Το Στόμα της Αλήθειας

 
Το μισάνοιχτο στόμα αυτής της παγανιστικής μορφής λέγεται ότι δαγκώνει και κόβει τα χέρια των ψευτών.

Πολύ πριν τον σύγχρονο ανιχνευτή ψεύδους, οι προληπτικοί και ψεύτες αντιμετώπιζαν μια πολύ πιο σοβαρή τύχη στα σαγόνια του Bocca della Verità, δηλαδή το Στόμα της Αλήθειας, ενός αρχαίου γλυπτού το οποίο λέγεται ότι δάγκωνε τα χέρια των ψευτών.

Αν και κανείς δεν ξέρει ακριβώς πότε ή γιατί δημιουργήθηκε η ζωφόρος, υπάρχουν μια σειρά από θεωρίες. Χρονολογείται γύρω στον 1ο αιώνα μ.Χ., είναι ένας πέτρινος δίσκος σκαλισμένος με ανθρωποειδές πρόσωπο με τρύπες για μάτια και ανοιχτό το στόμα του. Ο αρχικός σκοπός του δίσκου είναι υπό αμφισβήτηση: θα μπορούσε να είναι κάποιο τελετουργικό κάλυμμα μιας πηγής, κάποιο σιντριβάνι, ή μια απλή πλάκα. Ακόμα και το πρόσωπο του δίσκου είναι υπό συζήτηση: άλλοι λένε ότι είναι ενός παγανιστικού θεού -αν και το ακριβώς ποιανού αποτελεί και αυτό θέμα συζήτησης- με τους μελετητές να θεωρούν ότι ανήκει στον θεό των δασών Φαύνου (στη ρωμαϊκή μυθολογία με το όνομα Φαύνος (λατ. Faunus) είναι ο θεός των κοπαδιών και των βοσκών, που λατρευόταν στον Παλατίνο λόφο της Ρώμης. Ο Φαύνος ήταν καλοκάγαθος θεός και αντιστοιχεί στον Πάνα της ελληνικής μυθολογίας. Με τη λατρεία του Φαύνου σχετίζονταν οι ρωμαϊκές θρησκευτικές εορτές Λουπερκάλια και Φαουνάλια), στον θαλάσσιο θεό Ωκεανό, ή σε κάποιον τοπικό θεό του ποταμού.



φωτογραφία
Ενώ η προέλευση του δίσκου είναι υπό συζήτηση, υπάρχει ένας μύθος που δεν αμφισβητείται: αν κάποιος βάλει το χέρι του μέσα στο στόμα και πει κάποιο ψέμα, το στόμα θα δαγκώσει το χέρι του παραβάτη. Αυτή η πεποίθηση φαίνεται να έχει τις ρίζες της στον Μεσαίωνα, όταν ο δίσκος χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια δικών κατά τις οποίες ανάγκαζαν τον κατηγορούμενο να βάλει το χέρι τους στο στόμα και αν διαπιστωνόταν ότι είχε πει ψέματα, ένα κρυμμένο τσεκούρι του έκοβε το χέρι.

Το Στόμα της Αλήθειας, βρίσκεται σήμερα στην εκκλησία της Παναγίας των Στολιδιών (Basilica di Santa Maria in Cosmedin ή de Schola Graeca) στη Ρώμη.