Ένα μαύρο, πέτρινο φυλαχτό της Ασσυρίας που αναπαριστά τη μορφή ενός δαίμονα με φτερά, της περιόδου
του Πρώτου Ναού της Ιερουσαλήμ ανακαλύφθηκε από Ισραηλινούς αρχαιολόγους.
Το φυλαχτό, στο οποίο αναγράφεται το όνομα «’LeYehoʼezer ben Hoshʼayahu’» στη βιβλική εβραϊκή γραφή, αποδεικνύει την πολιτισμική επιρροή της Νέο- Ασσυριακής Αυτοκρατορίας (912-612 π. Χ.) στην αρχαία Ιουδαία. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το φυλαχτό από μαύρη πέτρα επιβεβαιώνει μια βιβλική αφήγηση της Ιερουσαλήμ που ανάγεται 2.700 χρόνια πριν, ενώ υποδηλώνει την άνθιση μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας στην Ιερουσαλήμ.
Η ανακοίνωση της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων αναφέρει ότι, στη σφραγίδα, απεικονίζεται ένα φτερωτό πνεύμα σε στιλ που παραπέμπει στη Νέο – Ασσυριακή Αυτοκρατορία, το οποίο, σύμφωνα με τους ειδικούς της ομάδας ανασκαφής, δείχνει την επιρροή της αυτοκρατορίας στην περιοχή της Ιουδαίας τον 7ο και τον 8ο αιώνα.
Σύμφωνα με τη δήλωση: «Η μορφή έχει σηκωμένο μπροστά το ένα χέρι, με την παλάμη ανοιχτή. Ίσως έτσι υποδηλώνεται πως κρατά κάποιο αντικείμενο. Εκατέρωθεν της μορφής, είναι χαραγμένα, σε παλαιό – εβραϊκή γραφή τα ονόματα “LeYehoʼezer ben Hoshʼayahu”».
Το όνομα Yehoʼezer είναι γνωστό από τη Βίβλο (I 12:7) σε σύντομη γραφή, – Yoʼezer, και αναφέρεται σε έναν από τους πολεμιστές του Δαυίδ. Είναι ένα όνομα που ταιριάζει στη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο.
Το μοναδικό αυτό εύρημα προστίθεται στον κατάλογο των αναρίθμητων αρχαιολογικών ανακαλύψεων στην πόλη του Δαυίδ – την ιστορική τοποθεσία της βιβλικής Ιερουσαλήμ, επαληθεύοντας τη βιβλική κληρονομιά της Ιερουσαλήμ, αναφέρει ο Ze’ev Orenstein, διευθυντής διεθνών σχέσεων στο Ίδρυμα για την Πόλη του Δαυίδ.
«Η ομοιότητα αυτή αποτελεί επίσης απόδειξη του δεσμού εκατοντάδων ετών των Εβραίων στην Ιερουσαλήμ, όχι μόνο ως αποτέλεσμα της πίστης, αλλά ως αληθινό τεκμήριο», σημειώνει ο Ze’ev Orenstein.
Η αρχαία, μαύρη πέτρα με τη σφραγίδα, η οποία χρονολογείται στην περίοδο του πρώτου Ναού της Ιερουσαλήμ, έχει χαραγμένο ένα όνομα στην παλαιό- εβραϊκή και τη μορφή ενός φτερωτού, ίσως δαιμονικού πλάσματος που παραπέμπει σε χαρακτηριστικά της Μεσοποταμίας. Βρέθηκε κοντά στο Δυτικό Τείχος, σύμφωνα με δήλωση της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων την Πέμπτη, 29 Αυγούστου. Η πέτρα, η οποία είχε και χρήση φυλαχτού, είναι το μοναδικό στοιχείο με τη μορφή μεσοποτάμιου φτερωτού πνεύματος, από την Συρία έως την Αίγυπτο, εξηγούν οι αρχαιολόγοι.
Ο Δρ. Filip Vukosavovic, αρχαιολόγος στην Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων και Ασσυριολόγος, χαρακτήρισε την ανακάλυψη ως «εξαιρετικά σπάνια και ασυνήθιστη», ενώ σηματοδοτεί την πρώτη φορά που έχει ανακαλυφθεί ένα τέτοιο τεχνούργημα σε τοπικές και ισραηλινές ανασκαφές.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το εύρημα ήταν φυλαχτό, το οποίο κρεμούσε στον λαιμό του ένας άνδρας υψηλού κοινωνικού επιπέδου στη διοικητική ιεραρχία του Βασιλείου της Ιουδαίας. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από την τρύπα που είναι κάθετα ανοιγμένη στο εύρημα, καθώς και το πολύ υψηλό επίπεδο καλλιτεχνικής δεξιοσύνης της κατασκευής του.
