσετε για τις πράξεις σας. Μου λέει : μα θα πεθάνω σήμερα. Της λέω θα πεθάνετε ασυγχώρητη και ακοινώνητη των αχράντων μυστηρίων, αν δεν μετανοήσετε και δεν συμφιλιωθείτε. Φεύγω και θα επανέλθω σε μια ώρα. Κι έφυγα. Όταν σε μια ώρα γύρισα εκεί με υποδέχτηκε με ένα φωτεινό βλέμμα και μου είπε πόσο δίκιο είχατε ! Τηλεφώνησα στο γαμπρό μου, μιλήσαμε, συμφιλιωθήκαμε και τώρα έρχεται. Ελπίζω πως πριν πεθάνω θα φιληθούμε και έτσι συμφιλιωμένη με όλους θα φύγω για την αιωνιότητα. Αυτά ήθελα να σας πω για τον θάνατο στα είκοσι λεπτά που είχα. (Η απόδοση στα ελληνικά έγινε από τον ιστότοπο agiazoni.gr)
Κρίτων Δ. Ιακώβου, δρ φαρμακοποιός
Κρίτων Δ. Ιακώβου, δρ φαρμακοποιός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου