Εδώ και αιώνες, τα παραμύθια έχουν παράδοση πριν από τον ύπνο. Τα παιδιά, σε όλο τον κόσμο, εδώ και αιώνες, πριν κοιμηθούν, ακούν ιστορίες για πρίγκιπες και πριγκίπισσες, για κακές βασίλισσες και μαγεμένα δάση γεμάτα επικίνδυνα πλάσματα. Όμως, πώς προέκυψαν αυτές οι ιστορίες; Όλοι γνωρίζουμε τον Χανς Κρίστιαν Άντερσον και τη μικρή γοργόνα του ή τους αδελφούς Γκριμ και τις νεράιδές τους. Αυτά αα παραμύθια όμως είναι πολύ πιο παλιά.
Γύρω στα τέλη του 1600, ένας Γάλλος διανοούμενος, ο Σαρλ Περώ (Charles Perrault), μάζεψε σε ένα βιβλίο όλες τις ιστορίες που είχε πει στα παιδιά του. Το βιβλίο λέγεται "Ιστορίες της μαμάς μου της χήνας" (Contes de ma mere l’ oye, 1697), το οποίο περιελάμβανε -φυσικά την ιστορία της Μητέρας Χήνας- την πρώτη έκδοση της Σταχτοπούτας, τον Παπουτσωμένο Γάτο και πολλά άλλα.
Σήμερα, πολλά από τα παραμύθια του Περώ επιβιώνουν και έγιναν η βάση για αμέτρητες ταινίες και τραγούδια της Disney. Τα έργα του αποδεικνύουν ό,τι αν υπάρχει κάτι που μπορεί να αντέξει τη δοκιμασία του χρόνου, αυτό είναι είναι φαντασία.
Το πώς έγινε παραμυθάς
Ο Περώ σε ένα χαρακτικό των αρχών του 19ου αιώνα - πηγή
Η καριέρα του Περώ ως συγγραφέα δεν απογειώθηκε μέχρι πριν τελειώσει η καριέρα του ως πολιτικός. Μια σταδιοδρομία που, όπως λένε μερικοί, χρησίμευσε ως αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τις ιστορίες του.
Ο Περώ γεννήθηκε στις 12 Ιανουαρίου του 1628 από μια παριζιάνικη αστική οικογένεια. Από νεαρή ηλικία, τον είχαν προετοιμάσει ώστε να ενταχθεί στην κυβέρνηση, όπως είχε κάνει ο πατέρας και ο μεγαλύτερος αδερφός του πριν από αυτόν. Στο σχολείο, μελέτησε το νόμο και έγινε γνωστός για το μυαλό του. Αργότερα, έγινε δεκτός στην Académie des Inscriptions et Belles-Lettres -μια γαλλική κοινωνία για τις ανθρωπιστικές επιστήμες, η οποία ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1663 ως μία από τις πέντε ακαδημίες του Ινστιτούτο της Γαλλίας- ως γραμματέας υπουργού οικονομικών του Λουδοβίκου ΙΣτ'.
Έτσι, μπόρεσε να διοριστεί στη Γαλλική Ακαδημία, ένα συμβούλιο που επέβλεπε όλα τα θέματα που αφορούσαν τη γαλλική γλώσσα και τη λογοτεχνία. Όλες αυτές οι συνδέσεις με τον βασιλιά χρησίμευσαν ώστε να εξασφαλίσει μια θέση για τον αδελφό του ως σχεδιαστής του Λούβρου και συνέβαλε στην σταθεροποίηση της θέσης της οικογένειάς του στην υψηλή κοινωνία. Η θέση του στις ανώτερες βαθμίδες της κοινωνίας θα χρησίμευε στη φήμη του όταν θα γινόταν συγγραφέας.
Όσο ήταν μέλος της κυβέρνηση, ο Περώ μπόρεσε να βελτιώσει τον τρόπο γραφής του, αν και όχι τόσο δημιουργικά όσο αργότερα. Κάποια στιγμή, έγραψε μια ιστορία για τον βασιλιά Λουδοβίκου με τίτλο Ο Ζωγράφος, προς τιμήν του επίσημου ζωγράφου του βασιλιά. Επιπλέον, συμβούλεψε τον βασιλιά για το πώς να διακοσμήσει τον λαβύρινθο των Βερσαλλιών και στη συνέχεια έγραψε τον οδηγό του λαβύρινθου.
Η συγγραφική ιστορία του ξεκίνησε μερικώς στα τέλη της δεκαετίας του 1670, όταν έγραψε μια κριτική που επαινούσε την παραγωγή μιας σύγχρονης όπερας. Ένα σχίσμα συνέβη μεταξύ των έμπειρων κριτικών του θεάτρου που ευνοούσαν την πιο παραδοσιακή τέχνη, γνωστοί ως Παλαιοί, και το μοντέρνο ακροατήριο που απολάμβανε τις νέες προσεγγίσεις, γνωστοί ως Νέοι.
Το σχίσμα θα γινόταν γνωστό στον λογοτεχνικό κόσμο ως το Le Querelle des Anciens et des Modernes, δηλαδή Διαμάχη των Παλαιών και των Νέων, και θα καθόριζε μια λογοτεχνική εποχή -συμπεριλαμβανομένης της καριέρας του Περώ. Ο Περώ ήταν σταθερά με την πλευρά των Νέων, μια θέση που αργότερα θα επηρέαζε τα έργα του.
Στο μεταξύ, ο Περώ παντρεύτηκε. Ήταν 44 και η σύζυγός του μόλις 19 ετών. Η νεαρή γυναίκα πέθανε λίγα χρόνια μετά, ενώ ο Περώ, όσο ζούσε η σύζυγός του, άρχισε να απομακρύνεται από τη δημόσια σφαίρα.
Τότε, το 1682, ο Περώ αναγκάστηκε σε πρόωρη συνταξιοδότηση λόγω του νεποτισμού στην ακαδημαϊκή του σφαίρα. Αυτό του έδωσε περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να γράψει και να επικεντρωθεί στα τρία παιδιά του. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έγραψε διάφορα επικά ποιήματα, όπως μια ωδή στον Χριστιανισμό. Αυτά τα ποιήματα δεν έγιναν ιδιαίτερα αποδεκτά και έψαξε να βρει και άλλους τρόπους ώστε να συμπεριλάβει το ήθος στην γραφή του.
Πάνω από 10 χρόνια αργότερα, το βρήκε στα παραμύθια, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης εκδοχής της Σταχτοπούτας.
Η Σταχτοπούτα του Περώ
Σελίδα τίτλου του χειρόγραφου του 1695 του Contes de ma mère l'Oye του Charles Perrault - πηγή
Οι Ιστορίες της Μαμάς Χήνας και οι άλλες φανταστικές ιστορίες που συνέλεξε ο Περώ ήταν η πρώτη διαδρομή του συγγραφέα στον κόσμο των παραμυθιών. Οι κριτικοί αναφέρουν ότι υπεύθυνο για την διατήρηση και το σεβασμό των έργων και της κληρονομιάς του είναι η χρήση διασκεδαστικού και μορφωμένου λεξιλογίου από τον Περώ, καθώς μπόρεσε να τραβήξει την προσοχή ενός ευγενικού ακροατηρίου που εξασφάλισε την επιβίωση των παραβολών του.
Αν και μερικές από τις ιστορίες στις Ιστορίες της Μαμάς Χήνας και στα επόμενα έργα του έχουν ξεθωριάσει με το χρόνο, υπάρχουν παραμύθια που λέγονται ακόμα σήμερα. Ορισμένα είναι κλασικά παραμύθια με πριγκίπισσες και απομακρυσμένες χώρες, ενώ άλλα είναι παραμύθια που προειδοποιούν τα παιδιά για τους πραγματικούς κινδύνους.
Τα παραμύθια του με τις πριγκίπισσες, όπως και η αρχική Ωραία Κοιμωμένη, ξαναγράφηκαν αρκετές φορές και οι πιο διάσημες προσεγγίσεις, όπως και οι ταινίες της Disney, παρέμειναν αληθινές στις πρωτότυπες εκδόσεις. Μάλιστα, η Σταχτοπούτα του Περρώ είχε γίνει μπαλέτο πριν την ανακαλύψει η Disney.
Όπως και οι διάδοχοί του, ο Περώ άντλησε έμπνευση για τις ιστορίες τους από την μοναρχία και τα κάστρα της εποχής. Για παράδειγμα, το κάστρο στο οποίο βρίσκεται η Ωραία Κοιμωμένη ήταν εμπνευσμένο από το Château d'Ussé, ένα οχυρό στην άκρη του δάσους της κοινότητας Chinon στην κοιλάδα Indre στη Γαλλία. Για τον Παπουτσωμένο Γάτο, χρησιμοποίησε ως έμπνευση τον μαρκήσιο του Château d'Oiron για τον Marquis de Carabas (μαρκήσιο του Καραμπάς), καθώς και τα όσα παρατηρούσε σχετικά με τη γαλλική μόδα και την αργκό. Επίσης, άντλησε έμπνευση από τη σκοτεινή πλευρά του Παρισιού. Ενώ έγραφε την Le Petit Chaperon Rouge, δηλαδή την Κοκκινοσκουφίτσα, ο Περώ παρατήρησε ότι οι δρόμοι του Παρισιού ήταν γεμάτοι με "κακούς λύκους", δηλαδή άντρες, που ακολουθούσαν νεαρές γυναίκες και τους έκαναν τρομερά πράγματα. Στην αυτοβιογραφία του, ισχυρίστηκε ότι ο Κακός Λύκος ήταν μια αλληγορία στον σύγχρονο άνδρα:
"Λέω Λύκος, γιατί όλοι οι λύκοι δεν είναι του ίδιου είδους. Υπάρχει ένα είδος με θετική διάθεση –ούτε θορυβώδεις, ούτε μισητοί, ούτε θυμωμένοι, αλλά ντροπαλοί, περιποιητικοί και ευγενής, που ακολουθούν τις νεαρές κοπέλες στους δρόμους, ακόμα και στα σπίτια τους. Αλίμονο! Ποιος δεν ξέρει ότι αυτοί οι καλοί λύκοι είναι από όλα αυτά τα πλάσματα τα πιο επικίνδυνα!"
Και, πράγματι, η ιστορία τελειώνει αρκετά επικίνδυνα για την Κοκκινοσκουφίτσα, καθώς την τρώει ο λύκος.
Κληρονομιά και θάνατος
Εικονογράφηση του Παπουτσωμένου Γάτου από το χειρόγραφο του 1695 - πηγή
Ο Περώ πέθανε το 1703, μόλις οκτώ χρόνια μετά τη δημοσίευση των πρώτων παραμυθιών του. Ήταν 75 ετών. Το έργο του ήταν πολύ δημοφιλές τόσο στα παιδιά, όσο και στους ενήλικες, καθώς η γραφή του ήταν εύπεπτη, δημιουργική και ουσιαστική. Σύντομα, το 1729, οι ιστορίες του μεταφράστηκαν από τον Robert Samber στα αγγλικά.
Αν και τα έργα του Περώ σήμερα του αποδίδονται, αξίζει να σημειωθεί ότι μερικές ιστορίες είναι πιο σφριγηλές, πολύχρωμες επανεκδοχές παλαιότερων που προϋπήρχαν. Τόσο η Σταχτοπούτα όσο και η Ωραία Κοιμωμένη του Περώ, για παράδειγμα, έχουν πολλές ίδιες πτυχές με το έργο ενός ανθρώπου που τις έγραψε και δημοσιεύθηκαν μεταθανάτια, του Ιταλού Τζιαμπατίστα Μπαζίλε (1566-1632). παρ' όλα αυτά, η έκδοση του Περώ συχνά θεωρείται το πρότυπο.
Ίσως για να αποφευχθεί το να τον εντοπίσουν ότι επαναδημιούργησε παραμύθια άλλων ή ίσως για να αποφευχθεί η περαιτέρω καταστροφή των Παλαιών στη λογοτεχνική κοινωνία, πολλές από τις ιστορίες του Περώ δημοσιεύθηκαν με το όνομα του γιου, του Pierre Darmancourt. Σήμερα, πολλές από αυτές φέρουν το όνομά του.
Όπως και να έχει, αν και ο Περώ ασχολήθηκε μόλις μια δεκαετία με την τέχνη του, δε θα ξεχαστεί ποτέ. Άλλοι συγγραφείς, όπως ο Άντερσεν και οι αδελφοί Γκριμ συνέχισαν τη συγγραφή των παραμυθιών του και εξασφάλισαν ότι οι μετέπειτα γενιές θα συνεχίσουν να είναι ευτυχισμένες, ενθουσιασμένες και προειδοποιημένες από τη φαντασία του Περώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου