Το επίμονο αίτημα της Ουκρανίας να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ θυμίζει εκείνο της Γεωργίας, της οποίας η ένταξη στη διατλαντική συμμαχία παραμένει μετέωρη από το 2008.
Και όπως στην περίπτωση της Γεωργίας, η Ουκρανία ενθαρρύνεται να διατηρήσει ζωντανή την ελπίδα της, κάτι που φάνηκε κατά την τελευταία σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας, Βίλνιους.
Ωστόσο, με συγκεκριμένους όρους, οι ΗΠΑ, ή εν προκειμένω, οι Ευρωπαίοι εταίροι τους, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, δεν θα κάνουν τίποτα επιχειρησιακό στο πεδίο της μάχης με αντίπαλο τη Ρωσία.
Αντίθετα, θα προτιμήσουν να δεσμεύσουν τις χώρες του ΝΑΤΟ να συνεχίσουν να προμηθεύουν όλο και περισσότερα όπλα και πυρομαχικά.
Και θα δημιουργήσουν ή θα ενθαρρύνουν ένα αφήγημα ότι η Ουκρανία νικήσει στρατιωτικά τη Ρωσία και θα ανακτήσει όλα τα εδάφη της, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας.
Η Ουκρανία ισχυρίζεται ότι η Ρωσία θα εκδιωχθεί από τη ναυτική της βάση στη Σεβαστούπολη σύντομα.
Σε παρόμοιες διακηρύξεις είχε αναλωθεί και για τη Γεωργία το ΝΑΤΟ στο παρελθόν, δηλαδή ότι η Ρωσία θα δώσει πίσω τα εδάφη της στην Τιφλίδα.
Όμως και εδώ υπάρχει πλέον πρόβλημα.
Η φαινομενικά ακόρεστη δίψα της Ουκρανίας για δυτικά όπλα μπορεί να παραμείνει άσβεστη καθώς χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι σε θέση να παράγουν αρκετά όπλα.
Αυτό εξηγεί, όπως τίποτα άλλο, γιατί η Ουάσιγκτον αναγκάστηκε να παράσχει στην Ουκρανία τις απαγορευμένες διασποράς κατά της χρήσης των οποίων οι ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ δεσμεύονται βάσει μιας διεθνούς συνθήκης που έχουν επικυρώσει.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ, ιδιαίτερα οι ηγέτες τους όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γερμανία και η Γαλλία, δεν είναι διατεθειμένες να πολεμήσουν απευθείας τη Ρωσία χορηγώντας την ένταξη στην Ουκρανία (κάτι που πρέπει να κάνουν εκτός εάν τροποποιήσουν το άρθρο 5 περί συλλογικής άμυνας.
Το ΝΑΤΟ προκάλεσε το δράμα της Ουκρανίας
Στην πραγματικότητα το ΝΑΤΟ είναι εκείνο που ανάγκασε τη Ρωσία να διεξάγει την στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία και το έκανε σε πολλές περιπτώσεις.
Δυτική υποστήριξη στις έγχρωμες επαναστάσεις στη Γεωργία και την Ουκρανία, οπλικές δραστηριότητες στην ουκρανική επικράτεια, σχέδια αντιπυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ σε Πολωνία και Τσεχία είναι μόνο μερικοί από τους λόγους, αναφέρει σε ανάλυσή του ο ιστότοπος Eurasian Times.
Η ηγεσία του ΝΑΤΟ σκοπεύει να αρνηθεί στη Ρωσία οποιαδήποτε αίσθηση ασφάλειας, τιμής, ενότητας και ακεραιότητας.
Αυτό είναι κάτι που καμία ρωσική κυβέρνηση, είτε ηγείται είτε όχι ο Putin δεν πρόκειται να αποδεχτεί.
H Δύση πρόδωσε τη Ρωσία επεκτείνοντας το ΝΑΤΟ μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Η προδοσία
Η κύρια ανησυχία της Μόσχας, ακόμη και την εποχή της επανένωσης της Γερμανίας το 1990 (η ΕΣΣΔ έπρεπε να συμφωνήσει στη συγχώνευση της Ανατολικής Γερμανίας με τη Δυτική για να γίνει μια ενοποιημένη Γερμανία), ήταν η διεύρυνση του ΝΑΤΟ.
Ενώ η Μόσχα δέχτηκε η ενωμένη Γερμανία θα μείνει στο ΝΑΤΟ, έπρεπε να λάβει διαβεβαιώσεις ότι η Βορειοατλαντική Συμμαχία δεν θα συμπεριλάμβανε στο μέλλον τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας τελικά διαλύθηκε.