Ο Ισραηλινός Υπουργός Κληρονομιάς, χαρακτηρίζει το εύρημα ως μοναδικό και ένα αντικείμενο που «ανοίγει την πόρτα της ιστορίας στις ημέρες του Βασιλείου της Ιουδαίας και αποτελεί μαρτυρία των διεθνών σχέσεων της διακυβέρνησής της».
«Παράλληλα, αναδεικνύει τη σπουδαιότητα και την κεντρική θέση της Ιερουσαλήμ, ήδη πριν από 2.700 χρόνια», συμπληρώνει ο Eliyahu. «Είναι αδύνατον να μείνει κανείς ασυγκίνητος από την αδιαμεσολάβητη, απευθείας επαφή με ένα κεφάλαιο του παρελθόντος μας, την περίοδο της μεγαλύτερης δόξας του Πρώτου Ναού».
Μοναδικό εύρημα της περιόδου του Πρώτου Ναού
Οποιοδήποτε εύρημα με σφραγίδα της συγκεκριμένης περιόδου – πριν από 2.700 χρόνια – είναι εξαιρετικά σπάνιο, εξηγούν ο Δρ. Yuval Baruch και Navot Rom, οι αρχαιολόγοι που ηγούνται των ανασκαφών εκ μέρους της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων, κοντά στο νότιο τείχος του τεμένους Αλ-Άκσα, και εκείνοι που ανακάλυψαν το φυλαχτό. Η ποιότητα της δεξιοτεχνίας του, είναι εξίσου σπάνια – εν μέρει.
Η εικόνα του, αναπαριστά ένα φτερωτό πνεύμα, ή δαίμονα, μια παράσταση δημοφιλή στην Νέο – Ασσυριακή εικονογραφία από τον 9ο έως τον 7ο αιώνα π.Χ. Η σφραγίδα και στις δυο πλευρές της είναι κυρτή και τρυπημένη εσωτερικά και κάθετα. Η κατασκευή της μαρτυρά ότι φοριόταν σαν φυλαχτό, ενώ χρησίμευε και για την υπογραφή των εγγράφων από πηλό της εποχής, αλλά και για προστασία από το κακό.
Η μορφή του δαίμονα είναι λαξευμένη με μοναδική δεξιοτεχνία, μάλλον από κάποιον τεχνίτη της περιοχής της Ιουδαίας σύμφωνα με τον Δρ. Filip Vukosavović, ο οποίος μελετά τη σφραγίδα. Ωστόσο, ο γραφικός χαρακτήρας είναι ερασιτεχνικός, διαπίστωσε με απογοήτευση. Από τη διαφορά αυτή προκύπτει πως, η μορφή και η γραφή έγιναν σε διαφορετικά στάδια της ζωής του φυλαχτού.
Από τα διάσπαρτα αυτά στοιχεία, ο Vukosavović έχει συνθέσει μια ιστορία από την εποχή της μεγάλης περιόδου ειρήνης της Ασσυριακής αυτοκρατορίας, της Pax Assyriaca, η οποία έχει παραγκωνιστεί κατά τη γραφή των βιβλικών κειμένων. Σύμφωνα με μια νέα ιστορική προσέγγιση, η αρχαία Ιουδαία και το Ισραήλ, ευδοκίμησαν περισσότερο κατά την υποταγή τους στις ξένες αυτοκρατορίες. Ένας ανίκανος ηγεμόνας, εικάζεται, συγκέντρωνε περισσότερες εξουσίες, υπόθεση που δείχνει να επαληθεύει η μορφή της σφραγίδας.
Πέρα από την αρχαιολογία του Ισραήλ της Βίβλου
Οι κακογραμμένες επιγραφές, λαξευμένες στα παλαιό – εβραϊκά, γράφουν “LeYehoʼezer ben Hoshʼayahu” εκατέρωθεν της μορφής. Ένα όνομα εβραϊκό. Yeho’ezer είναι ο γιος του Hosh’ayhu.
Σύμφωνα με τον Vukosavović, η ιστορία της σφραγίδας – φυλαχτού ξεκινά με τον Hosh’ayhu, έναν πολύ υψηλόβαθμο αξιωματούχο της Ιουδαίας. Τόσο υψηλόβαθμο, ώστε ήταν μέλος της αποστολής της ελίτ που έφτασε με άλογα και γαϊδούρια αυτοπροσώπως στον Νέο – Ασσυριακό βασιλιά της Νινευή για να του παραδώσουν τους φόρους.
