Μπασάρ αλ Άσαντ: Γιατί ο ανατραπείς πρόεδρος της Συρίας επέλεξε τώρα να τοποθετηθεί δημόσια – Τι επιδιώκει

Απάντηση σε όσους τον παρουσιάζουν ως ρίψασπι επιχειρεί να δώσει ο

ανατραπείς πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ Αλ Άσαντ, στην πρώτη του δημόσια τοποθέτηση μετά την φυγή του στην Μόσχα, φυγή για την οποία είχε κατηγορηθεί ότι την είχε προγραμματίσει, αλλά την είχε κρατήσει μυστική.

Την συγκεκριμένη εκδοχή παρουσίασε το πρακτορείο Reuters την περασμένη Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου με τίτλο «οι τελευταίες ώρες του Άσαντ στη Συρία: Απάτη, απελπισία και φυγή». Το πρακτορείο είχε επικαλεστεί πηγές στο περιβάλλον του Άσαντ και στενούς συμβούλους του, οι οποίοι έλεγαν ότι δεν είχαν ενημερωθεί πως επρόκειτο να φύγει για την Μόσχα και μέχρι την τελευταία στιγμή ο ίδιος έδινε την εικόνα ότι θα μείνει για να οργανώσει την άμυνα απέναντι στους αντάρτες.

 

Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του τελευταίου πρωθυπουργού του Άσαντ, Μοχάμεντ Τζαλάλι, που είπε στο δίκτυο Al Arabiya πως μίλησε με τον τότε πρόεδρο τηλεφωνικώς στις 10:30 το βράδυ του Σαββάτου.

«Στο τελευταίο τηλεφώνημά μας, του είπα πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση και πως υπάρχει τεράστια μετακίνηση (ανθρώπων) από τη Χομς προς τη Λαττάκεια… ότι υπήρχε πανικός και τρόμος στους δρόμους. Απάντησε: ‘Αύριο, θα δούμε’. ‘Αύριο, αύριο’, ήταν το τελευταίο πράγμα που μου είπε», ανέφερε ο Μοχάμεντ Τζαλάλι. Παράλληλα υποστήριξε ότι προσπάθησε να τηλεφωνήσει στον Άσαντ ξανά τα ξημερώματα της Κυριακής, αλλά δεν υπήρξε απάντηση.

Τι ανέφερε το δημοσίευμα του Reuters

«Ο Μπασάρ αλ Άσαντ δεν είχε εκμυστηρευθεί σχεδόν σε κανέναν τα σχέδιά του να διαφύγει από τη Συρία καθώς η διακυβέρνησή του κατέρρεε. Αντίθετα, συνεργάτες, αξιωματούχοι ακόμη και συγγενείς αισθάνθηκαν εξαπατημένοι που κρατήθηκαν στο σκοτάδι, όπως δήλωσαν στο Reuters περισσότεροι από δώδεκα άνθρωποι με γνώση των γεγονότων.

Ώρες προτού δραπετεύσει για τη Μόσχα, ο Άσαντ διαβεβαίωσε μια συνάντηση περίπου 30 ηγετών του στρατού και της ασφάλειας στο υπουργείο Άμυνας το Σάββατο πως η ρωσική στρατιωτική υποστήριξη ήταν καθ΄ οδόν και κάλεσε τις χερσαίες δυνάμεις να αντισταθούν, σύμφωνα με έναν διοικητή που ήταν παρών και ζήτησε ανωνυμία προκειμένου να μιλήσει για το μπρίφινγκ. Ούτε το πολιτικό προσωπικό είχε ενημερωθεί.

Ο Άσαντ είπε στον διευθυντή του προεδρικού του γραφείου το Σάββατο όταν τελείωσε τη δουλειά ότι πήγαινε στο σπίτι, αλλά αντί αυτού κατευθύνθηκε στο αεροδρόμιο, σύμφωνα με έναν συνεργάτη στον στενό κύκλο του. Κάλεσε επίσης τη σύμβουλο επικοινωνίας του, την Μπουτάινα Σααμπάν, και της ζήτησε να έρθει στο σπίτι του για να του γράψει μια ομιλία, είπε ο συνεργάτης. Εκείνη πήγε στο σπίτι για να ανακαλύψει ότι κανείς δεν ήταν εκεί.

“Ο Άσαντ δεν έκανε καν μια τελευταία απέλπιδα αμυντική στρατιωτική προσπάθεια. Δεν συσπείρωσε καν τους στρατιώτες του”, δήλωσε ο Ναντίμ Χούρι, εκτελεστικός διευθυντής του περιφερειακού κέντρου σκέψης Arab Reform Intitiative. “Άφησε τους υποστηρικτές του να αντιμετωπίσουν τη μοίρα τους”, σύμφωνα με το Reuters.

