Σκηνές της Γέννησης από διάφορες κουλτούρες σε όλο τον κόσμο

 

Χειροποίητη φάτνη από το Κιργιστάν. Αντί για στάβλο, διαθέτει γιούρτ, το παραδοσιακό σπίτι των νομάδων Κιργιζίων

 

Παραδοσιακές σκηνές με διαβόλους, γιούρτες και Yule Lads.

 

 

 

Για πολλούς Χριστιανούς σε όλο τον κόσμο, ο εορτασμός της Γέννησης του Ιησού Χριστού είναι το πιο σημαντικό μέρος της περιόδου των Χριστουγέννων.

Μεταξύ των πιο κοινών χριστουγεννιάτικων παραδόσεων είναι οι φάτνες -από τα σπίτια μας μέχρι και ζωντανές αναπαραστάσεις- με φιγούρες που απεικονίζουν τον Ιωσήφ, τη Μαρία και τον Ιησού, αλλά και κάποιον άγγελο, τους τρεις Μάγους με τα δώρα, βοσκούς και ζωάκια.

Σε όλο τον κόσμο, είναι σύνηθες να βλέπουμε συγκεκριμένες πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις να ενσωματώνονται μέσω των υλικών που χρησιμοποιούνται, των τύπων δώρων που χαρίζονται στον Ιησού ή των ανθρώπων και των ζώων που βρίσκονται στη φάτνη.

Η βιβλιοθήκη Marian στο Πανεπιστήμιο του Ντέιτον έχει πάνω από 3.600 φάτνες -γνωστές και ως "crèches", που στα γαλλικά σημαίνει κούνια, λίκνο. Αυτές οι φάτνες χρησιμοποιούνται για την προώθηση της μελέτης του πολιτισμού και της θρησκείας.

Οι ταραχοποιοί της Σκανδιναβίας

 

 

Στη σκανδιναβική λαογραφία, το tomte ή nisse, είναι ένα μικρό πλάσμα που μοιάζει με νάνο. Αυτά τα γενειοφόρα με κόκκινο σκούφο, μικροσκοπικά πλάσματα συνδέονται με το Yule, τον εορτασμό του χειμερινού ηλιοστασίου στην προχριστιανική βόρεια Ευρώπη.

Αυτές οι φιγούρες της λαογραφίας, που συχνά πιστεύεται ότι είναι αρκετά χρήσιμες σε ένα αγρόκτημα και κάνουν μέχρι και δουλειές κρυφά τη νύχτα, έχουν επίσης μια άτακτη ή μερικές φορές ακόμη και τρομακτική πλευρά. Για παράδειγμα, όπως λέει ένας μύθος, μια νεαρή κοπέλα αποφασίζει να βάλει βούτυρο στον πάτο -αντί από πάνω- του μπολ με χυλό που είχαν αφήσει για το nisse. Το nisse θύμωσε τόσο πόλη που σκότωσε αμέσως την καλύτερη αγελάδα της φάρμας. Μόλις όμως βρήκε το βούτυρο στο κάτω μέρος, ένιωσε τύψεις και για να επανορθώσει έκλεψε μια αγελάδα από τη γειτονική φάρμα.

Στην Ισλανδία, αυτά τα πλάσματα ονομάζονται Yule Lads και επισκέπτονται τα σπίτια των παιδιών ενόψει των Χριστουγέννων. Μια σκηνή της Γέννησης (2003) από την Ισλανδή τεχνίτη Kristin Karolina συνδυάζει τις δύο παραδόσεις των γιορτών, απεικονίζοντας τη γέννηση του Ιησού με μια ομάδα αυτών των νάνων. Φτιαγμένοι από μαλλί, οι κατεργάρηδες γλείφουν το κουτάλι του χυλού και κλέβουν το χριστουγεννιάτικο γεύμα μέσα από μια καμινάδα με ένα καλάμι ψαρέματος.

Ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες

 

Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, συναντάμε έναν άλλο τύπο ταραχοποιού, καθώς, κοινό χαρακτηριστικό στις χριστουγεννιάτικες τελετουργίες στη Λατινική Αμερική είναι οι διάβολοι.

Οι διάβολοι στη Γέννηση είναι μια φυσική αναπαράσταση του κακού στον κόσμο, ακόμη και με την παρουσία του μικρού Χριστού. Μερικές φορές αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα αυτό που οι Καθολικές διδασκαλίες θεωρούν τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα: λαγνεία, απληστία, υπερηφάνεια, φθόνος, λαιμαργία, νωθρότητα και οργή.

Ο διάβολος μπορεί να βρεθεί και σε άλλες δημοφιλείς θρησκευτικές παραδόσεις των ημερών των Χριστουγέννων. Μία από αυτές είναι η εμφάνισή ως χαρακτήρα σε μια "pastorela", μια δημοφιλής μεξικανική δραματική απεικόνιση των βοσκών που πηγαίνουν να επισκεφτούν τον Ιησού και ένας διάβολος κάνει κόλπα και τους βάζει εμπόδια, προσπαθώντας να τους εμποδίσει και να μην πάνε στην Βηθλεέμ.

Ορισμένες pastorela διαδραματίζονται στη σύγχρονη εποχή, με τον ρόλο του διαβόλου να αναδεικνύει την ανθρώπινη ακολασία. Αυτά τα έργα όμως, τελειώνουν με ένα ελπιδοφόρο μήνυμα: την αγάπη, την ειρήνη και τη χαρά στη διδασκαλία της εκκλησίας ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος.

Στη Γουατεμάλα πραγματοποιείται μια άλλη πρακτική, η la quema del diablo, δηλαδή "κάψιμο του διαβόλου". Άτομα και ομάδες βάζουν φωτιές μπροστά από τα σπίτια τους και γύρω από τις κοινότητές τους για να συμβολίσουν τον καθαρισμό του κόσμου από κάθε κακό. Το έθιμο λαμβάνει χώρα στις 7 Δεκεμβρίου, ενόψει της εορτής της Αμώμου Σύλληψης (δόγμα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας) στις 8 Δεκεμβρίου, που τιμάει το ότι η ίδια η Παναγία συνελήφθη χωρίς αμαρτία, προετοιμάζοντάς την να γίνει μητέρα του Θεού.

Όμοιοι στα μάτια του Θεού

 

Σε αντίθεση με τα ζωηρά χρώματα και τις εκφράσεις στις φάτνες της Λατινικής Αμερικής, οι Γεννήσεις που αντιπροσωπεύουν τον πολιτισμό των Άμις στις ΗΠΑ συχνά παρουσιάζουν απρόσωπες φιγούρες με απλά ρούχα. Οι διδασκαλίες των Άμις εκτιμούν ιδιαίτερα την ταπεινοφροσύνη και την απλότητα. Για παράδειγμα, πολλές εκκλησίες απαγορεύουν στον κόσμο να ποζάρουν ανφάς για μια φωτογραφία, καθώς αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μια μορφή υπερηφάνειας. Ακόμη και οι παιδικές κούκλες των Άμις, συχνά, δεν έχουν πρόσωπα.

 

Κάθε σετ Γέννησης ενσωματώνει ένα διαφορετικό σύνολο αξιών και πεποιθήσεων γύρω από τη γέννηση του Χριστού και όλα είναι παραδείγματα υιοθέτησης δογμάτων πίστης. Για πολλούς Χριστιανούς, τέτοιες παραδόσεις βοηθούν στην αναπαράσταση των πεποιθήσεών τους με έναν ιδιαίτερα ισχυρό τρόπο: απεικονίζοντας τον Ιησού μέσα στον δικό τους πολιτισμό