«Θεωρώ ότι ο Hosh’ayahu ήταν μέλος της ακολουθίας, ή μπορεί να ήταν επιφανής έμπορος, ο οποίος, ταξιδεύοντας στη Νινευή – την αρχαία πόλη του σημερινού Ιράκ-, εντυπωσιάστηκε τόσο από την τέχνη που, θέλησε κάτι παρόμοιο και για τον ίδιο», υποθέτει ο Vukosavović. Έδειξε ένα παράδειγμα σε κάποιον τοπικό τεχνίτη και ζήτησε να του το κατασκευάσει».
«Αυτό προκύπτει από την ενδυμασία της μορφής που απεικονίζεται στη σφραγίδα, καθώς δεν είναι Ασσυριακή αλλά τοπική, εξηγεί. Ένας γνήσιος καλλιτέχνης της Ασσυρίας ωστόσο, θα ήξερε ακριβώς πώς έπρεπε να είναι ντυμένη η μορφή, τι κόμμωση θα είχε και τι άλλα στοιχεία ενδυμασίας θα έφερε, όμως ο συγκεκριμένος, της Ιουδαίας, δεν ήξερε. Ο Hosh’ayahu ίσως μπορούσε να του περιγράψει πώς θα έπρεπε να είναι, αλλά όχι με ακρίβεια».
Ο Vukosavović εξηγεί ότι δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη βιβλική αναφορά σε κάποιον Hosh’ayhu, όμως στη σφραγίδα υπάρχει το όνομά εκείνου που τη ζήτησε – μόνο η μορφή, ούτε καν το όνομα.
Για ποιον λόγο ο Hosh’ayhu, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Ιουδαίας να ζητήσει ένα φυλαχτό Νέο – Ασσυριακού στιλ χωρίς το όνομά του; Κοινωνικό κύρος. Δεν θα μπορούσε ο καθένας να παραγγείλει σφραγίδα που απεικονίζει μια φτερωτή, θεϊκή μορφή.
«Στη Νινευή, έχουν βρεθεί φτερωτά πνεύματα σε συμπαγή ανάγλυφα τοίχων, στην είσοδο ανακτόρων. Αυτά, ανήκαν και σε σφραγίδες υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Νέο – Ασσυριακής αυτοκρατορίας, και δεν ήταν σ’ ολόκληρο το παλάτι», εξηγεί ο Vukosavović.
Ο προληπτικός γιος
Ωστόσο, η εικόνα στο φυλαχτό, είναι ανολοκλήρωτη: «Όποιος ξεκίνησε να λαξεύει το φτερωτό πνεύμα, άφησε την εργασία στην μέση. Λείπει το ένα χέρι και το μισό από το άλλο, καθώς και η γενειάδα. Κάτι συνέβη», υποθέτει. «Μπορεί να πέθανε ο καλλιτέχνης. Ή ίσως να πέθανε ο Hosh’ayahu, αλλά το φυλαχτό έμεινε στην οικογένεια, επειδή το κληρονόμησε ο γιος του, ο Yeho’ezer».
Το παραπάνω μαρτυρά το γεγονός ότι, πάνω από το όνομα Hosh’ayahu χαράκτηκε το όνομα Yeho’ezer. «Η σφραγίδα με τη συγκεκριμένη εικόνα ήταν ένα από τα πολυτιμότερα αντικείμενα της ιδιοκτησίας που θα μπορούσε να έχει μια οικογένεια», εξηγεί ο Vukosavović.
«Η σφραγίδα – φυλαχτό είναι ένδειξη της υψηλής κοινωνικής στάθμης του πατέρα, κάτι αντίστοιχο με τον αρχηγό του ΓΕΣ ή τον πρωθυπουργό σήμερα».
Η κατώτερης ποιότητας γραφή, σε σύγκριση με την εικόνα, υποδηλώνει ότι το φυλαχτό είχε δύο στάδια ζωής, ένα της περιόδου του πατέρα, που το αξιοποίησε περισσότερο ως σφραγίδα και το δεύτερο, ως φυλαχτό που έφερε το όνομα του γιου.
Ο λόγος για τον οποίο ο Hosh’ayahu δεν έγραψε πάνω στο φυλαχτό το όνομά του; «Η εικόνα ήταν μοναδική», επισημαίνει ο Vukosavović.
Δεν υπήρχε άλλος στην περιοχή που να έχει σφραγίδα με φτερωτό πνεύμα και γι’ αυτό δεν ήταν αναγκαίο να γράψει τ’ όνομά του. Οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, αρκούνταν στην επιλογή ενός χαρακτηριστικού εμβλήματος και μόνο.
Γιατί τότε, ο γιος έγραψε το όνομά του; Μάλλον, για να τονίσει την αξία του αντικειμένου ως φυλαχτό, υποθέτει ο Vukosavović. Μπορεί ο πατέρας να το χρησιμοποιούσε πρωταρχικά ως σφραγίδα, όμως ο γιος ήθελε να τονίσει τις υπερφυσικές δυνάμεις του τεχνουργήματος.
«Η προσθήκη του ονόματος, ενισχύει την προστατευτική ενέργεια του φυλαχτού!»
Η μορφή είναι υψηλής αισθητικής αξίας, όχι όμως και η επιγραφή. Αυτό επίσης, μπορεί να μαρτυρά ότι ο γιος δεν νοιάστηκε τόσο για την ομορφιά της αλλά για την ουράνια προστασία που του εξασφάλιζε.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η γραφή είναι σε καθρεφτική μορφή, όπως είναι αναμενόμενο σε μια σφραγίδα, παρατηρεί ο Vukosavović. «Πιέζοντας τη σφραγίδα σε υγρό πηλό, βγαίνει η κανονική γραφή και γι’ αυτό η επιγραφή είναι λαξευμένη ανάποδα».
Αν και αμφίβολης ποιότητας, η γραφή, σύμφωνα με τον Vukosavović, μαρτυρά τη διάδοση της γραφής και της ανάγνωσης της εποχής, η οποία ως γνωστό επεκτάθηκε σημαντικά κατά την περίοδο της Pax Assyriaca.
Τι μαρτυρά η σφραγίδα για τη Νέο – Ασσυριακή κοινωνία
Ο Yuval Baruch, επικεφαλής των ανασκαφών και υποδιευθυντής του τομέα αρχαιολογίας της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων, σχολίασε «Αντίθετα απ’ ό,τι εικάζεται, η γνώση της γραφής και της ανάγνωσης της περιόδου δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο της ελίτ. Οι άνθρωποι ήταν εγγράμματοι – είχαν τουλάχιστον τις βασικές γνώσεις για τις ανάγκες του εμπορίου. Είναι γνωστά πολλά αποτυπώματα από σφραγίδες στην παλαιό – Εβραϊκή γραφή, στην περιοχή γύρω από την Πόλη του Δαυίδ και το Βασίλειο της Ιουδαίας».
Συμπληρώνει ότι, η τεχνική μαρτυρά την επιρροή της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας, η οποία είχε κατακτήσει ολόκληρη την περιοχή. Εκείνη την εποχή, η Ιουδαία γενικότερα και η Ιερουσαλήμ ειδικότερα ήταν υπό την ηγεμονία και την επιρροή της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας, γεγονός που αποτυπώνεται στην πολιτισμική και καλλιτεχνική έκφραση, εξηγεί ο Baruch.
Το γεγονός ότι ο κάτοχος του φυλαχτού, επέλεξε ως προσωπικό του έμβλημα έναν δαίμονα, μαρτυρά ότι ο άνθρωπος αυτός ένιωθε πως ανήκει στο ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο, όπως σήμερα, οι άνθρωποι στο Ισραήλ, ταυτίζονται με τον δυτικό πολιτισμό. Όμως, μαζί με αυτή την ταύτιση ο Yehoʼezer, τιμά και την τοπική του ταυτότητα, εξ ου και η γραφή του ονόματός του στα εβραϊκά, ένα όνομα επίσης εβραϊκό, το οποίο ανάγεται στον πολιτισμό της Ιουδαίας.
Τέλος, η πέτρα είναι μαύρη αλλά οι αρχαιολόγοι δεν γνωρίζουν τι είδους πέτρα είναι. Για να μάθουν, απαιτείται εκτενέστερη μελέτη. Η γεωλογία δεν έχει τόση σημασία, όσο το χρώμα, επισημαίνει ο Vukosavović. Ανεξάρτητα από το τι έγραψαν και τι απέκρυψαν οι συγγραφείς της Βίβλου, η σφραγίδα μαρτυρά την ισχύ της Ασσυρίας και την πυγμή της ανυπότακτης σε αυτήν Ιουδαίας, μέχρι την έλευση του Βασιλιά Εζεκία, ο οποίος σχεδόν διέλυσε το βασίλειο, οδηγώντας το σε αναρχία και ουσιαστικά, καταδικάζοντάς το σε αφανισμό.
Η ομάδα της Πόλης του Δαυίδ, την επόμενη εβδομάδα θα διοργανώσει έκθεση του φυλαχτού προς το κοινό, στις 4 και 5 Σεπτεμβρίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου