Η Εξέγερση του Σοβέτο

Αιματηρές ταραχές, που ξέσπασαν στις παραγκουπόλεις του Σοβέτο (περιοχής του μητροπολιτικού

Γιοχάνεσμπουργκ) στα μέσα Ιουνίου του 1976, ανάμεσα σε μαύρους μαθητές και την αστυνομία της λευκής μειονότητας της Νοτίου Αφρικής. Ήταν οι βιαιότερες έως τότε ταραχές στην ιστορία της χώρας, που βρισκόταν υπό το καθεστώς των φυλετικών διακρίσεων (apartheid), το οποίο είχε επιβάλει η λευκή μειονότητα επί της μαύρης πλειονότητας του πληθυσμού.

Στις 16 Ιουνίου 1976 συγκροτήθηκε μαζική διαδήλωση 15-20.000 μαθητών και φοιτητών κατά της υποχρεωτικής χρησιμοποίησης της γλώσσας Άφρικαανς στην εκπαίδευση. Τα Άφρικαανς ήταν ένα γλωσσικό ιδίωμα που μιλούσαν οι Αφρικάνερς, οι ολλανδικής καταγωγής λευκοί κάτοικοι της Νοτίου Αφρικής, που πρωτοστάτησαν στην καθιέρωση του απαρτχάιντ από το 1948.

Η διαδήλωση ήταν καθόλα ειρηνική και είχε την κάλυψη του «Κινήματος της Μαύρης Συνείδησης» (Black Consciousness Movement, BCM), μιας μετριοπαθούς οργάνωσης μαύρων, που κάλυπτε το κενό από την απαγόρευση του ριζοσπαστικού «Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου» (ANC) του Νέλσον Μαντέλα και του «Παναφρικανικού Κογκρέσου» (PAC) του Ρόμπερτ Σομπούκβε. Στη διαδήλωση συμμετείχαν και πολλοί εκπαιδευτικοί για να δώσουν το στίγμα της πειθαρχίας και της ειρηνικής δράσης.

Η αντίδραση, όμως, του καθεστώτος του απαρτχάιντ υπήρξε νευρική και βίαιη. Η αστυνομία αρχικά εξαπέλυσε κατά των διαδηλωτών ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά, τα οποία έσπειραν τον πανικό. Οι πιο ψύχραιμοι από τους νεαρούς διαδηλωτές απάντησαν με πετροπόλεμο και η αστυνομία δεν άργησε να χρησιμοποιήσει τα όπλα.

Ένας από τους πρώτους νεκρούς ήταν ο 13χρονος μαθητής Χέκτορ Πίτερσον, που έγινε το σύμβολο της εξέγερσης. Η φωτογραφία με το άψυχο σώμα του να μεταφέρεται από ένα μεγαλύτερο παιδί έκανε τον γύρο του κόσμου και προκάλεσε κύμα συμπάθειας για τον αγώνα των μαύρων και οργή για το καθεστώς του απαρτχάιντ. Η αστυνομία με τη βοήθεια του στρατού κατέστειλε τελικά την εξέγερση, η οποία άφησε πίσω της 176 νεκρούς μαθητές (23 κατά την αστυνομία).

Η διεθνής κατακραυγή ήταν μεγάλη για τη Νότιο Αφρική, με αποκορύφωμα το Ψήφισμα 392 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (19 Ιουνίου 1976), το οποίο καταδίκαζε έντονα τη βάναυση συμπεριφορά της αστυνομίας και το καθεστώς των φυλετικών διακρίσεων. Η κυβέρνηση του σκληροπυρηνικού πρωθυπουργού Μπαλτάζαρ Φόρστερ αναγκάστηκε από τα πράγματα να απαλύνει τους νόμους των φυλετικών διακρίσεων, ενώ το «Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο» βρήκε την ευκαιρία να μεταφέρει τον αγώνα κατά του φυλετικού καθεστώτος των λευκών μέσα στο έδαφος της Νότιας Αφρικής.

Σχετικά

Το καθεστώς των φυλετικών διακρίσεων στη Νότιο Αφρική καταργήθηκε οριστικά το 1993, με πρωτοβουλία του τελευταίου «λευκού» προέδρου της χώρας Φρέντερικ Βίλελμ ντε Κλερκ και την ενεργό συμμετοχή του Νέλσον Μαντέλα στις σχετικές διαπραγματεύσεις.

Τα γεγονότα του Σοβέτο μετέφερε στη μεγάλη οθόνη ο Άγγλος σκηνοθέτης σερ Ρίτσαρντ Ατένμπορο το 1987, στην ταινία «Κραυγή Ελευθερίας» («Cry Freedom»), με πρωταγωνιστή τον Ντένζελ Ουάσινγκτον.