Το πρακτορείο δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει με τον Άσαντ στη Μόσχα.  Οι συνεντεύξεις με 14 ανθρώπους που γνωρίζουν για τις τελευταίες ημέρες και ώρες του στην εξουσία σχηματίζουν την εικόνα ενός ηγέτη που ψάχνει για εξωτερική βοήθεια προκειμένου να παρατείνει την 24ετή διακυβέρνησή του προτού στηριχθεί στην απάτη και στη μυστικότητα προκειμένου να εξυφάνει την έξοδό του από τη Συρία τις πρώτες ώρες της Κυριακής.

Οι περισσότερες από τις πηγές, στις οποίες εκτός από τον στενό κύκλο του τέως προέδρου περιλαμβάνονται περιφερειακοί διπλωμάτες, πηγές ασφαλείας και υψηλόβαθμοι Ιρανοί αξιωματούχοι, ζήτησαν ανωνυμία ώστε να μπορέσουν να συζητήσουν ελεύθερα ευαίσθητα θέματα.

Σύμφωνα με αυτές τις πηγές ο Άσαντ  δεν ενημέρωσε ούτε τον νεότερο αδελφό του, τον Μάχερ, διοικητή της επίλεκτης 4ης Μεραρχίας Τεθωρακισμένων του Στρατού, σχετικά με το σχέδιο εξόδου του. Αυτό λένε τρεις συνεργάτες του. Ο Μάχερ πέταξε με ελικόπτερο στο Ιράκ και στη συνέχεια στη Ρωσία, είπε ένας από τους ανθρώπους με τους οποίους μίλησε το Reuters.

Τα ξαδέλφια του Άσαντ από τnη πλευρά της μητέρας του, οι Έχαμπ και Έγιαντ Μαχλούφ, έμειναν κι αυτοί πίσω καθώς η Δαμασκός έπεφτε στα χέρα των ανταρτών, σύμφωνα με Σύρο συνεργάτη και Λιβανέζο αξιωματούχοι ασφαλείας. Οι δυο τους προσπάθησαν να διαφύγουν με αυτοκίνητο στον Λίβανο αλλά έπεσαν σε ενέδρα που τους έστησαν καθ΄ οδόν αντάρτες που πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Έχαμπ και τραυμάτισαν τον Έγιαντ, είπαν. Δεν υπάρχει επίσημη επιβεβαίωση του θανάτου και το Reuters δεν ήταν σε θέση να επαληθεύσει το συμβάν ανεξάρτητα.

Ο ίδιος ο Άσαντ διέφυγε από τη Δαμασκό με αεροπλάνο την Κυριακή, 8 Δεκεμβρίου, πετώντας κάτω από το ραντάρ και με κλειστό τον αναμεταδότη του αεροσκάφους, ξεφεύγοντας από τους αντάρτες που εφορμούσαν στην πρωτεύουσα, όπως  δήλωσαν δύο περιφερειακοί διπλωμάτες. Η δραματική έξοδος έβαλε τέλος στα 24 χρόνια εξουσίας του ιδίου και στη χωρίς διακοπή εξουσία της οικογένειάς του για μισό αιώνα και έφερε μια διακοπή σε 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου.

O Άσαντ πέταξε στη ρωσική αεροπορική βάση Χμεϊμίμ, στηn παραθαλάσσια πόλη Λαττάκεια, και από εκεί στη Μόσχα. Η σύζυγος του Άσαντ, η Άσμα, και τα τρία παιδιά τους τον περίμεναν ήδη στη ρωσική πρωτεύουσα, σύμφωνα με τρεις πρώην στενούς συνεργάτες κι έναν υψηλόβαθμο περιφερειακό αξιωματούχο.

Βίντεο που δείχνουν την κατοικία του Άσαντ, την οποία κατέλαβαν οι αντάρτες και πολίτες που συνέρρευσαν στο προεδρικό συγκρότημα μετά την αναχώρησή του και έκαναν αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπονοούν μια βιαστική έξοδο, δείχνοντας μαγειρεμένο φαγητό στον φούρνο και πολλά προσωπικά αντικείμενα που έμειναν πίσω, όπως οικογενειακά φωτογραφικά άλμπουμ.

Τι του είχαν πει Ρωσία και Ιράν

Δεν θα υπάρξει καμία στρατιωτική σωτηρία από τη Ρωσία, η επέμβαση της οποίας στο 2015 τον είχε βοηθήσει να αναστρέψει υπέρ του το κλίμα στον εμφύλιο πόλεμο ή από τον άλλο ένθερμο σύμμαχό του, το Ιράν.  Αυτό είχε καταστεί σαφές στον Σύρο ηγέτη τις ημέρες πριν από την έξοδό του, όταν επιδίωξε βοήθεια από διάφορες πλευρές σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κρατηθεί στην εξουσία και να εξασφαλίσει την ασφάλειά του, σύμφωνα με τους ανθρώπους από τους οποίους πήρε συνέντευξη το Ρόιτερς.

Ο Άσαντ επισκέφθηκε τη Μόσχα στις 28 Νοεμβρίου, μία ημέρα μετά την επίθεση των συριακών ανταρτικών δυνάμεων στη βόρεια επαρχία Χαλέπι και την αστραπιαία προέλασή τους στη χώρα, όμως οι ικεσίες του για στρατιωτική επέμβαση συνάντησαν ώτα μη ακουόντων στο Κρεμλίνο που δεν ήταν πρόθυμο να παρέμβει, δήλωσαν τρεις περιφερειακοί διπλωμάτες.

Ο Χάντι αλ Μπάχρα, επικεφαλής του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης της Συρίας στο εξωτερικό, είπε πως ο Άσαντ δεν μετέφερε την πραγματικότητα της κατάστασης στους συνεργάτες του στη Συρία, επικαλούμενος μια πηγή στον στενό κύκλο του Άσαντ και έναν περιφερειακό αξιωματούχο.

“Είπε στους διοικητές και τους συνεργάτες του μετά το ταξίδι του στη Μόσχα ότι η στρατιωτική υποστήριξη ερχόταν”, πρόσθεσε ο Μπάχρα. “Τους έλεγε ψέματα. Το μήνυμα που έλαβε από τη Μόσχα ήταν αρνητικό”.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε στους δημοσιογράφους προχθές, Τετάρτη, πως η Ρωσία κατέβαλε πολλές προσπάθειες προκειμένου να βοηθήσει να σταθεροποιηθεί η Συρία στο παρελθόν, όμως προτεραιότητά της τώρα είναι η σύγκρουση στην Ουκρανία.

Τέσσερις μέρες έπειτα από αυτό το ταξίδι, στις 2 Δεκεμβρίου, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί συναντήθηκε με τον Άσαντ στο Δαμασκό. Μέχρι τότε οι αντάρτες της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) είχαν καταλάβει τον έλεγχο της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας, του Χαλεπιού, και εφορμούσαν προς τον νότο καθώς οι κυβερνητικές δυνάμεις κατέρρεαν.

Ο Άσαντ ήταν εμφανώς στρεσαρισμένος στη διάρκεια της συνάντησης και παραδέχθηκε πως ο στρατός του ήταν πολύ αποδυναμωμένος για να προβάλει αποτελεσματική αντίσταση, δήλωσε υψηλόβαθμος Ιρανός διπλωμάτης στο Ρόιτερς.

Ωστόσο ο Άσαντ δεν ζήτησε ποτέ η Τεχεράνη να αναπτύξει δυνάμεις στη Συρία, σύμφωνα με δύο υψηλόβαθμους Ιρανούς αξιωματούχους που είπαν πως καταλάβαινε πως το Ισραήλ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε τέτοια παρέμβαση ως πρόσχημα για να στοχοποιήσει ιρανικές δυνάμεις στη Συρία ή ακόμη και στο ίδιο το Ιράν.

Ούτε το Κρεμλίνο ούτε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ούτε το ιρανικό ΥΠΕΞ δέχτηκαν να σχολιάσουν το δημοσίευμα του Reuters.

Ο Άσαντ αντιμέτωπος με την πτώση του

Αφού εξάντλησε τις επιλογές του, ο Άσαντ αποδέχθηκε τελικά το αναπότρεπτο της πτώσης του και αποφάσισε να φύγει από τη χώρα, βάζοντας τέλος στη διακυβέρνηση της οικογένειάς του από το 1971.

Τρία μέλη του στενού κύκλου του Άσαντ δήλωσαν πως αρχικά ήθελε να καταφύγει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα καθώς οι αντάρτες καταλάμβαναν το Χαλέπι και τη Χομς και προωθούνταν προς τη Δαμασκό.

Είπαν πως το αίτημά του απορρίφθηκε από τα Εμιράτα που φοβούνταν μια διεθνή αντίδραση για τη φιλοξενία μιας προσωπικότητας που υπόκειται σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις για φερόμενη χρήση χημικών όπλων σε μια καταστολή των εξεγερθέντων, κατηγορίες που ο Άσαντ απέρριψε ως χαλκευμένες.

Η κυβέρνηση των ΗΑΕ δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό. Ωστόσο η Μόσχα, αν και απρόθυμη να επέμβει στρατιωτικά, δεν ήταν έτοιμη να εγκαταλείψει τον Άσαντ, σύμφωνα με ρωσική διπλωματική πηγή που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, που συμμετείχε στο φόρουμ της Ντόχα, στο Κατάρ, το Σάββατο και την Κυριακή, ηγήθηκε της διπλωματικής προσπάθειας προκειμένου να εξασφαλίσει την ασφάλεια του Άσαντ, εμπλέκοντας την Τουρκία και το Κατάρ ώστε να αξιοποιήσουν τις διασυνδέσεις τους με την HTS προκειμένου να διασφαλίσουν την ασφαλή έξοδο του Άσαντ προς τη Ρωσία, δήλωσαν δύο περιφερειακοί αξιωματούχοι.

Δυτική πηγή ασφαλείας δήλωσε πως ο Λαβρόφ “έκανε ό,τι μπορούσε” προκειμένου να εξασφαλίσει την ασφαλή αναχώρηση του Άσαντ. Το Κατάρ και η Τουρκία έκαναν διευθετήσεις με την HTS προκειμένου να διευκολύνουν την έξοδο του Άσαντ, δήλωσαν τρεις από τις πηγές, παρά τον επίσημο ισχυρισμό των δύο χωρών ότι δεν είχαν επαφές με την HTS, η οποία θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ.

Η Μόσχα συντονίστηκε επίσης με γειτονικά κράτη προκειμένου να διασφαλίσει ότι ένα ρωσικό αεροπλάνο που έφευγε από τον συριακό εναέριο χώρο με τον Άσαντ πάνω σε αυτό δεν θα αναχαιτιζόταν ούτε θα ετίθετο στο στόχαστρο, δήλωσαν τρεις από τις πηγές.

Το υπουργείο Εξωτερικών του Κατάρ δεν απάντησε αμέσως σε ερωτήσεις για την έξοδο του Άσαντ, ενώ το Ρόιτερς δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει με την HTS για σχόλια. Τούρκος κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε πως δεν υπήρξε ρωσικό αίτημα να χρησιμοποιηθεί ο τουρκικός εναέριος χώρος για την πτήση του Άσαντ, αν και δεν είπε αν η Άγκυρα συνεργάστηκε με την HTS προκειμένου να διευκολύνει τη διαφυγή του.

Τι λέει ο Άσαντ

Ο λογαριασμός της προεδρίας της Συρίας στο Telegram δημοσίευσε την δήλωση με την οποία ο Μπασάρ αλ Άσαντ δίνει την δική του εκδοχή για το πώς έφυγε από την Συρία, το βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου. Ο ίδιος λέει ότι η αναχώρησή του ήταν απρογραμμάτιστη.

«Πρώτον, η αναχώρησή μου από τη Συρία δεν ήταν ούτε προγραμματισμένη ούτε συνέβη κατά τις τελευταίες ώρες των μαχών, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Αντιθέτως, παρέμεινα στη Δαμασκό, εκτελώντας τα καθήκοντά μου μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής 8 Δεκεμβρίου 2024», αναφέρει ο Μπασάρ αλ Άσαντ.

Και συνεχίζει: «Όσο οι τρομοκρατικές δυνάμεις εισχωρούσαν στην Δαμασκό, μετακινήθηκα στη Λαττάκεια σε συντονισμό με τους Ρώσους συμμάχους μας για να επιβλέψω τις πολεμικές επιχειρήσεις. Κατά την άφιξή μου στην αεροπορική βάση Χεμεμίμ εκείνο το πρωί, έγινε σαφές ότι οι δυνάμεις μας είχαν αποσυρθεί πλήρως από όλες τις γραμμές μάχης και ότι οι τελευταίες θέσεις του στρατού είχαν αλωθεί».

«Καθώς η κατάσταση στο πεδίο της μάχης στην περιοχή συνέχισε να επιδεινώνεται, η ίδια η ρωσική στρατιωτική βάση δέχθηκε εντονότερες επιθέσεις από μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Καθώς δεν υπήρχαν βιώσιμα μέσα αποχώρησης από τη βάση, η Μόσχα ζήτησε από τη διοίκηση της βάσης να οργανώσει την άμεση εκκένωσή της προς τη Ρωσία, το βράδυ της Κυριακής 8 Δεκεμβρίου», σημειώνει ο Μπασάρ αλ Άσαντ.

«Αυτό έλαβε χώρα μία ημέρα μετά την πτώση της Δαμασκού, μετά την άλωση των τελευταίων στρατιωτικών θέσεων και την επακόλουθη παράλυση όλων των εναπομεινάντων κρατικών θεσμών», λέει σήμερα ο Μπασάρ αλ Άσαντ και συμπληρώνει:

«Σε καμία στιγμή κατά τη διάρκεια αυτών των γεγονότων δεν σκέφτηκα να παραιτηθώ ή να αναζητήσω καταφύγιο, ούτε έγινε τέτοια πρόταση από οποιοδήποτε άτομο ή ομάδα. Ο μόνος τρόπος δράσης ήταν να συνεχίσω να αγωνίζομαι ενάντια στην τρομοκρατική επίθεση».