Ο μπαμπούλας και οι διαφορετικές εκδοχές του στον κόσμο

 

Goya, Que viene el Coco ("Here Comes the Bogeyman / The Boogeyman is Coming"), c. 1797 - πηγή

Πολλοί από τους πρωταρχικούς φόβους της ανθρωπότητας προέρχονται από την παιδική ηλικία. Λίγοι από αυτούς όμως είναι τόσο δυνατοί όσο ο Μπαμπούλας, ο οποίος εξυπηρετεί διπλό σκοπό, προκαλεί την φαντασία των παιδιών, αλλά ταυτόχρονα, τα κάνει να είναι ήσυχα.



Είτε κρύβεται στην ντουλάπα, είτε κάτω από το κρεβάτι, ο μπαμπούλας στοιχειώνει τους ανθρώπους για πολύ καιρό μέχρι να ενηλικιωθούν. Βέβαια, οι ενήλικες δεν τον λαμβάνουν σοβαρά, αλλά, όταν τα φώτα σβήνουν, δεν είναι λίγοι αυτοί που τον φέρνουν πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Ζει στο σκοτάδι, και, είτε φοβίζει τα παιδιά, είτε τα τρώει, ανάλογα με το πόσο άτακτα τα βρίσκουν οι γονείς. Ο μπαμπούλας αποτελεί μέρος μιας πλούσιας παράδοσης σε όλο τον κόσμο.

Στη Ελλάδα η λέξη Μπαμπούλας ίσως προέρχεται από την γαλλική λέξη baboula που σημαίνει το ταμ-ταμ και κατά συνεκδοχή τον κανίβαλο. Άρα ο Έλληνας μπαμπούλας τρώει τα παιδιά. Γι' αυτό και η πιο χρησιμοποιούμενη φράση γι' αυτόν είναι "Ο μπαμπούλας θα έρθει και θα σε φάει!". Στην Κύπρο, ο μπαμπούλας ονομάζεται Κκουλλάς (σύμφωνα με το Γιαγκουλλή, 2005, προέρχεται από το τουρκικό kullar) και είναι ένας άνθρωπος που περιγράφεται αόριστα ότι φοράει μια κουκούλα ή είναι παραμορφωμένος και ο οποίος βάζει τα κακά παιδιά σε μια τσάντα και θα τα παίρνει μακριά από τα σπίτια τους.

Στις αγγλόφωνες χώρες ο μπαμπούλας αποκαλείται Boogeyman.

Αφίσα του 1919 του έργου του Frederik van Eeden "De Bokkenrijder" - πηγή

Στην Ολλανδία υπάρχουν οι Bokkenrijders. Πρόκειται για πνεύματα κλεφτών από τον 18ο αιώνα, τα οποία κινούνται με εντελώς απροσδόκητο τρόπο. Η συμμορία των πνευμάτων απαντάται στην ολλανδική επαρχία Λιμβουργία και "είχαν κάνει συμφωνία με τον Σατανά και τριγυρνάνε στον ουρανό στις πλάτες κατσικιών". Πρόκειται για μια ιστορία που "φαίνεται να είναι ένας μύθος που εσκεμμένα έστησαν οι επιτηρητές του νόμου εκείνη τη εποχή, ως πρόσχημα για τον βασανισμό υπόπτων κατά τη διερεύνηση περίπου δέκα διαρρήξεων", όπως αναφέρει η ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Πρίνστον. "Οι ύποπτοι βασανίζονταν τόσο πολύ που έδιναν ονόματα άλλων "μελών" της συμμορίας... Ο λόγος που οι επιτηρητές του νόμου και οι δικαστές λάμβαναν αυτά τα ακραία μέτρα για την καταπολέμηση αυτών των μικρών εγκλημάτων είναι άγνωστος". Από την Ολλανδία λοιπόν, στις πλάτες κατσικιών, οι Bokkenrijders έφτασαν μέχρι το Βέλγιο και τη Γερμανία.

Krampus, ο δαίμονας βοηθός του St. Nicholas που βάζει τα κακά παιδιά στο σάκο του

Στις ίδιες περιοχές υπάρχει και ο Butzemann. Αυτός, αντλεί το όνομά του από την λέξη "bôtzen", μια διαλέκτου της γερμανικής γλώσσας κατά το Μεσαίωνα, που σημαίνει "κάνει κάποιος δυνατό θόρυβο" και τη λέξη "verbutzen" που σημαίνει "μεταμφίεση". Βάλτε αυτά τα χαρακτηριστικά μαζί και έχετε κάτι πολύ κακό. Όπως ο Άγγλος Boogeyman, και αυτός αγαπά τις σκιερές γωνίες των σπιτιών των ανθρώπων. Η δύναμή του να απολιθώνει μειώνεται ελαφρώς καθώς συνδέεται με ένα παιδικό τραγούδι για ένα poltergeist (στοιχειό) που λέγεται Es tanzt ein Bi-Ba-Butzemann, ο τίτλος του οποίου μεταφράζεται ως "Χορεύει το Bi-Ba-Butzemann". Υπάρχει μια λεπτομερής αναφορά της λαϊκής ιστορίας πίσω από τον Butzemann. Πρόκειται για μια ολλανδική εκδοχή από την Πενσυλβανία των ΗΠΑ και η οποία αναφέρει ότι ξεκίνησε ως σκιάχτρο που έφτιαξε ένας αγρότης κατόπιν οδηγιών που του έδωσε μια ντόπια σοφή γυναίκα. Σκοπός του ήταν να προστατεύσει τις καλλιέργειές του από τις διάφορες δυνάμεις και έδωσε στο δημιούργημά του μια αδυναμία -ένα κουτσό πόδι- όπως ήταν και ο ίδιος και αυτό για να είναι κομμάτι του. Το σκιάχτρο ονομάζεται Delbel και "εμφανιζόταν ως πνεύμα από το σκιάχτρο. Παρά το κουτσό πόδι του, έμαθε να πολεμάει τους Frost Giants και να διώχνει μακριά τα ενοχλητικά στοιχεία". Δυστυχώς, ο αγρότης πέθανε και ο Delbel βρέθηκε να πολεμάει για την ψυχή του.

Ιστορίες σαν αυτή δείχνουν ότι ο μπαμπούλας δεν είναι μια αόρατη και άγνωστη παρουσία και ότι μερικοί μύθοι που σχετίζονται μαζί του κρύβουν κάποια τραγωδία.

πηγή

Ένα ιδιαίτερα τραγικό υπόβαθρο απαντάει κανείς στην ιστορία του El Sacoman που τρομοκρατεί τη φαντασία των παιδιών στην Ισπανία καθώς και στη Λατινική Αμερική, αν και το όνομά του αναφέρεται σε μεγάλα μέρη της Νότιας Ευρώπης. Αυτός, είναι γνωστός για την περίεργη εμφάνισή του και ότι κουβαλάει έναν σάκο, στον οποίο βάζει τα κακά παιδιά. Πιστεύεται ότι είτε τα τρώει ή τα πουλάει, ίσως ακόμη και σε άλλους εξοργισμένους μπαμπούλες. Η ιστορία του El Sacoman ξεκίνησε από μια πραγματικά τρομακτική περίπτωση παιδικής δολοφονίας στα χέρια κάποιου Francisco Leona, ενός μάγου γιατρού. Το 1910, ο Leona σκότωσε τον επτάχρονο Bernardo Gonzalez Parra με την περίεργη πεποίθηση ότι έτσι θα θεράπευε τη φυματίωση ενός αγρότη, του Francisco Ortega. "Για ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, ο θεραπευτής τράβηξε το αγόρι, το έβαλε σε ένα σάκο, το σκότωσε και το χρησιμοποίησε σύμφωνα με κάποιες οδηγίες. Ο Ortega και ο θεραπευτής εκτελέστηκαν. Αυτή η ζοφερή ιστορία συνδέεται πλέον με το μύθο του άνδρα που κουβαλάει έναν μαύρο σάκο. Τριγυρίζει στους δρόμους τη νύχτα, στο Μεξικό και τη Λατινική Αμερική, πάντα προσέχοντας για παιδιά που δεν πρέπει να είναι έξω εκείνη την ώρα ή που είναι κακά".

Σήμερα, έχουμε ξεχάσει ότι πολλές ιστορίες του μπαμπούλα έχουν μια σκοτεινή προέλευση στη λαογραφία και σε κάποιες χώρες αποτελεί μεταφορά πραγματικών, συγκλονιστικών εγκλημάτων.