Τόμας Στάφορντ: Ο επικεφαλής του «Απόλλων 10»

Αμερικανός αστροναύτης, ένας από τους 24 που έγραψαν την εποποιία

των ΗΠΑ στη Σελήνη. Συμμετείχε σε δύο διαστημικά ραντεβού και υπήρξε επικεφαλής της αποστολής «Απόλλων 10».

Ο Τόμας Στάφορντ (Thomas Stafford) ήταν ένας από τους 24 αστροναύτες που έγραψαν την εποποιία των Αμερικανών στη Σελήνη. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Σώμα των Αστροναυτών πραγματοποίησε δύο διαστημικά ραντεβού με το πρόγραμμα «Τζέμινι» (1965, 1966), υπήρξε επικεφαλής της αποστολής του «Απόλλων 10» στη Σελήνη (1969) και κυβερνήτης του διαστημοπλοίου «Απόλλων» που συνδέθηκε με το σοβιετικό «Σογιούζ» το 1975.

O Τόμας Στάφορντ γεννήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1930 στην πόλη Γουέδερφορντ της πολιτείας Οκλαχόμα των ΗΠΑ. Ο πατέρας του ήταν οδοντίατρος και η μητέρα του δασκάλα. Από μικρός εκδήλωσε το ενδιαφέρον του για τους αιθέρες, παρακολουθώντας τις αποπροσγειώσεις των αεροπλάνων μια γειτονικής αεροπορικής βάσης.

Όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου φοίτησε στην Αμερικανική Ναυτική Ακαδημία, από την οποία αποφοίτησε το 1952, μετατάχθηκε στην Πολεμική Αεροπορία και συνέχισε τις σπουδές του στη Σχολή Πειραματικών Πτήσεων. Υπηρέτησε ως πιλότος μαχητικών αεροσκαφών και το 1962 εντάχθηκε στο Σώμα των Αστροναυτών.

Κατά την αποστολή του «Τζέμινι 6» (15 Δεκεμβρίου 1965) ο Τόμας Στάφορντ ήταν συγκυβερνήτης του Γουόλτερ Σίρα. Η συνάντησή τους με το διαστημόπλοιο της αποστολής «Τζέμινι 7», που είχε εκτοξευτεί νωρίτερα, υπήρξε το πρώτο διαστημικό ραντεβού στην ιστορία της αστροναυτικής. Κατά την αποστολή του «Τζέμινι 9» (3 Ιουνίου 1966), ο Στάφορντ με συγκυβερνήτη τον Γιουτζίν Σέρναν πραγματοποίησαν τρία διαστημικά ραντεβού με διαστημόπλοια-στόχους. Δεν κατόρθωσαν όμως να το συνδέσουν με αυτά λόγω τεχνικών προβλημάτων.

Το 1968 επελέγη ως κυβερνήτης του διαστημοπλοίου «Τσάρλι Μπράουν» της αποστολής «Απόλλων 10», τους Γιουτζίν Σέρναν και Τζον Γιανγκ. Το διαστημόπλοιο εκτοξεύτηκε στις 18 Μαΐου 1969 και τρεις ημέρες αργότερα εισήλθε σε σεληνιακή τροχιά. Οι τρεις έμπειροι αστροναύτες μελέτησαν κάθε λεπτομέρεια των διαδικασιών της προσελήνωσης. Ο Στάφορντ και ο Σέρναν αποσυνδέθηκαν με τη σεληνάκατο «Σνούπι» από το διαστημόπλοιο και κατέβηκαν σε ύψος 14.300 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης, χωρίς όμως να επιχειρήσουν τη φάση της προσελήνωσης, την οποία πραγμάτωσε η επόμενη αποστολή του «Απόλλων 11».

Ο Τόμας Στάφορντ συμμετείχε στο πρόγραμμα ASTP (Αpollo-Soyuz Test Project) , που υπήρξε η πρώτη συνεργασία ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης στο διάστημα. Στις 15 Ιουλίου 1975 ήταν κυβερνήτης του διαστημοπλοίου «Απόλλων» που εκτοξεύθηκε, όπως και το σοβιετικό «Σογιούζ 19» με κυβερνήτη τον Αλεξέι Λεόνοφ την ίδια ημέρα.

Τα δύο διαστημόπλοια συναντήθηκαν και συνδέθηκαν σε τροχιά, δύο μέρες αργότερα, με τη βοήθεια ενός αμερικανικού Προσαρμοστή Σύνδεσης. Παρέμειναν συνδεδεμένα για δύο ημέρες, ενώ οι αστροναύτες και οι κοσμοναύτες εκτελούσαν κοινά γεωδαιτικά, αστρονομικά, ιατρικά και τεχνικά πειράματα. Στο τέλος της κοινής διήμερης αποστολής, το «Σογιούζ 19» επέστρεψε στη Γη, ενώ το πλήρωμα του Απόλλων παρέμεινε σε τροχιά για πέντε ακόμη ημέρες.

Το ίδιο έτος ο Τόμας Στάφορντ αποσύρθηκε από τα διαστημικά προγράμματα και ανέλαβε τη διοίκηση του Κέντρου Δοκιμαστικών Πτήσεων της Αεροπορικής Βάσης Έντουαρντς, στην Καλιφόρνια. Το 1979 αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του αντιπτεράρχου και τα επόμενα χρόνια συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια πολλών εταιρειών.

Ο Τόμας Στάφορντ πέθανε στις 18 Μαρτίου 2024, στην πόλη Σατελάιτ Μπιτς της πολιτείας Φλόριντα των ΗΠΑ, σε ηλικία 93 ετών.