Η επέκταση του ΝΑΤΟ
Τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα που είναι διαθέσιμα σήμερα δείχνουν ξεκάθαρα ότι υπήρχαν διαβεβαιώσεις ασφαλείας κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ στους Σοβιετικούς ηγέτες από τον James Baker (υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ), τον George Bush (Πρόεδρο των ΗΠΑ), τον Καγκελάριο της Δυτικής Γερμανίας Helmut Kohl, τον Γάλλο Πρόεδρο Francois Mitterrand, την πρωθυπουργό της Βρετανίας Margaret Thatcher και τον διάδοχό της John Major.
Οι πρώτες συγκεκριμένες διαβεβαιώσεις από τους δυτικούς ηγέτες για το ΝΑΤΟ δόθηκαν στις 31 Ιανουαρίου 1990, όταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Δυτικής Γερμανίας Hans-Dietrich Genscher εκφώνησε σημαντική ομιλία στο Tutzing, στη Βαυαρία, για τη γερμανική ενοποίηση.
Είχε καταστήσει σαφές «ότι οι αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη και η διαδικασία ενοποίησης της Γερμανίας δεν πρέπει να οδηγήσουν σε «προσβολή των σοβιετικών συμφερόντων ασφάλειας».
Ως εκ τούτου, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αποκλείσει μια «επέκταση του εδάφους του προς τα ανατολικά, δηλαδή να το μετακινήσει πιο κοντά στα σοβιετικά σύνορα».
Στην κρίσιμη συνάντηση της 10ης Φεβρουαρίου 1990 στη Μόσχα μεταξύ του Kohl και του Σοβιετικού Προέδρου Mikhail Gorbachev, ο Δυτικογερμανός ηγέτης απέσπασε τη σοβιετική συναίνεση καταρχήν για τη γερμανική ενοποίηση εντός ΝΑΤΟ, διαβεβαιώνοντας ότι δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά.
Πριν από αυτό, στις 6 Φεβρουαρίου 1990, όταν ο υπουργός Εξωτερικών της Δυτικής Γερμανίας Hans-Dietrich Genscher συναντήθηκε με τον Βρετανό ομόλογό του Douglas Hurd, το βρετανικό υπουργείο έφερε τον Genscher να λέει: «Οι Ρώσοι πρέπει να έχουν κάποια διαβεβαίωση ότι εάν, για παράδειγμα, η πολωνική κυβέρνηση φύγει από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας τη μια μέρα, ή την άλλη δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ».
Είναι επίσης καταγεγραμμένο ότι ο Baker είχε πει χαρακτηριστικά «ούτε μια ίντσα προς τα ανατολικά» με τον Gorbachev, τη συνάντηση της 9ης Φεβρουαρίου 1990.
Η ιστορική δήλωση Baker και το λάθος τεραστίων διαστάσεων
Συμφώνησε με τη δήλωση του Gorbachev, ως απάντηση στις διαβεβαιώσεις ότι «η επέκταση του ΝΑΤΟ είναι απαράδεκτη».
Ο Baker διαβεβαίωσε τον Σοβιετικό ηγέτη ότι «ούτε ο Πρόεδρος ούτε εγώ σκοπεύουμε να αποκομίσουμε μονομερή πλεονεκτήματα από τις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα» και ότι οι Αμερικανοί κατανοούν πως «όχι μόνο για τη Σοβιετική Ένωση αλλά και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι σημαντικό να έχουν εγγυήσεις ότι εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρήσουν την παρουσία τους στη Γερμανία στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, ούτε μια ίντσα της σημερινής στρατιωτικής δικαιοδοσίας του ΝΑΤΟ δεν θα εξαπλωθεί προς την ανατολική κατεύθυνση».
Το γεγονός ότι υπήρχαν τέτοιες διαβεβαιώσεις έχουν επίσης δοθεί από Αμερικανούς διπλωμάτες όπως ο Jack Matlock (ο τελευταίος πρεσβευτής των ΗΠΑ στην πρώην Σοβιετική Ένωση) και ο πρώην υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Robert Gates.
Αυτή η διαβεβαίωση προς τη Μόσχα δεν τηρήθηκε.
Το 1999, η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία και η Ουγγαρία -όλα μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας – επετράπη να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, παρά το γεγονός ότι περίπου 50 στρατιωτικοί, πολιτικοί και ακαδημαϊκοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των Paul Nitze και Jack Matlock, έγραφαν στον τότε Πρόεδρο Bill Clinton ότι αυτό θα ήταν «ένα λάθος πολιτικής ιστορικών διαστάσεων».
Ο διάδοχος του Clinton, George W. Bush επέτρεψε τότε, το 2004, να ενταχθούν επίσης επτά ακόμη — συμπεριλαμβανομένων των τριών βαλτικών κρατών της Εσθονίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας, που ήταν μέρος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Ο Bush ήταν έτοιμος να φέρει τη Γεωργία και την Ουκρανία, αμφότερες πρώην συνιστώσες της ΕΣΣΔ, το 2008.
Αλλά το σχέδιο δεν υλοποιήθηκε όταν η Ρωσία εισέβαλε στη Γεωργία.
Αμέσως μετά την επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelenskiy παραδέχθηκε στις 15 Μαρτίου ότι η χώρα του δεν μπορούσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. «Ακούγαμε για χρόνια ότι η πόρτα είναι ανοιχτή, αλλά ακούγαμε επίσης ότι δεν μπορούσαμε.
Αυτή είναι η αλήθεια που τελικά δεχόμαστε», είπε ο Zelensky σε μία δήλωση που θεωρήθηκε ότι εγκαταλείπει κάθε σχέδιο για ένταξη στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Αντιθέτως, είχε προσφερθεί να δεχτεί να γίνει ουδέτερος εάν η Ουκρανία λάβει επαρκείς εγγυήσεις ασφαλείας από τα δυτικά κράτη.
Η Ουκρανία δεν είναι δημοκρατική χώρα
Όπως ανέφερε τότε η εφημερίδα Guardian, ακόμη περισσότεροι Ουκρανοί ήταν πρόθυμοι να δεχτούν μια φόρμουλα που θα διασφάλιζε ότι η Ουκρανία «συνεργάζεται με το ΝΑΤΟ αλλά δεν θα ενταχθεί».
Ωστόσο, υπάρχει ένα άλλο θεμελιώδες ερώτημα σχετικά με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Πληροί τις προϋποθέσεις για να γίνει μέλος;
Άλλωστε, ένα από τα σκεπτικά για τη συγκρότηση του ΝΑΤΟ είναι η προώθηση των δημοκρατικών αξιών.
Και αν ισχύει αυτό, είναι η Ουκρανία μια δημοκρατική χώρα όπου κυριαρχούν οι κανόνες δικαίου;
Ο κωμικός που έγινε πρόεδρος, ο Zelensky είναι πλέον ήρωας και αγαπημένος για τα δυτικά μέσα ενημέρωσης και τους ηγέτες.
Λίγοι όμως θυμούνται ότι ο ίδιος δυτικός Τύπος επεσήμανε πόσο δικτάτορας και διεφθαρμένος ήταν πριν από τη ρωσική ειδική επιχείρηση.
Η δημοτικότητά του είχε πέσει στο 31% μέχρι το τέλος του 2021.
Σύμφωνα με μια έκθεση του 2021 της Διεθνούς Διαφάνειας, η Ουκρανία είναι μία από τις πιο διεφθαρμένες χώρες.
Παγκοσμίως, κατέλαβε την 122η θέση σε 180 χώρες.
Μπορεί να επισημανθεί εδώ ότι ενώ η προσπάθεια της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ έχει μεγαλύτερη παγκόσμια προσοχή, είναι επίσης στόχος του Κιέβου να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως και στην περίπτωση του ΝΑΤΟ, και τα 27 κράτη της ΕΕ είναι με την Ουκρανία στη μάχη εναντίον της Ρωσίας σε συναισθηματικό επίπεδο.
Ποτέ στο παρελθόν οι χώρες της ΕΕ δεν παρείχαν τόση οικονομική και στρατιωτική βοήθεια όσο προσφέρουν στην Ουκρανία.
Ωστόσο, όταν τίθεται το θέμα να γίνει μέλος της ΕΕ, παραμερίζουν τη… συμπόνια.
Δεν παρέχουν στην Ουκρανία καμία χαλάρωση σε πολλά κριτήρια και διάφορες διαδικασίες προσχώρησης για να γίνει μέλος της ΕΕ.
Ούτε η ΕΕ είναι ευχαριστημένη με την Ουκρανία
Η ΕΕ έχει καταστήσει σαφές ότι η ουκρανική κυβέρνηση θα πρέπει να αποδείξει ότι πραγματοποιεί τομεακές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων κατά της διαφθοράς και του δικαστικού συστήματος, με σεβασμό του κράτους δικαίου, δέσμευση για τη χρηστή διακυβέρνηση και τον εκσυγχρονισμό των εθνικών και τοπικών θεσμών.
Μπορεί να σημειωθεί ότι μια υποψήφια προς ένταξη χώρα πρέπει να πληροί τρεις βασικές προϋποθέσεις, γνωστές και ως «κριτήρια της Κοπεγχάγης» – να έχει σταθερούς και δημοκρατικούς θεσμούς, να είναι μια λειτουργική οικονομία της αγοράς και να εφαρμόζει το κοινοτικό κεκτημένο.
Ωστόσο, μελέτες της ΕΕ έχουν δείξει τις αδυναμίες της Ουκρανίας στο κράτος δικαίου, κυρίως την εξωτερική παρέμβαση στα δικαστήρια σε όλα τα επίπεδα και στους θεσμούς κατά της διαφθοράς.
Το κράτος δικαίου της Ουκρανίας παραμένει εντελώς εύθραυστο, με έλλειψη διαφάνειας στο σύστημα προμηθειών ενώ ιδιαίτερα αδύναμη είναι η δικαιοσύνη.
Η ΕΕ είναι επίσης οργισμένη, που η Ουκρανία δεν διαθέτει ένα κομματικό σύστημα ευρωπαϊκού τύπου που βασίζεται σε κοινωνικοοικονομικά συμφέροντα και αξίες, αλλά κυρίως κόμματα που βασίζονται στην ηγεσία χωρίς σαφείς πολιτικούς στόχους.
Επιρρεπείς σε εξωτερικά οικονομικά συμφέροντα, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι συχνά υπονομεύουν τη μεταρρύθμιση για την οποία έχουν επισήμως δεσμευτεί έναντι της ΕΕ και των ψηφοφόρων τους, σημειώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Ουκρανία δεν έχει λειτουργική οικονομία αγοράς και δεν έχει την ικανότητα να απορροφά τον ανταγωνισμό εντός της ΕΕ.
Η ΕΕ έχει επισημάνει αρκετές ελλείψεις ως προς αυτό: μεγάλη παραοικονομία, απουσία αντιμονοπωλιακής πολιτικής και εκτεταμένη διαφθορά που αποθαρρύνει τους επενδυτές και επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη. Ο τραπεζικός τομέας της Ουκρανίας συνεχίζει να υστερεί.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, μπορεί να υποστηριχθεί με ασφάλεια ότι ο στόχος της δυτικής ηγεσίας, ιδίως του Προέδρου Biden, δεν είναι να βοηθήσει την Ουκρανία αλλά να αποδυναμώσει τη Ρωσία.
O Samuel Charap, πολιτικός επιστήμονας στην RAND Corporation έχει υποστηρίξει στο περιοδικό Foreign Affairs, ότι «ένας μακρύς πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας θα είναι επίσης εξαιρετικά προβληματικός για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους.
Μια παρατεταμένη σύγκρουση θα παρέτεινε τον κίνδυνο πιθανής κλιμάκωσης -είτε για πυρηνικά είτε για πόλεμο Ρωσίας-ΝΑΤΟ- στο σημερινό αυξημένο επίπεδο.
«Η Ουκρανία θα έχει σχεδόν πλήρη οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη από τη Δύση, κάτι που τελικά θα προκαλέσει δημοσιονομικές προκλήσεις για τις δυτικές χώρες και προβλήματα ετοιμότητας για τους στρατούς τους. Οι παγκόσμιες οικονομικές συνέπειες του πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της αστάθειας στις τιμές των σιτηρών και της ενέργειας, θα συνεχίζονταν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είναι σε θέση να επικεντρώσουν τους πόρους τους σε άλλες προτεραιότητες και η ρωσική εξάρτηση από την Κίνα θα βαθύνει. Αν και ένας μακρύς πόλεμος θα αποδυνάμωνε περαιτέρω τη Ρωσία, αυτό το όφελος δεν υπερτερεί αυτού του κόστους».
Η μόνη τιμητική διέξοδος από αυτόν τον πόλεμο χωρίς νικητή όπως λέει ο Charap, είναι «μια συμφωνία ανακωχής.
Μια ανακωχή – ουσιαστικά μια διαρκής συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που δεν γεφυρώνει τις πολιτικές διαφορές – απλώς θα τερματίσει τη θερμή σύγκρουση Ρωσίας και Ουκρανίας.
Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν υπομονετικές διαπραγματεύσεις με πρακτικές λύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
www.bankingnews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου